برنامه سازمان فضایی برای بومی سازی ۴۰ خدمت فضاپایه

آقای حسن سالاریه در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، در پاسخ به سوالی درباره جایگاه صنعت فضایی ایران از بعد دانش بومی و اپراتوری ماهواره‌ای افزود: به لحاظ دانش بومی، چون از ابتدا تکلیف‌مان روشن بود که به واسطه تحریم‌ها قرار نیست کشوری به ما کمک کند تلاش کردیم متکی به خود باشیم؛ البته به صورت مقطعی، جزئی و پراکنده کمک‌هایی گرفتیم.

وی افزود: در حوزه‌های زیرساختی ماهواره اقداماتی انجام داده‌ایم و شرکت‌های خوبی در ساخت حسگر‌های ماهواره داریم و به خودکفایی رسیده ایم.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: در ساخت عملگر‌هایی که در ماهواره استفاده می‌شود و همچنین در ساخت یونیت‌های مختلف کنترل توان و یونیت‌های مخابراتی، شرکت‌های بسیار خوب و متکی به دانش بومی داریم و اکنون نیاز داخل را تا حد خوبی مرتفع می‌کنند و حتی قابلیت وجود دارد که با اندک کار بیشتر بتوانند محصولاتشان را در صحنه بین‌المللی عرضه کنند.

سالاریه افزود: در بحث مشاوره هم شرایط به نحوی است که می‌توانیم مشاوره‌های بین المللی ارائه دهیم؛ البته ماهواره‌ها کلاس‌های متفاوتی دارند و از کلاس ویژه ماهواره‌ها تا ماهواره‌های بزرگ و سنگین و نسبتاً حرفه‌ای داریم که ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که سازنده ماهواره سنگین یا حرفه‌ای هستیم.

وی با اشاره به این که در مسیر توسعه هم اکنون در میانه راه قرار گرفته ایم گفت: ماهواره‌های ما عموما در مسیر تحقیق و توسعه قرار گرفته و در کلاس تحقیقات هستند و در کلاس ماهواره‌های سنجشی نانو، میکرو و مینی به خودکفایی رسیده‌ایم، اما در مسیر ماهواره‌های مخابراتی در مراحل ابتدایی هستیم که به مرور زمان تحقیق و توسعه انجام می‌شود.

سالاریه افزود: اگر چه بومی سازی در این مسیر جزو اولویت های ماست و تا حد قابل قبولی حرکت کرده‌ایم، اما در حوزه اپراتوری ماهواره، نیاز به ماهواره‌های حرفه‌ای داریم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا کندی اجرای طرح‌های فضایی در اوایل دهه نود و همچنین کاهش ورودی به رشته‌های فنی مهندسی، ما را در رشد صنعت فضایی دچار مشکل نکرده است، افزود: در حوزه فضایی، نیروی انسانی حرف اول را می‌زند و برخلاف برخی حوزه‌ها که می‌تواند محصولاتی را سرهم بندی کند در حوزه فضایی که با تحریم جدی مواجه ایم توسعه بر روی دوش نیروی انسانی خبره است.

وی افزود: ما در این حوزه شاهد بودیم که طرح‌های فضایی کشور تا حدی کند و متوقف شد و در این فضا شاهد بودیم که بسیاری از متخصصان حوزه فضایی به سایر حوزه‌ها رفتند و غیر از این، برخی متخصصان حوزه فضایی ما از کشور خارج شدند که آسیب بسیار سختی برای صنعت فضایی کشور بود.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: ما در هر حال باید به دنبال شتاب بخشی باشیم و طرح‌هایی که با کندی مواجه شده و یا تعریف نشده است فعال کنیم.

وی با اشاره به اینکه طرح‌های متنوع فضایی را در برنامه خود تعریف کرده‌ایم افزود: ما در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها و بخش‌های خصوصی مان باید به دنبال تربیت نیروی انسانی خبره و جذب نخبگان باشیم تا انگیزه‌ای برای افزایش ورودی به این صنعت در دانشگاه‌ها باشد.

سالاریه افزود: در سال‌های اخیر با توجه به شکاف درآمدی که میان مهندسان خبره و برخی رشته‌های دیگر مثل پزشکی بود ورودی به دانشگاه‌های فنی مهندسی کاهش پیدا کرد که این امری کاملاً مشهود است و حتی در کنکوری که اخیراً برگزار شد شاهد بودیم و اثر این موضوع چند سال دیگر مشخص می‌شود.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: هر چقدر ورودی به دانشگاه‌ها قوی‌تر باشد خروجی مطلوب تری هم خواهیم داشت.
وی افزود: اگر رونقی معنادار در صنعت فضایی کشور ایجاد کنیم طرح‌های فضایی از رکود و کندی که زمانی شاهد بودیم خارج خواهد شد.

سالاریه افزود: ما باید شرکت‌های دانش بنیان را بیش از این تشویق کنیم تا از میان این شرکت‌ها، افراد خبره و نخبه جذب شوند.

سالاریه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه تعداد شرکت دانش بنیان در عرصه‌های فضایی داریم افزود: حدود سه شرکت فعال در عرصه طراحی و ساخت ماهواره داریم که معمولاً پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز بزرگ صنعتی در این بخش فعال هستند.

وی گفت: در زمینه طرح‌های زیرساختی مان همچنین حسگر‌ها بیش از ۱۰ شرکت فعال داریم و در زمینه پایین دست فضا هم که خدمات ارزش افزوده مبتنی بر ماهواره‌ها را شامل می‌شود شرکت‌های خوبی داریم.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به اینکه بازیگران دولتی و حاکمیت باید از خدمات سنجش از دور فضاپایه استفاده کنند گفت: اگر تصاویر و داده‌های فضا پایه دقیقی به این شرکت‌ها برسد به مراتب می‌توانند خدمات دقیق‌تر و بهتری ارائه دهند و این جزو تکالیف سازمان فضایی است و در چند ماه آینده عملیاتی می‌شود.

سالاریه گفت: در زمینه ایستگاه‌های دریافت تصاویر و دستگاه‌های دریافت و ارسال نیز صنایع خوبی داریم که فعال هستند و انواع و اقسام تجهیزات ایستگاه زمینی را می‌سازند.

وی گفت: متولی صنعت پرتاب و قرار دادن ماهواره در مدار هم وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح است که امیدوارم در این صنعت هم بخش خصوصی بتواند ورود پیدا کند.

آقای سالاریه افزود: در بخش خصوصی در زمینه طراحی و ساخت ماهواره‌ها و ایستگاه زمینی و بهره برداری تقریباً وضع جا افتاده‌ای داریم و برنامه ما به طور جدی این است که تا حد امکان توسعه دهیم و بخش خصوصی را رونق دهیم.

رئیس سازمان فضایی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه برنامه‌ای برای انتقال سر ریز فناوری‌های فضایی به سایر صنایع کشور دارید، گفت: ما در زمینه برد‌های کنترلی و رایانه‌هایی که روی ماهواره قرار می‌گیرد و وظیفه هدایت ماهواره را بر عهده دارند تجربیات خوبی کسب کرده ایم و برای ساخت بدنه ماهواره هم شرکت‌های خصوصی گام‌هایی برداشته اند.

وی گفت: در زمینه مخابرات محصولاتی تولید کرده‌ایم که در سایر حوزه‌ها قابل استفاده است بنابراین شرکت‌ها و مجموعه‌های توانمندی در فناوری‌های ماهواره‌ای داریم که اگر این فناوری‌ها اندکی تغییر پیدا کند قابل استفاده در صنایع دیگر هم خواهد بود و باید وزارت خانه‌هایی از جمله صنعت، معدن، تجارت، جهاد کشاورزی، نیرو و نفت علاقه‌مندی خود را نشان دهند و آغوش خود را برای خرید این فناوری‌های بومی باز کنند.

سالاریه افزود: ما در سازمان فضایی با برگزاری نمایشگاه‌ها، نشست‌ها و تقویت شرکت‌ها اقداماتی کرده‌ایم و خود شرکت‌ها هم باید به دنبال پیدا کردن مسیرشان باشند، اما مجموعه‌های دیگر هم باید این کشش و علاقه را نشان دهند.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: در حوزه فضایی با توجه به شرایط تحریم، به دانش بومی خودمان اعتماد کردیم و ما هم اکنون حسگر‌های ساخت داخل را در ماهواره‌ها استفاده می‌کنیم و دیگران هم باید به این صنعت اعتماد کنند و حاضر باشند محصولات تولیدی را به کار گیرند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در برنامه ۱۰ساله قضایی کشور قرار است به چه جایگاهی برسیم، افزود: در ماهواره‌های سنجشی به دنبال این هستیم که به ماهواره‌های خارجی در این بخش بی‌نیاز شویم؛ یعنی توسعه بومی این ماهواره‌ها را دنبال می‌کنیم تا بتوانیم تصاویر با وضوح زیر یک متر را داشته باشیم.

رئیس سازمان فضایی ایران افزود: در حوزه مخابراتی مسیرمان پیچیده و طولانی‌تر است و دنبال این هستیم که بتوانیم دانش طراحی ساخت ترنس پوندر‌های فضایی را در کشور بومی کنیم تا زیرساخت‌ها (پلتفرم ها)‌ی مرتبط با آن توسعه پیدا کند، اما نمی‌توانیم ادعا کنیم که پس از ۱۰ سال می‌توانیم ماهواره‌های مخابراتی در مدار ژئو داشته باشیم، اما در مسیر پیشرفت حرکت می‌کنیم.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: در زمینه ماهواره‌های ناوبری دنبال توسعه محموله‌های مناسب و در حوزه سنجش و خدمات فضاپایه دنبال این هستیم که خدمات فضا پایه بسیار متنوعی را برقرار کنیم و هم اکنون بیش از ۴۰ خدمت تخصصی فضاپایه در برنامه فضایی سازمان است که طی ۱۰ سال آینده باید از طریق بخش خصوصی کاملا بومی شود که شامل طرح‌هایی در حوزه کشاورزی، محیط زیست، امنیت غذایی، ترافیک و فرونشست زمین است.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: در حوزه طراحی و ساخت پرتابگر‌ها برنامه‌ای را با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح و ستاد کل نیرو‌های مسلح انجام خواهیم داد که در مدارگذاری ماهواره‌های سنجشی به صورت خودکفا در ۱۰ سال آینده عمل کنیم تا در مدار‌های ارتفاع پایین موقعیت خود را تثبیت کنیم، اما در مدار ارتفاع بالا که ویژه ماهواره‌های مخابراتی است زمان‌بر است.

وی افزود: در بحث توسعه‌ی آزمایشگاه‌ها و پایگاه پرتاب هم باید توسعه داشته باشیم.

رئیس سازمان فضایی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اقتصاد فضایی چطور رونق پیدا می‌کند، گفت: این اقتصاد باید رونق گیرد چرا که تحقیقات در علوم فضا بسیار پرهزینه است و فقط نمی‌توان متکی به بودجه‌های دولتی بود و اگر برای توسعه صنعت فضایی در ابتدا نیاز به حمایت دولت داشته باشیم، اما اگر در ادامه بخواهیم اقتصاد فضا تحقق پیدا کند حتماً باید به صورت خودگردان و بدون وابستگی زیاد به منابع دولتی کار خود را پیش ببریم.

آقای سالاریه گفت: بخشی از اقتصاد فضا به ارائه خدمات امور‌های سنجش و مخابراتی مربوط می‌شود و دغدغه اصلی سازمان فضایی و دولت باید این باشد که نهاد‌های اپراتوری بخش خصوصی را در حوزه فضا توسعه دهد چرا که بخش خصوصی باید بهره برداری از فضا را در دست گیرد و این در دنیا شایع است.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: حتماً خدمات ارزش افزوده فضا پایه می‌تواند درآمدزا باشد و برخی خدمات مخابراتی مانند اینترنت، صدا و تصویر و مخابراتی فضا پایه باعث ایجاد درآمد می‌شود.

وی افزود: سرمایه‌گذاری بخش دولتی بسیاری از کشور‌ها نسبت به بخش خصوصی یک دهم است یعنی آنقدر جذابیت درآمدزایی در حوزه فضا و پایین دست آن بالاست که بخش خصوصی در حوزه تحقیق و توسعه و زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند و کشور ما هم در این باره می‌تواند ورود کند و باید با کمک سایر نهاد‌های دولت، مجلس و بخش‌های دیگر حاکمیت، اپراتوری حوزه فضا و بحث خدمات فضاپایه را رونق دهیم.