شفافیت مالی، نتیجه تمرکز حساب شهرداری تهران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در قوانین متعددی از جمله بند (الف) تبصره ۷ قانون بودجه ۱۴۰۱ تمامی دستگاه‌های گیرنده بودجه عمومی از جمله وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها، دانشگاه‌های دولتی، موسسات و شرکت‌های دولتی و نهاد‌های عمومی غیردولتی (صرفا بخش بودجه عمومی دریافتی آنها) را مشمول اجرای حساب واحد خزانه دانسته و تمرکز تمامی دریافتی‌ها و پرداختی‌های آنان در بانک مرکزی را تکلیف نموده است. همچنین بانک مرکزی مکلف شده است تا حساب‌های دستگاه‌های مذکور در خارج از بانک مرکزی را مسدود کنند.

در این میان نزدیک به یکسال از تمرکز حساب‌های شهرداری در یک حساب واحد می‌گذرد. البته این شیوه تمرکز حساب با آن چیزی که در قانون آمده متفاومت است، زیرا در حالت فعلی حساب‌های شهرداری تهران در یکی از بانک‌های تجاری متمرکز شده است، اما در قانون آماده است که حساب‌ها باید در بانک مرکزی متمرکز شود. با این حال تمرکز حساب به شیوه فعلی در شهرداری تهران آثاری برای شهرداری به همراه داشته که شبیه آثار اجرای کامل حساب واحد خزانه در بانک مرکزی است. بر این اساس به گفت‌وگو با آقای ابوالفضل فلاح، معاون سابق مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران پرداختیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

سوال: با توجه به گزارش یکسال قبل آقای زاکانی به شورای شهر، بیش از ۱۲۰۰ حساب شهرداری تهران تبدیل به حساب واحد خزانه شد. علت انجام این کار و مزایای این اقدام چه بود؟ اجرای حساب واحد خزانه چه تاثیری در افزایش قدرت نظارتی داشته و چه میزان از اتلاف منابع عمومی در شهرداری جلوگیری کرده است؟

آقای فلاح: قانون حساب متمرکز خزانه را وزارت کشور سه سال پیش به شهرداری‌ها ابلاغ کرده و مغفول مانده بود که در نهایت اجرایی شد. شهرداری‌ها حساب‌های درآمدی متعددی برای موضوعات مختلف و در شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه داشتند که وجوه برخی از این حساب‌ها با دو یا چند واسطه واریز می‌شد و بعضاً نیز واریزی صورت نمی‌گرفت. اقدامی که در شهرداری تهران در راستای اجرای قانون صورت گرفت، تمرکز وجوه درآمدی بود که در طول دو تا سه سال اتفاق افتاد که البته فاز‌های بعدی نیز انجام خواهد شد.

مهمترین نتیجه این اقدام شفافیت مالی است؛ یعنی اینکه همه رقم‌ها در همه حساب‌های درآمدی قبل از اینکه هزینه شود مشخص خواهد بود. نتیجه دیگر این اقدام سرعت در عملیات مالی است. برخلاف تصورات موجود که اگر پولی به حساب خزانه واریز شود، بازگشت آن به کندی صورت می‌گیرد، این اقدام باعث تسریع این فرایند خواهد شد. خزانه همیشه از داشته‌های خود برای پرداخت هزینه انجام پروژه‌ها بدون پرداخت شرکت‌ها و سازمان‌ها استفاده می‌کند، حتی اگر حساب‌های درآمدی با تأخیر تزریق شود.

مزیت دیگر این اقدام، شفاف‌سازی و روشن شدن زوایای تاریک حساب‌ها برای شهرداری و دستگاه‌های نظارتی از جمله شورای شهر و قابل رصد و حسابرسی بودن آن‌ها است. بهینه‌سازی منابع و مصارف دیگر مزیت مهم متمرکز شدن وجوه دستگاه‌ها در حساب واحد خزانه است. با تمرکز وجوه درآمدی، نخست پرداخت به ذی‌نفع نهایی به صورت مستقیم و بدون واسطه صورت می‌گیرد؛ دیگر آنکه از پرداخت مبلغ قابل توجهی که تحت عنوان حقوق و مزایا به شرکت‌ها و سازمان‌ها انجام می‌شد جلوگیری می‌شود.

از رسوب حساب‌های خزانه برای رفع بحران‌های مالی که شهرداری در طول سال گذشته با آن مواجه بود، استفاده شد و در ادامه از رسوبات حساب واحد خزانه برای پرداخت‌های بهنگام و انجام پروژه‌های عمرانی و خدمت‌رسانی استفاده خواهد شد.

سوال: چند مورد از مصادیق مهمتر کاهش اتلاف منابع ناشی از این اقدام را بیان کنید مثلا در بحث پرداخت حقوق و مزایا، چه تاثیری داشته است؟ آیا موضوعی مبهم بوده است که از آن مطلع نبودید و با اجرای حساب واحد خزانه به آن اشراف پیدا کردید؟

آقای فلاح: با آغاز پرداخت‌ها از حساب واحد خزانه، مشخص شد که عدد‌های قابل توجهی توسط برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها به اسم حقوق دریافت و در جایی دیگر هزینه شده است که با این اقدام جلوی آن‌ها گرفته شد. همچنین در بسیاری از پرداخت‌ها، کسورات مالیاتی و بیمه انجام نشده است و باعث انباشت بدهی شهرداری در حوزه مالیات و تامین اجتماعی شده بود که به جرایم و بستن حساب‌ها مترتب می‌شد و مشکلاتی را ایجاد می‌کرد. با تمرکز وجوه در حساب واحد خزانه این پرداخت‌ها متمرکز و به موقع انجام می‌شود و از اتلاف منابع مالی گرفته شد.

موضوع دیگری که پیرو این قانون دنبال شد، حواله الکترونیکی بود که در پرداخت‌ها نیز از رسوب جلوگیری و پول مستقیم به پروژه تحویل شود تا از دست‌اندازی‌هایی که در مورد برخی شرکت‌ها و سازمان‌ها وجود دارد جلوگیری شود.

سوال: شهردار تهران گفته بود به مدت ۳ سال وزارت کشور شهرداری را مکلف به اجرای حساب واحد خزانه در شهرداری کرده بود، اما اجرا نمی‌کردند و، اما حالا اجرایی شده است. چه دلایل فنی و غیرفنی باعث می‌شد تا قبل از ایشان، این کار در شهرداری صورت نگیرد؟

آقای فلاح: موضوعی که روز‌های نخست اجرای این قانون مطرح می‌شد، این بود که اجرای این قانون اختلال در امور را به دنبال دارد و به نوعی در مقابل اجرای قانون حساب متمرکز خزانه مقاومت می‌شد. عملکرد یکساله اجرای قانون حساب واحد خزانه باعث سرعت عمل پرداخت‌ها و شفافیت مالی و بهینه‌سازی منابع و مصارف شده است. جریان‌هایی نیز که وضعیت غیرشفاف را به سود خود می‌دانند از اجرای این قانون ناراضی هستند و آن زمان نیز تلاش می‌کردند در این مسیر بهانه تراشی کنند.

ثابت شد اجرای حساب واحد در شهرداری، به صلاح کشور است و وزارت اقتصاد نیز مکلف شده است که به صورت کامل این قانون را اجرایی کند. منابعی که در دستگاه‌های مختلف و شهرداری‌ها وجود دارد متعلق به مردم است و مردم حق دارند که از فرایند هزینه‌ها و پرداخت‌ها مطلع باشند و همچنین مسیر باید شفاف باشد که مورد دستبرد و دسترسی افراد قرار نگیرد.

سوال: باتوجه به گذشته یکسال از این اقدام، آخرین وضعیت اجرای حساب واحد خزانه شهرادی را بیان کنید. آیا گزارش جدیدی از مزایای این اقدام دارید؟ آیا مثل مدیریت بودجه شهرداری و کنترل تعهدات، گزارشگری مالی نیز اصلاح شده است؟

آقای فلاح: اصلاح این سازوکار به شهرداری کمک کرد که بحران مالی را پشت سر بگذارد و مصارف بهینه‌سازی شود. مثلاً در موضوع کسر پارکینگ، مردم پولی را به حساب شهرداری در معاونت حمل و نقل واریز می‌کردند که با تمرکز وجوه در حساب واحد خزانه، مشخص شد که چقدر از محل این وجوه، پارکینگ ساخته می‌شود. این یکی از معضلات شهرداری تهران بود که با اجرای این قانون می‌توان به صورت شفاف و با عدد و رقم در مورد آن اظهار نظر کرد؛ بنابراین اجرای این قانون قدرت مانور شهرداری برای مقابله با بحران مالی را بیشتر کرد. به نظر من، مخالفان یا از سر جهل یا تمایل به تداوم رویه غیرشفاف و مبهم با اجرای این قانون مخالف هستند و مقاومت می‌کنند.