پخش زنده
امروز: -
سوره «ملک» بیانگر فرمانروایی خداوند درجهان است
سوره مُلْک یا سوره تَبارَ‌ک شصت و هفتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء ۲۹ جای دارد و به فرمانروایی و قدرت مطلق خدا اشاره می‌کند.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، هدف اصلی سوره ملک را بیان عمومیت ربوبیت خدا برای تمام عالم و انذار به معاد دانسته‌اند. این سوره با تحسین خداوند در مورد فرمانروایی و حاکمیت و قدرت مطلقه او آغاز می‌شود و در آیه دوم، آفرینش و مرگ و حیات را در جهت آزمایش الهی و انتخاب اصلح، ذکر می‌کند.
آیات اول و دوم این سوره را از آیات مشهور سوره ملک دانسته‌اند. در فضیلت تلاوت این سوره آمده است هر کس در شب سوره ملک را قرائت کند، اجری مانند احیای شب قدر خواهد داشت.
علت نام‌گذاری:
دلیل نام‌گذاری این سوره به نام «ملک» و «تبارک» را وجود این دو واژه در نخستین آیه آن دانسته‌اند. تبارک به معنای صدور برکات بسیار زیاد از ناحیه خداوند است. نام‌های دیگری از جمله مانعه (جلوگیری کننده)، واقیه (نگه‌دارنده)، منجیه (نجات دهنده) و منّاعه (بسیار بازدارنده) به این سوره داده شده است. علت این نام‌گذاری‌ها را، حفظ قاریان و عاملان به سوره ملک از عذاب قبر و نجات از آتش دوزخ دانسته‌اند که در روایات به آن‌ها اشاره شده است.
محل و ترتیب نزول:
سوره ملک جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، هفتاد و هفتمین سوره‌ای است که بر پیامبر (ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، شصت و هفتمین سوره است و در آغاز جزء ۲۹ قرآن جای دارد.
تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها:
سوره ملک دارای ۳۰ آیه ۳۳۰ کلمه و ۱۳۰۰ حرف و از نظر حجم جزو سوره‌های مفصلات و در حدود نیم حزب است. این سوره پس از سوره طور و پیش از سوره حاقه و قبل از هجرت در مکه نازل شد و آیه مدنی ندارد. سوره ملک همانند سوره فرقان با واژه «تبارک الذی» آغاز شده و در شمار سوره‌های ممتحنات آورده شده است، که گفته شده با سوره ممتحنه تناسب محتوایی دارند.
در تفسیر نمونه مطالب سوره ملک در سه محور خلاصه شده است:
بحث‌هایی پیرامون مبدأ و صفات خداوند و نظام شگفت‌انگیز خلقت مخصوصا آفرینش آسمان‌ها و ستارگان، آفرینش زمین و مواهب آن، آفرینش پرندگان و آب‌های جاری و آفرینش گوش، و چشم و ابزار شناخت.
بحث‌هایی پیرامون معاد و عذاب دوزخ و گفتگوی مأموران عذاب با دوزخیان.
انذار و تهدید کافران و ظالمان به انواع عذاب‌های دنیا و آخرت
شأن نزول آیه ۱۳
درباره شأن نزول آیه ۱۳ سوره ملک «وَأَسِرُّ‌وا قَوْلَکُمْ أَوِ اجْهَرُ‌وا بِهِ ۖ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ؛ و [اگر]سخن خود را پنهان دارید، یا آشکارش نمایید، در حقیقت وى به راز دل‌ها آگاه است.» به نقل از ابن عباس آمده است: این آیه در مورد مشرکانی یا منافقانی است که در حق پیغمبر (ص) ناروا و ناسزا می‌گفتند و به یکدیگر سفارش می‌کردند که آهسته سخن گویید که به گوش محمد و اصحاب او نرسد؛ ولی جبرئیل آن حضرت را از حرف‌های آنان آگاه ساخت و بر این نکته تأکید کرد چه سخن به آهستگی گویید چه با صدای بلند، خدا به باطن شما آگاه است.
آیات مشهور
دو آیه ابتدایی سوره ملک از آیات مشهور و نامدار این سوره است.
آیه تبارک (۱)
«تَبَارَ‌کَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ﴿۱﴾»
(بزرگوار [و خجسته]است آنکه فرمانروایى به دست اوست و او بر هر چیزى تواناست.)
علامه طباطبایی واژه «تبارک» که در ابتدای این آیه آمده است را درباره هر چیزی می‌داند که منشا خیرات و برکات زیادی باشد. در این آیه مبارک بودن ذات خداوند را به مالکیت و حاکمیت او بر جهان و قدرت او بر همه چیز مرتبط دانسته و به همین دلیل او را وجودی زوال ناپذیر و پربرکت معرفی کرده‌اند.
تعبیر «بیده الملک» در این آیه را کنایه از تسلط کامل خداوند بر تمام هستی دانسته‌اند به صورتی که هر تغییری بخواهد در آن می‌دهد و به هر شکل بخواهد اداره می‌کند و قدرت او به هیچ حدی محدود نمی‌گردد.
آیه آزمایش (۲)
«الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ ﴿٢﴾»
(همانکه مرگ و زندگى را پدید آورد تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید و اوست ارجمند آمرزنده.)
مراد از آزمایش (لِیَبْلُوَکُمْ)
این آیه به هدف آفرینش مرگ و زندگی انسان که از شئوون مالکیت و حاکمیت خداست، اشاره کرده است. منظور از آزمایش خداوند را نوعی پرورش دانسته‌اند که آدمیان را به میدان عمل می‌کشد تا ورزیده، آزموده و پاک شوند و شایستگی قرب خدا را پیدا کنند. به این ترتیب عالم هستی میدان بزرگی است برای همه انسان‌ها و وسیله این آزمون، مرگ و زندگی است و هدف آن رسیدن به حُسن عمل است که مفهوم آن تکامل معرفت، اخلاص نیت و انجام هر کار خیری است.
فضیلت و خواص
درفضیلت تلاوت سوره ملک روایات متعددی وارد شده است. از پیامبر (ص) روایت شده هر کس در شب سوره ملک را قرائت کند، اجری مانند احیای شب قدر را خواهد داشت. در سیره رسول خدا (ص) آمده است، هر شب پیش از خواب این سوره را قرائت می‌کرد. در حدیثی دیگر از پیامبر نقل شده، سوره ملک از طرف قاری و صاحب این سوره در روز قیامت مجادله می‌کند و برای او طلب آمرزش و مغفرت می‌کند.
از امام باقر (ع) نیز روایت شده سوره ملک، مانع از عذاب قبر می‌شود. من پس از نماز عشاء خود به حالت نشسته آن را قرائت می‌کنم و پدرم امام سجاد (ع) در شب و روز این سوره را قرائت می‌کرد. [در برخی روایات برای قرائت این سوره خواصی، چون امنیت شفاعت و بخشش، دور کردن وحشت قبرو غفران برای اموات، ذکر شده است.
متن و ترجمه سوره
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
تَبَارَ‌کَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿١﴾ الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ ﴿٢﴾ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا ۖ مَّا تَرَ‌ىٰ فِی خَلْقِ الرَّ‌حْمَـٰنِ مِن تَفَاوُتٍ ۖ فَارْ‌جِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَ‌ىٰ مِن فُطُورٍ ﴿٣﴾ ثُمَّ ارْ‌جِعِ الْبَصَرَ کَرَّ‌تَیْنِ یَنقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَهُوَ حَسِیرٌ ﴿٤﴾ وَلَقَدْ زَیَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِمَصَابِیحَ وَجَعَلْنَاهَا رُ‌جُومًا لِّلشَّیَاطِینِ ۖ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِیرِ ﴿٥﴾ وَلِلَّذِینَ کَفَرُ‌وا بِرَ‌بِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ﴿٦﴾ إِذَا أُلْقُوا فِیهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِیقًا وَهِیَ تَفُورُ ﴿٧﴾ تَکَادُ تَمَیَّزُ مِنَ الْغَیْظِ ۖ کُلَّمَا أُلْقِیَ فِیهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ یَأْتِکُمْ نَذِیرٌ ﴿٨﴾ قَالُوا بَلَىٰ قَدْ جَاءَنَا نَذِیرٌ فَکَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّـهُ مِن شَیْءٍ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِی ضَلَالٍ کَبِیرٍ ﴿٩﴾ وَقَالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا کُنَّا فِی أَصْحَابِ السَّعِیرِ ﴿١٠﴾ فَاعْتَرَ‌فُوا بِذَنبِهِمْ فَسُحْقًا لِّأَصْحَابِ السَّعِیرِ ﴿١١﴾ إِنَّ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَ‌بَّهُم بِالْغَیْبِ لَهُم مَّغْفِرَ‌ةٌ وَأَجْرٌ کَبِیرٌ ﴿١٢﴾ وَأَسِرُّ‌وا قَوْلَکُمْ أَوِ اجْهَرُ‌وا بِهِ ۖ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿١٣﴾ أَلَا یَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ ﴿١٤﴾ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْ‌ضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِن رِّ‌زْقِهِ ۖ وَإِلَیْهِ النُّشُورُ ﴿١٥﴾ أَأَمِنتُم مَّن فِی السَّمَاءِ أَن یَخْسِفَ بِکُمُ الْأَرْ‌ضَ فَإِذَا هِیَ تَمُورُ ﴿١٦﴾ أَمْ أَمِنتُم مَّن فِی السَّمَاءِ أَن یُرْ‌سِلَ عَلَیْکُمْ حَاصِبًا ۖ فَسَتَعْلَمُونَ کَیْفَ نَذِیرِ ﴿١٧﴾ وَلَقَدْ کَذَّبَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ فَکَیْفَ کَانَ نَکِیرِ ﴿١٨﴾ أَوَلَمْ یَرَ‌وْا إِلَى الطَّیْرِ فَوْقَهُمْ صَافَّاتٍ وَیَقْبِضْنَ ۚ مَا یُمْسِکُهُنَّ إِلَّا الرَّ‌حْمَـٰنُ ۚ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ بَصِیرٌ ﴿١٩﴾ أَمَّنْ هَـٰذَا الَّذِی هُوَ جُندٌ لَّکُمْ یَنصُرُ‌کُم مِّن دُونِ الرَّ‌حْمَـٰنِ ۚ إِنِ الْکَافِرُ‌ونَ إِلَّا فِی غُرُ‌ورٍ ﴿٢٠﴾ أَمَّنْ هَـٰذَا الَّذِی یَرْ‌زُقُکُمْ إِنْ أَمْسَکَ رِ‌زْقَهُ ۚ بَل لَّجُّوا فِی عُتُوٍّ وَنُفُورٍ ﴿٢١﴾ أَفَمَن یَمْشِی مُکِبًّا عَلَىٰ وَجْهِهِ أَهْدَىٰ أَمَّن یَمْشِی سَوِیًّا عَلَىٰ صِرَ‌اطٍ مُّسْتَقِیمٍ ﴿٢٢﴾ قُلْ هُوَ الَّذِی أَنشَأَکُمْ وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ ۖ قَلِیلًا مَّا تَشْکُرُ‌ونَ ﴿٢٣﴾ قُلْ هُوَ الَّذِی ذَرَ‌أَکُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ وَإِلَیْهِ تُحْشَرُ‌ونَ ﴿٢٤﴾ وَیَقُولُونَ مَتَىٰ هَـٰذَا الْوَعْدُ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ﴿٢٥﴾ قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَّـهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِیرٌ مُّبِینٌ ﴿٢٦﴾ فَلَمَّا رَ‌أَوْهُ زُلْفَةً سِیئَتْ وُجُوهُ الَّذِینَ کَفَرُ‌وا وَقِیلَ هَـٰذَا الَّذِی کُنتُم بِهِ تَدَّعُونَ ﴿٢٧﴾ قُلْ أَرَ‌أَیْتُمْ إِنْ أَهْلَکَنِیَ اللَّـهُ وَمَن مَّعِیَ أَوْ رَ‌حِمَنَا فَمَن یُجِیرُ الْکَافِرِ‌ینَ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ ﴿٢٨﴾ قُلْ هُوَ الرَّ‌حْمَـٰنُ آمَنَّا بِهِ وَعَلَیْهِ تَوَکَّلْنَا ۖ فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ ﴿٢٩﴾ قُلْ أَرَ‌أَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْرً‌ا فَمَن یَأْتِیکُم بِمَاءٍ مَّعِینٍ ﴿٣٠﴾
به نام خداوند رحمتگر مهربان
بزرگوار [و خجسته]است آنکه فرمانروایى به دست اوست و او بر هر چیزى تواناست. (۱) همانکه مرگ و زندگى را پدید آورد تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید، و اوست ارجمند آمرزنده. (۲) همان که هفت آسمان را طبقه طبقه بیافرید. در آفرینش آن [خداى]بخشایشگر هیچ گونه اختلاف [و تفاوتى]نمى‌بینى. بازبنگر، آیا خلل [و نقصانى]مى‌بینى؟ (۳) باز دوباره بنگر تا نگاهت زبون و درمانده به سویت بازگردد. (۴) و در حقیقت، آسمان دنیا را با چراغهایى زینت دادیم و آن را مایه طرد شیاطین [ قواى مزاحم]گردانیدیم و براى آن‌ها عذاب آتش فروزان آماده کرده‌ایم. (۵) و کسانى که به پروردگارشان انکار آوردند، عذاب آتش جهنم خواهند داشت و چه بد سرانجامى است. (۶)، چون در آنجا افکنده شوند، از آن خروشى مى‌شنوند در حالى که مى‌جوشد. (۷) نزدیک است که از خشم شکافته شود. هر بار که گروهى در آن افکنده شوند، نگاهبانان آن از ایشان پرسند: «مگر شما را هشدار دهنده‌اى نیامد؟» (۸) گویند: «چرا، هشدار دهنده‌اى به سوى ما آمد و [لى]تکذیب کردیم و گفتیم: خدا چیزى فرو نفرستاده است، شما جز در گمراهى بزرگ نیستید.» (۹) و گویند: «اگر شنیده [و پذیرفته]بودیم یا تعقل کرده بودیم در [میان]دوزخیان نبودیم.» (۱۰) پس به گناه خود اقرار مى‌کنند؛ و مرگ باد بر اهل جهنم (۱۱) کسانى که در نهان از پروردگارشان مى‌ترسند، آنان را آمرزش و پاداشى بزرگ خواهد بود. (۱۲) و [اگر]سخن خود را پنهان دارید، یا آشکارش نمایید، در حقیقت وى به راز دل‌ها آگاه است. (۱۳) آیا کسى که آفریده است نمى‌داند؟ با اینکه او خود باریک بین آگاه است. (۱۴) اوست کسى که زمین را براى شما رام گردانید، پس در فراخناى آن رهسپار شوید و از روزى [خدا]بخورید و رستاخیز به سوى اوست. (۱۵) آیا از آن کس که در آسمان است ایمن شده‌اید که شما را در زمین فرو برد، پس بناگاه [زمین]به تپیدن افتد؟ (۱۶) یا از آن کس که در آسمان است ایمن شده‌اید که بر [سر]شما تندبادى از سنگریزه فرو فرستد؟ پس به زودى خواهید دانست که بیم دادن من چگونه است (۱۷) و پیش از آنان [نیز]کسانى به تکذیب پرداختند پس عذاب من چگونه بود؟ (۱۸) آیا در بالاى سرشان به پرندگان ننگریسته‌اند [که گاه]بال مى‌گسترند و [گاه]بال مى‌آنند؟ جز خداى رحمان [کسى]آن‌ها را نگاه نمى‌دارد، او به هر چیزى بیناست. (۱۹) یا آن کسى که خود براى شما [چون]سپاهى است که یاریتان مى‌کند، جز خداى رحمان کیست؟ کافران جز گرفتار فریب نیستند. (۲۰) یا کیست آن که به شما روزى دهد اگر [خدا]روزى خود را [از شما]باز دارد؟ [نه]بلکه در سرکشى و نفرت پافشارى کردند. (۲۱) پس آیا آن کس که نگونسار راه مى‌پیماید هدایت یافته‌تر است یا آن کس که ایستاده بر راه راست مى‌رود؟ (۲۲) بگو: «اوست آن کس که شما را پدید آورده و براى شما گوش و دیدگان و دل‌ها آفریده است. چه کم سپاسگزارید.» (۲۳) بگو: «اوست که شما را در زمین پراکنده کرده، و به نزد او [ست که]گرد آورده خواهید شد.» (۲۴) و مى‌گویند: «اگر راست مى‌گویید، این وعده کى خواهد بود؟» (۲۵) بگو: «علم [آن]فقط پیش خداست و من صرفاً هشدار دهنده‌اى آشکارم.» (۲۶) و آنگاه که آن [لحظه موعود]را نزدیک ببینند، چهره‌هاى کسانى که کافر شده‌اند در هم رود، و گفته شود: «این است همان چیزى که آن را فرا مى‌خواندید» (۲۷) بگو: «به من خبر دهید، اگر خدا مرا و هر که را با من است هلاک کند یا ما را مورد رحمت قرار دهد، چه کسى کافران را از عذابى پر درد پناه خواهد داد؟» (۲۸) بگو: «اوست خداى بخشایشگر، به او ایمان آوردیم، و بر او توکل کردیم؛ و به زودى خواهید دانست چه کسى است که خود در گمراهى آشکارى است.» (۲۹) بگو: «به من خبر دهید، اگر آب [آشامیدنى]شما [به زمین]فرو رود، چه کسى آب روان برایتان خواهد آورد؟» (۳۰)
نظر شما