به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، ۵ دی ۱۳۸۲، ساعت ۵:۲۶ بامداد، زلزلهای با بزرگی ۶/۶ ریشتر به مدت ۱۲ ثانیه، شهر بم و اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند.
هر چند، بم از روزها قبل بارها لرزیده بود و مردم شهر بعدها گفتند آب قناتها گرم شده بود، برخی چاهها کم آب و برخی پر آب شده بودند، از زمین صداهایی به گوش میرسید، زمینلرزههای خفیف، زمین را زیر پای مردم میلرزاند، اما این نشانهها جدی گرفته نشدند.
پیشلرزههای آخر حدود ساعتهای ۲۲:۰۰ و ۲۲:۳۰ شب قبل از زلزله اصلی و همچنین ساعت ۴:۴۰ بامداد یعنی حدود ۴۵ دقیقه قبل از رخداد لرزه اصلی، آخرین هشدارها را داد، اما عده بسیار کمی از مردم، آنها را جدی گرفتند و به بیرون از خانههای خود رفتند.
هرچند سرمای هوا حدود منفی ۹ درجه بود و البته خواب بودن افراد نیز بیتأثیر نبود، به همین دلیل حدود یکسوم از جمعیت شهر بم در این رویداد کشته شدند و به همین تعداد هم آسیبهای مختلف فیزیکی و روانی دیدند.
شمار جانباختگان زلزله ویرانگر در بم
قربانیان این زمینلرزه در آمارهای مختلف، بین ۳۰ هزار تا بیش از ۵۰ هزار تن بیان شدند. (در آمار رسمی، ۳۰ هزار کشته و ۴۰ هزار مجروح و بیش از دهها هزار تن بیخانمان.) همچنین در این زمینلرزه ۷۰ درصد از سازههای شهر بم بهطور کلی، تخریب و ارگ تاریخی بم ویران شد.
به اعتقاد محققان، کانون زلزله بم در نزدیکی تمرکز جمعیتی قرار داشته است و از آنجا که این زمینلرزه در بامداد روی داد و سازههای شهر بم ایمن نبودند، فاجعه این زمینلرزه در سده گذشته در ایران، بیمانند بوده است.
وقتی سراسر جهان به کمک زلزلهزدگان بم شتافتند
به دلیل ضعف شبکه لرزهنگاری و همچنین قطع ارتباط مخابراتی و کشته شدن بسیاری از مسئولان شهر، خبر حادثه و بهتبع آن خبر فاجعه با تأخیر به مدیران و نهادهای مسئول میرسید. بیسیمها با قطع برق یا تخریب دکلها از کار افتادند. نخستین امدادگران، خود مردم محل بودند که با دست تقریباً خالی، به مقابله پرداختند.
نخستین نیروی امدادگر رسمی از کرمان، پس از گذشت حدود چهار ساعت از حادثه، به بم وارد شد. نخستین نشست ستاد حوادث غیرمترقبه کشور، حدود ۱۰ ساعت پس از حادثه تشکیل شد و رئیس جمعیت هلال احمر، عصر حادثه در منطقه حضور یافت.
در ساعات ابتدایی، نیازهای فوری تنها بیل و کلنگ بود، مردم از هر جا خود را به بم رساندند و سعی داشتند زندهها را پیدا کنند. در ابتدا زخمیها را به مراکز درمانی که البته تخریبشده بودند و فرودگاه بم میرساندند. در مرحله بعد، همه سعی داشتند کشتههای خود را از زیر خاک، خارج و جمعآوری و دفن کنند.
بیشتر میدانها و چهارراهها مملو بود از کامیونهایی که کفن توزیع میکردند، اما به دلیل تعداد بالای تلفات و خانوادههایی که همگی با هم درگذشته بودند، امکان شناسایی بسیاری از جنازهها نبود و عدهای در گورهای دستهجمعی دفن شدند.
پس از زلزله بم، ۶۰ کشور به ایران پیشنهاد کمک دادند و ۴۴ کشور، ۱۸۰۰ تن از نیروهای خود را در قالب ۹۵ تیم عملیاتی برای کمک به عملیات امداد به ایران، فرستادند.
دولت لهستان، یک فروند هواپیمای حامل یک گروه امدادرسانی به همراه چند خبرنگار، تجهیزات و سگ زنده یاب به کرمان اعزام کرد. دولت ژاپن، یک گروه پنج نفره پزشکی به همراه اقلامی به ارزش ۲۳۰ هزار دلار جهت کمک به زلزلهزدگان بم ارسال کرد.
دو فروند هواپیمای ۱۳۰ پاکستانی، هر کدام حامل ۱۲ تن اقلام مورد نیاز زلزلهزدگان وارد کرمان شدند. مؤسسات خیریه و مردم کراچی حدود ۱۲۰ هزار دلار کمک نقدی خود را در اختیار سرکنسولگری کشورمان در کراچی گذاشتند و یک گروه پزشکی ۶ نفره به همراه مقداری دارو و کمکهای اولیه از راه مرز زمینی، عازم ایران شد.
همچنین، دولت استرالیا چند فروند هواپیمای ۱۳۰ را به کرمان اعزام کرد. صلیب سرخ و یک سازمان غیر دولتی نیوزیلند، هر کدام ۵۰ هزار دلار به موضوع کمکرسانی به زلزلهزدگان اختصاص دادند. دولت پرتغال، یک گروه ۳۷ نفره آتشنشانی و نجات را با یک فروند هواپیمای ۱۳۰ به کرمان اعزام کرد. دو گروه از امدادگران مکزیکی، جهت کمک به زلزلهزدگان، عازم ایران شدند.
چهار هواپیما حامل کمکهای امدادی دولت ایتالیا شامل دارو، غذا، چادر و سایر کالاهای امدادی به ایران اعزام شدند. فرانسه، چند گروه امدادگر و پزشک، عازم ایران کرد. چین، یونان، آلمان، مصر، ارمنستان و مجارستان نیز از دیگر کشورهایی بودند که کمکرسانی انجام دادند.
کمکهای مالی جهانی نیز در اختیار ایران قرار گرفت که بانک جهانی در رأس آن قرار داشت؛ این سازمان حدود ۳۰۰ میلیون وام برای بازسازی بم در اختیار ایران قرارداد. سازمان بهداشت جهانی، مبلغ ۱۴۵ هزار دلار جهت فعالیتهای این سازمان در شهر بم، اختصاص داد.
جمعیت هلال احمر ایران در مجموع برای کمک به زلزلهزدههای بم، بیش از ۱۶ هزار امدادگر در قالب ۹۵ گروه امدادی عملیاتی و ۵۰ گروه درمانی، شامل ۲۴۱۰ پزشک و پرستار، اعزام کرد.
یکی از مواردی که نخستینبار در زلزله بم روی داد، صدور مجوز ورود به آسمان ایران از هر کشور برای کمک به آسیبدیدگان بود.
نخستینبار در تاریخ حوادث جهان، فدراسیون بینالمللی صلیب سرخ و هلال احمر و بخش بشردوستانه سازمان ملل، استمداد مشترک بینالمللی انجام دادند و یک مرکز هماهنگی مشترک در منطقه و با همکاری اداره کل بینالمللی جمعیت هلال احمر ایران، تشکیل دادند.
زلزلههای تاریخی و خانمانسوز در ایران
امروز سالروز زلزله بم است. زلزلهای که داغ عمیق بر دل مردم ایران و سراسر جهان گذاشت و باعث شد هزاران تن زیر آوار جان خود را از دست دهند، اما زلزله بم تنها زلزله شدید و خانمانسوز ایران نبود و در سالهای گذشته، زلزلههای شدیدی خانوادههای ایرانی را داغدار کردند. در ادامه، شدیدترین زلزلههای ایران مرور شدهاند.
زلزله بوئین زهرا
حدود ساعت ۱۱ شامگاه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ زمینلرزهای، منطقه بوئینزهرای استان قزوین را لرزاند. بزرگی این زمینلرزه ۲. ۷ ریشتر بود که موجب مرگ حدود ۱۱ هزار تن شد. در این زمینلرزه، بسیاری از آثار و مکانهای قدیمی و تاریخی شهرستان بوئین زهرا مانند قلعه باستانی رودک، از بین رفت.
زلزله دشت بیاض
زمینلرزه منطقه دشت بیاض و فردوس استان خراسان جنوبی، دو زمینلرزه بزرگ و جداگانه بودند که نخستین زلزله در تاریخ ٩ شهریور ١٣۴٧ به بزرگی ۷.۳ ریشتر، منطقه دشت بیاض و کاخک و دومی، حدود بیست و یک ساعت بعد، یعنی در ۱۰ شهریور ۱۳۴۷، با بزرگی ۶.۴ ریشتر در هفتاد کیلومتری غرب دشت بیاض، شهر فردوس را لرزاندند.
برخی از مجروحان که در زلزله ۹ شهریور دشت بیاض زنده مانده و از دشت بیاض به فردوس منتقل شده بودند، در زلزله ۱۰ شهریور فردوس در بیمارستان کشته شدند.
زلزله طبس؛ بزرگترین زمینلرزه تاریخ ایران
زمینلرزه طبس، زمینلرزهای بود به شدت ۸ .۷ ریشتر که ساعت ۱۹:۳۶ روز ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۷، شهر طبس و روستاهای مجاور آن را ویران کرد. این زمینلرزه، قدرتمندترین زلزلهای بوده که تا به حال در تاریخ ایران ثبت شده است.
کشتههای این زلزله را بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ تن اعلام کردهاند و این در حالی است که به علت شدت تخریب ساختمانها و شدت بالای زلزله، بسیاری از اجساد هرگز پیدا نشدند.
زلزله رودبار
زمینلرزه رودبار و منجیل در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد پنجشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ در نزدیکی شهر رودبار و روستاهای تابعه در استان گیلان و شمال شرق استان زنجان به وقوع پیوست و تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمینلرزه، موجب خسارات جانی و مالی فراوان شد.
ارتعاشات حاصل از امواج این زمینلرزه در استانهای زنجان (بهخصوص شهرستان طارم)، گیلان و در بخشهایی از استانهای آذربایجان شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان، قزوین (الموت غربی) و کردستان به مدت حدود ۶۰ ثانیه، احساس و باعث وحشت عمومی شد، اما خسارات جانی و مالی به همراه نداشت.
این زمینلرزه در یک منطقه پرتراکم از نظر جمعیت بود، بهطوریکه علاوه بر روستاهای موجود در منطقه، چند شهر مهم کشور نیز تحت تأثیر آن قرار گرفتند. کانون زلزله در عمق ۱۹ کیلومتری زمین اعلام شد، هرچند به دلیل نبود تجهیزات کافی در آن زمان، امکان خطا در تخمین عمق زمینلرزه وجود داشته است، همانطور که در اعلام کانون زمینلرزه مرتکب خطا شده و کانون آن را رشت و دیلمان اعلام کردند.
در این زمینلرزه، علاوه بر حدود ۳۷۰۰۰ تن که جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰ هزار واحد مسکونی تخریب شد و خسارات عمدهای به تأسیسات و اماکن عمومی در استان گیلان که متأثر از این زمینلرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰ هزار تن از ساکنان نیز بیخانمان شدند.
زلزله قائنات
زمینلرزه قائن یا اَردِکول، زمینلرزهای مهیب بود که ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ در ساعت ۱۲:۲۷ استان خراسان در شرق ایران را لرزاند. بزرگی این زمینلرزه که شدیدترین زمینلرزه منطقه از سال ۱۳۵۸ تا آن زمان بود، ۳ .۷ اندازهگیری شد و مرکز آن، روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت.
منطقه بیرجند - قائن بر اثر این زمینلرزه، ویران شد. این زمینلرزه، هزار و ۵۶۷ کشته و بیش از دو هزار و ۳۰۰ مجروح داشت و ۵۰هزار تن را آواره کرد. همچنین، ۱۵ هزار واحد مسکونی تخریب شدند یا آسیب دیدند.
زلزله دیگر در بوئین زهرا
۱ تیر ۱۳۸۱ در منطقه شمال غربی ایران که روی گسل بزرگی قرار گرفته بود، زمین لرزهای رخ داد. مرکز این زمینلرزه در نزدیکی شهرستان بوئینزهرا و چنگوره در جنوب استان قزوین بود که بزرگی ریشتر این زمینلرزه ۵ .۶ و بزرگای گشتاوری آن ۳ .۶ اندازهگیری شده است. در این زمینلرزه بوئینزهرا دستکم ۲۶۱ تن کشته و ۱۵۰۰ تن زخمی شدند.
زلزله بم؛ سومین زمینلرزه پر تلفات تاریخ ایران
زلزله بم، زمینلرزهای با بزرگی ۶.۶ ریشتر بود که ساعت ۵:۲۶ بامداد روز جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ به مدت ۱۲ ثانیه، شهر بم و اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. زمینلرزه بم با حدود ۵۰ هزار کشته، سومین زمینلرزه پر تلفات تاریخ ایران، پس از زلزلههای اردبیل و دامغان است.
زلزله مازندران
ساعت ۵:۸:۴۶ بعدازظهر روز جمعه ۱۳۸۳/۳/۸ زمینلرزهای به بزرگی ۶.۳ ریشتر، ناحیه گستردهای از استانهای شمالی ایران را لرزاند. ناحیهای که بیش از همه تحت تأثیر زمینلرزه قرار گرفت، از شمال به دریای مازندران، از غرب به جاده هراز، از جنوب به تهران و از شرق به طالقان، محدود میشد. زمینلرزه در تهران خساراتی در پی نداشت، اما باعث وحشت بسیاری از شهروندان شد.
زلزله زرند
۴ اسفند ۱۳۸۳ در ساعت ۲:۲۵:۲۲ در استان کرمان، شهرستان زرند، زمین لرزهای روی داد که بزرگی آن ۴ .۶ در مقیاس Mw اعلام شده است. برآوردها نشان میدهند که نزدیک به ۸۰۰۰ ساختمان در این زمینلرزه، آسیب دید یا خراب شد. همچنین، در اثر وقوع این زمینلرزه، ۹۱۲ تن جان باختند و ۱۴۱۱ تن نیز مصدوم شدند.
زلزله قشم
۶ آذر ۱۳۸۴، ساعت ۱۰:۲۲:۱۹ در منطقه قشم، زلزلهای با شدت ۶ ریشتر رخ داد. این زمینلرزه ۸۰ درصد ساختمانها در زیرنگ را خراب کرد و ۷ روستا در قشم آسیب دیدند. این زمینلرزه، جان ۱۳ تن را گرفت و ۱۰۰ تن نیز مصدوم شدند.
زلزله بروجرد
۱۱ فروردین ۱۳۸۵، ساعت ۱:۱۷:۰۰ زلزلهای به بزرگی ۶.۱ ریشتر شهرستانهای بروجرد و دورود در شرق استان لرستان را تکان داد که مخربترین زمینلرزه این سال در کشورمان بود.
این زمینلرزه با دو پیشلرزه و بیش از ۲۰۰ پسلرزه همراه بود که باعث کشته شدن ۶۳ تن و زخمی شدن بیش از ۴۵۰ تن از مردم بروجرد و دورود شد. برآورد دیگری، شمار کشتهشدگان زلزله را حدود ۷۰ تن و تعداد زخمیها را ۱۳۰۰ تن دانسته است. علاوه بر آن، ۴۰ روستا در این زمینلرزه ویران شدند.
زلزله دیگر در قشم
۲۰ شهریور ۱۳۸۷ در ساعت ۱۵:۳۰ در شهرستان قشم در جنوب استان هرمزگان، زمینلرزهای به بزرگی ۶.۱ ریشتر روی داد. این زمینلرزه، ۶ کشته و ۴۶ زخمی، بر جا گذاشت. گفته میشود این زمینلرزه، ۵ پسلرزه بیشتر از ۴ ریشتر داشت.
زلزله فهرج؛ ویرانی ۲۰ روستا در کرمان
زمینلرزه فهرج یا زمینلرزه حسینآباد در ۲۹ آذر ۱۳۸۹، ساعت ۱۸:۴۱:۵۹ در شهرستان فهرج استان کرمان رخ داد. ژرفای این زلزله ۱۲ کیلومتر بوده و بزرگی آن ۵ .۶ در مقیاس Mw بهدست آمده است. تلفات این زلزله، ۱۱ کشته و ۱۰۰ مجروح بودند و ۲۰ روستا در ناحیه فهرج در این زلزله ویران شدند.
زلزله کهنوج
ساعت ۰۵:۳۵ دقیقه بامداد چهارشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ زمینلرزهای به بزرگى ۵.۳ ریشتر، شهرستان کهنوج و روستاهاى پیرامون آن را لرزاند.
زلزله ورزقان؛ ویرانی کامل ۶۵ روستا
زمینلرزهای، شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ منطقه ورزقان استان آذربایجان شرقی را لرزاند؛ بر اثر این زمینلرزه در شهرستانهای اهر، ورزقان و هریس، ۳۰۶ تن کشته و بیش از ۵۰۰۰ تن مجروح شدند.
در محدوده این زمینلرزهها ۱۸ هزار و ۶۱۸ واحد مسکونی دچار آسیب شدند که از این تعداد ۵ هزار و ۳۲۹ واحد بهطور کامل، تخریب شدند. بر اثر وقوع این زمینلرزه در مجموع، ۴۱۰ روستا دچار خرابی شدند و ۶۵ روستا بهطور کامل از بین رفتند.
زلزله دشتی / طسوج
زمینلرزه دشتی، زلزلهای به بزرگی ۳ .۶ ریشتر بود که ساعت ۱۶ و ۲۲ دقیقه روز ۲۰ فروردین ۱۳۹۲، در عمق ۱۲ کیلومتری زیر زمین در شهرستان دشتی استان بوشهر رخ داد. این زمینلرزه، ۳۷ تن کشته و حدود ۸۵۰ مجروح بر جا گذاشت.
در بخش شُنبه- طسوج، علاوه بر شهر شُنبه، ۲۳ روستا از جمله باغان، سنا درویشی، کردلان، چاهگاه و بنبید، آسیب جدی دیدند.
زلزله سراوان
زمینلرزهای به بزرگی ۸ .۷ ریشتر، ساعت ۱۵ و ۱۴ دقیقه روز ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ در نزدیکی شهر گُشت از توابع شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان روی داد. این زمینلرزه در ابوظبی و دوبی امارات، دوحه قطر، دهلی نو هند، کراچی، کویته و بلوچستان پاکستان نیز احساس شد.
زلزله گوهران
زمینلرزهای به بزرگی ۲ .۶ ریشتر، ساعت ۶ و ۳۸ دقیقه روز ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲، در گوهران از توابع شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان روی داد.
زلزله مورموری
زمینلرزهای به بزرگی ۲ .۶ ریشتر، ساعت ۷ و ۲ دقیقه روز ۲۷ مرداد ۱۳۹۳ در شهر مورموری از توابع شهرستان آبدانان استان ایلام، روی داد و موج آن در استانهای خوزستان، کرمانشاه و لرستان نیز احساس شد.
زلزله فریمان
زلزله فریمان، زمینلرزهای به بزرگی ۱ .۶ ریشتر بود که ساعت ۱۰ و ۳۹ دقیقه روز ۱۶ فروردین ۱۳۹۶، در عمق ۱۰ کیلومتری زمین در منطقه سفید سنگ از توابع شهرستان فریمان استان خراسان رضوی، روی داد. چهار روستا در خراسان رضوی تخریب شدند.
زلزله ازگله
شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ زلزلهای در نزدیکی ازگله، استان کرمانشاه در مرز ایران و عراق، در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر حلبچه عراق روی داد. تعداد کشتههای ایرانی بر اثر وقوع این زمینلرزه به ۶۲۰ تن رسید. همچنین، ۹ هزار و ۳۸۸ تن مصدوم و حدود ۷۰ هزار تن از ساکنان، بیخانمان شدند.
زلزله مهران
زلزلهای به بزرگی ۵.۳ ریشتر در مقیاس امواج درونی زمین، حوالی شهرستان مهران در استان ایلام را لرزاند. بر اساس اعلام هلال احمر، این زلزله هیچ خسارتی نداشت.
زلزله ملارد
زمینلرزه سال ۱۳۹۶ ملارد با شدت ۲ .۵ در مقیاس ریشتر، ساعت ۲۳ و ۲۷ دقیقه و ۳۷ ثانیه چهارشنبه شب، ۲۹ آذر به وقت تهران، روی داد و استانهای تهران و البرز را لرزاند. همچنین، این زلزله در استانهای قم، قزوین، مرکزی و گیلان نیز احساس شد.
مرکز این زمینلرزه در شهر ملارد، مرز استان تهران و البرز، در ۳ کیلومتری ملارد در استان تهران، ۷ کیلومتری مشکیندشت در استان البرز و ۱۰ کیلومتری شهریار در استان تهران بوده و عمق آن ۱۵ کیلومتری زمین گزارش شده است. این زمینلرزه، یک کشته و ۷۵ زخمی داشت.
زلزله سرپل ذهاب
زمینلرزه سرپل ذهاب به قدرت ۳ .۶ درجه در مقیاس ریشتر، در عمق ۷ کیلومتری زمین، روز یکشنبه چهارم آذر ۱۳۹۷ استان کرمانشاه را به لرزه درآورد. بر اساس اعلام جمعیت هلال احمر، این زلزله بیش از ۶۰۰ تن مصدوم داشت.
زلزله ترکمنچای
ترکمانچای یا ترکمنچای، یکی از شهرهای قدیمی و تاریخی ایران بوده که در شهرستان میانه استان آذربایجان شرقی واقع شده است. زمینلرزهای به بزرگی ۹ .۵ ریشتر، ساعت ۲ و ۱۷ دقیقه و ۳ ثانیه بامداد جمعه ۱۷ آبان ۱۳۹۸ در نزدیکی این شهر، روی داد.
این زمینلرزه در تبریز و اطراف آن، مانند هشترود، مهربان و اسکو، بسیار محسوس بود و موجب وحشت مردم آن مناطق شد. بیشترین خسارت در روستاهای ورنکش، بال استیل، ورزقان، گاوینهرود و گین علی، گزارش شد.
زلزله خوی
زمینلرزهای به بزرگی ۵.۷ ریشتر، بخش قطور شهرستان خوی در ۱۵۰ کیلومتری تبریز را لرزاند. این زمینلرزه، ساعت ۹:۲۴ صبح چهارم اسفند ۱۳۹۸ روی داد و عمق آن، شش کیلومتری زمین گزارش شد.
زلزله دماوند
روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹، ساعت ۰۰:۴۸:۲۱ بامداد، زلزلهای به بزرگی ۵.۱ ریشتر در عمق ۷ کیلومتری زمین، حوالی دماوند در مرز استانهای مازندران و تهران را لرزاند. تلفات این زلزله، ۲ کشته و ۳۸ زخمی بود.
تا ۷۲ ساعت پس از زلزله، لرزههایی با قدرت ۲.۱ تا ۳.۸ ریشتر در دماوند، روی دادند. تا ساعت ۱۲ ظهر ۲۱ اردیبهشت، بیش از ۴۵ زمینلرزه دیگر، روی دادند. وقوع این تعداد زلزله طی ۳ روز در دماوند، بیسابقه و نگرانکننده است.
پسلرزههای این زلزله، بیش از ۱۱۰ مورد بودند و یک مورد، بالای چهار ریشتر بود.
زلزله خبر نمیکند؛ تهرانیها آماده باشند
این زلزلهها نشانه زلزلهخیز بودن ایران هستند، زیرا کشور ما در مرز صفحات تکتونیکی (زمینساخت صفحهای) اوراسیا و عربستان، واقع شده است و بهخاطر حرکت رو به شمال صفحه عربستان تحت فشار قرار دارد، اما زلزله قابل پیشبینی نیست و تنها کاری که در برابر آن میتوان انجام داد، آمادگی و مدیریت قبل از وقوع آن است.
سالها است که میگویند اگر (خدای نکرده) آن زلزله بزرگ معروف در تهران روی دهد، در ساعات نخست، هزاران تن کشته میشوند.
کارشناسان میگویند تهران گسلهای فراوانی دارد که بزرگترین آنها در شمال و جنوب تهران، فعال است و هر لحظه احتمال دارد، مانند انفجار یک بمب، تهران روی هوا برود؛ بهخصوص اینکه سال ۱۳۹۹ زلزلهای به اندازه ۵.۲ ریشتر تهران را لرزاند و باعث شد همگان آن را زنگ خطر بدانند.
پروفسور بهرام عکاشه، پدر علم زلزلهشناسی ایران، یک تصور غلط را مبنی بر اینکه زلزلههای کوچک، مانع از زلزله بزرگ میشوند، رد کرد و توضیح داد زلزلههای کوچکی که تهران را میلرزاند، خطر زلزله بزرگتر را رفع نمیکند، بلکه نشانه این است که گسلها فعال هستند و ممکن است زلزلهای شدیدتر به دنبال داشته باشند.
او معتقد است که مردم تهران باید همیشه هشیار باشند، زیرا زلزله خبر نمیکند و هر لحظه ممکن است که روی دهد. بنابراین، تنها راه حل، آماده بودن و انجام عملیات ایمنی پیش از وقوع زلزله است تا خسارت آن به حداقل برسد.
این زلزلهشناس با اشاره به عواملی که ممکن است باعث زلزله بزرگ تهران شوند، گفت: تهران در دامنه البرز میانی قرار گرفته است و آهنگ ۱۵۰ ساله آن نشان میدهد البرز که آتشفشان نیز دارد، فعال است و بهعنوان یک منطقه زلزلهخیز تلقی میشود و حتی ارتفاع آن رو به افزایش است.
او افزود: البته باید گفت این افزایش ارتفاع، چندماهه و چندساله نیست، بلکه هر صد سال و هزار سال یکبار است، اما بهطور کلی، این تغییرات و ارتفاع گرفتن البرز و زاگرس، نشانههای فعال بودن این منطقه هستند که یک زنگ خطر بهشمار میآید.
پیشبینی بحران جایگزین پسبینی بحران شود
ایران در ردیف مناطق زلزلهخیز جهان بهشمار میآید و مناطق شمال شرقی کشور، مستعد بروز ناگهانی زمینلرزه هستند.
بنابراین، مسئولان مدیریت بحران باید هر لحظه آماده باشند و قبل از وقوع حادثه، مناطق تحت نفوذ گسلهای فعال را شناسایی کنند و کارهای لازم برای مناطق مسکونی را انجام دهند تا اگر خدای نکرده تهران به یکباره لرزید، غافلگیر نشوند و بتوانند با ارائه خدماترسانی، از بروز تلفات شدید جلوگیری کنند.
زلزله، قابل پیشبینی نیست و هیچکس نمیتواند از زمان وقوع آن خبر دهد، اما به این معنا نیست که دست روی دست بگذاریم و هیچ کاری انجام ندهیم؛ هم از نظر آموزش و اطلاعرسانی به مردم و هم از نظر تجهیز امکانات، باید هر لحظه آمادهباش بود تا دیگر، فاجعههایی مانند زلزله بم و سرپل ذهاب برای کشورمان روی ندهند.