پخش زنده
امروز: -
نکات مهم در تغذیه مناسب دانش‌آموزان
تغذیه مناسب دانش‌آموزان، چه نقشی در فعالیت فکری آنها دارد؟
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، دوران تحصیل دانش‌آموزان، یکی از حساس‌ترین دوره‌ها چه از نظر رشد شخصیتی و چه از نظر رشد جسمانی است.
بنابر این، تغذیه دانش‌آموز باید طوری باشد که از همه جهات، نیاز‌های او را برطرف سازد. تغذیه می‌تواند نقش مهم در فعالیت فکری کودک داشته باشد.
فصل مدرسه‌ها در راه است. برنامه زندگی همه افرادی که در خانه خود محصل دارند، با آغاز فصل پاییز کاملا تغییر می‌کند.
زندگی، شمایل جدیدی به خود می‌گیرد. شب‌نشینی‌های خانوادگی مختص تعطیلات آخر هفته می‌شود و برنامه‌های روتین، تغییر می‌کنند. همین تغییر دلنشین است که به زندگی، قالب منظمی می‌دهد.
در پی همه این تغییرات، آیا هرگز به ایجاد تغییر مناسبی در رویه غذایی فرزندان محصل خود فکر کرده‌اید؟ آیا می‌خواهید آنها در سال تحصیلی جدید، تمرکز بیشتری داشته باشند و اوضاع ذهنی آنها بهتر پیش برود؟
اگر این‌طور است، باید بدانید پیروی از اصول اولیه و کلی در نظم‌دهی به برنامه تغذیه‌ای محصلان، کافی است تا ابتدایی‌ترین خواسته شما محقق شود. برنامه غذایی درست و سالم می‌تواند در پیشبرد یک سال تحصیلی خوب، نقش اساسی ایفا کند.
محصلان به همه مواد مغذی نیاز دارند
به‌طور کلی، برنامه غذایی در زمان مدرسه و خارج از آن تفاوت چندانی ندارد. فقط موضوع این است که با توجه به گذراندن دوران تعطیلات تابستان و به تبع آن مسافرت‌ها و برنامه‌های این‌چنینی، احتمال مصرف غذا‌های فراوری شده یا فست‌فودی بیشتر بوده است.
با این حال، اگر فردی به‌عنوان یک محصل یا دانشجو می‌خواهد از بیشترین پتانسیل ذهنی و جسمی خود استفاده کند، باید همه مواد مغذی، شامل املاح و ویتامین‌ها و موادمغذی ماکرو و میکرو به‌طور متعادل و با توجه به مقدار نیاز فرد، به بدن او برسد.
دختر‌های محصل مراقب کمبود آهن باشند
دختر‌ها در سنین بلوغ که قاعدتا مترادف با دوران راهنمایی یا دبیرستان آنها است، در مقاطع سال تحصیلی باید مراقب کمبود آهن، روی، ید، ویتامین D و کلسیم باشند، زیرا کمبود این ویتامین‌ها و مینرال‌ها شایع است و چه بسا کمبود هر یک از آنها می‌تواند روی عملکرد فیزیولوژیک و ساز و کارهای مغز و بدن تأثیرگذار باشد.
بنابر این، کمبود خفیف هر یک از موارد یاد شده، می‌تواند روی قدرت تمرکز ذهنی، توجه و در نهایت، میزان یادگیری سر کلاس درس، مؤثر باشد.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که کمبود آهن، حتی اگر به‌طور حاشیه‌ای ایجاد شود، یعنی اگر موجب بروز نشانه‌های بالینی نیز نشود، می‌تواند به‌طور قابل توجه روی تمرکز ذهنی اثر بگذارد. درباره کمبود ید هم این مسأله کاملا ثابت شده است. این موضوع حتی در کتاب‌های درسی نیز قید شده و به‌عنوان یک نشانه علمی مورد توجه است.
کمبود کلسیم و ویتامین D هم می‌تواند روی متابولیسم بدن اثر بگذارد و منجر به کاهش متابولیسم پایه بدن و در نهایت، باعث بیماری‌هایی مانند چاقی و اضافه وزن، استرس و البته بیماری‌های التهابی و متابولیک شود.
۴ گروه اصلی خوراکی یادتان نرود
آن‌چه در یک شرایط طبیعی از افراد و نوع تغذیه آنها انتظار می‌رود، این است که برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنند که بتوانند از همه مواد مغذی موجود، ویتامین‌ها و املاح به مقدار مورد نیاز، به بدن خود برسانند. البته همه باید مراقب باشند حتی دچار کمبود‌های خفیف و حاشیه‌ای که می‌توانند روی قدرت ذهنی و تمرکز یادگیری تأثیرگذار باشند، نشوند.
بنابر این، توضیح بسیار ساده این است که اگر می‌خواهید گرفتار چنین مشکلاتی نشوید، باید مطمئن باشید همه گروه‌های غذایی در برنامه خوراکی شما وجود دارند.
به‌طور مثال، اگر یک نوجوان که در سن رشد است، در یک روز یعنی فاصله زمانی ۲۴ ساعت، شیر، ماست، دوغ و به‌طور کلی گروه لبنیات، به هر دلیل مصرف نکند، اما در عین حال از سایر گروه‌های غذایی، حتی ده‌ها کیلو استفاده کند، به‌دلیل این‌که لبنیات در برنامه غذایی او نبوده است، به هیچ عنوان کلسیم و ویتامین B ۲ بدن او تأمین نمی‌شود.
مصرف نکردن گروه غذایی گوشت‌ها و پروتئین نیز می‌تواند کمبود آهن و روی را در پی داشته باشد.
بنابراین، از آن‌جا که همه مواد مغذی در گروه‌های اصلی پراکنده هستند، حتما باید ۴ گروه اصلی خوراکی شامل شیر و لبنیات، نان و غلات، سبزیجات، صیفی‌جات و میوه‌ها به همراه گوشت‌ها که علاوه بر انواع گوشت کم‌چرب، پنیر، تخم مرغ و مغزدانه‌ها را نیز دربرمی‌گیرد، در برنامه غذایی روزانه افراد گنجانده شوند.
خوراکی در زنگ تفریح از واجبات است
۴ گروه اصلی غذایی باید در قالب وعده‌ها و میان وعده‌ها تنظیم شوند و در برنامه غذایی قرار بگیرند. تنظیم خوراکی باید به گونه‌ای باشد که این ۴ گروه غذایی حداقل در ۳ وعده خوراکی و ۳ میان وعده گنجانده شود. هر چقدر سن افراد کمتر باشد اهمیت این موضوع بیشتر می‌شود.
به بیان ساده، اگر یک نوجوان صبحانه را کامل مصرف کند، اما ساعت ۱۰ در مدرسه دیگر میان وعده‌ای استفاده نکند، در ساعات نزدیک به ظهر دچار افت قندخون خواهد شد و اگر کلاس درسی در آن ساعت خاص داشته باشد طبیعی است که یادگیری او در آن زمان به حداقل ممکن برسد.
بنابراین، در ساعات زنگ تفریح بهتر است که میان وعده‌هایی از گروه میوه‌ها، سبزیجات و صیفی‌جات یا شیر و لبنیات گنجانده شود تا بچه‌ها بتوانند در طول روز و البته به فاصله هر ۲ یا ۳ ساعت از آنها استفاده کنند.
هله هوله‌خوری ممنوع!
مصرف خوراکی‌های فراوری شده، مانند سوسیس و کالباس یا اسنک‌های شور، مانند چیپس، پفک و حتی خوراکی‌های بسیار شیرین، مانند کیک‌ها و نوشابه‌های گازدار، بدترین انتخاب ممکن در زنگ تفریح بچه‌ها هستند؛ زیرا نه‌تنها نیاز به موادمغذی کلیدی را تأمین نمی‌کنند، حتی مثلا نوشابه به‌دلیل کالری زیاد که تولید می‌کند و قند فراوانی که دارد، می‌تواند در ساعات متوالی باعث افت قند خون بعدی شود؛ زیرا این نوع خوراکی‌ها در یک لحظه قند خون را سریع بالا می‌برند و سیری کاذب ایجاد می‌کنند.
از آن‌جا که قند خون یک‌باره بسیار بالا می‌رود، پاسخ بدن نیز بسیار شدید خواهد بود. بنابراین، انسولین زیادی ترشح می‌شود و در نتیجه، افت قند خون به فاصله کوتاه، اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. با این اوصاف، طبیعی است چنین شرایطی روی عملکرد جسمی و ذهنی محصل، تأثیر می‌گذارد.
خوراکی‌های بسیار شور یا خیلی شیرین، می‌توانند اوسمولاریتی مایعات بدن را بر هم بزنند که این موضوع می‌تواند روی قدرت تمرکز ذهنی و توجه، اثر مستقیم داشته باشد.
آب را باید جرعه جرعه نوشید
بهترین نوشیدنی همه افراد، به‌خصوص کودکان و نوجوانان در حال رشد، آب است. آب باید در فاصله کوتاه و به‌صورت جرعه جرعه، نوشیده شود.
همه افراد باید حس تشنگی خود را با آب خوردن برطرف کنند، البته نه به این معنی که مثلا فردی ۳، ۲ لیوان آب پشت سر هم بنوشد و بعد در ۳، ۲ ساعت آینده خیال او راحت باشد، زیرا افراد باید کوچک‌ترین خشکی دهان را با نوشیدن ۲، ۱ جرعه آب پاسخ بدهند و اجازه ندهند کم‌آبی که می‌تواند روی عملکرد ذهنی تأثیرگذار باشد، ایجاد شود.
سبزیجات را جدی بگیرید
مصرف سبزیجات، صیفی‌جات و میوه‌ها به‌عنوان میان وعده یا همراه وعده‌های اصلی، بسیار توصیه می‌شود، زیرا از نظر مواد مغذی بسیار متراکم هستند. بنابراین می‌توانند به عملکرد فیزیکی و فیزیولوژیکی بدن کمک کنند. این گروه از مواد غذایی با بهره‌مندی از ترکیبات آنتی اکسیدانی، مانع بروز آسیب در سطح سلولی خواهند شد.
صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی است
عادت، موضوع بسیار مهم در موضوع تغذیه است. مثلا اگر فردی، خود را به صبحانه و شام خوردن عادت دهد و ناهار نخورد، پس از مدتی به ناهار نخوردن عادت می‌کند یا عکس این نیز می‌تواند صادق باشد. نباید فراموش کرد مهم‌ترین وعده خوراکی، صبحانه است.
گویا این‌که اگر صبحانه در زمان و با مقدار و شرایط مناسب مصرف شود، به نوعی تنظیم‌کننده حالت‌های گرسنگی و اشتها در روز خواهد بود، اما نمی‌توان این موضوع را به شکل دستوری درآورد که بگوییم همه بچه‌ها باید صبحانه بخورند.
این موضوع به مدیریت و سبک زندگی افراد نیز ربط دارد و این‌جا است که بحث عادت نیز مطرح می‌شود. به بیان ساده، کسی اشتها و میل به صبحانه دارد که ۴۵ دقیقه تا یک ساعت پس از این‌که از خواب بیدار شد، سر میز صبحانه برود.
بنابراین، بچه‌ای که شب تا دیر وقت بیدار است، صبح نیز به سرعت از خواب بیدار می‌شود و فقط وقت دست و صورت شستن دارد و بعد باید با سرعت، سوار سرویس شود و به مدرسه برود، مسلم است به هیچ عنوان نمی‌تواند صبحانه بخورد.
بنابر این، مهم‌ترین تأثیرگذاری روی این موضوع، برنامه‌ریزی زندگی است. باید طوری برنامه را تنظیم کرد که وقتی صبح بچه‌ها از خواب بیدار می‌شوند، اشتهای کافی جهت خوردن این مهم‌ترین وعده غذایی را داشته باشند تا بلکه در ساعات اولیه روز به بالاترین ظرفیت ذهنی درک مطلب و توجه، برسند.
فاصله بین وعده‌های غذایی طولانی نشود
فاصله بین وعده‌های غذایی در طول روز باید منظم باشد. به‌عنوان مثال، اگر کسی صبحانه خود را ساعت ۷ می‌خورد، باید تقریبا ۲ و نیم تا ۳ ساعت بعد، یک میان وعده بین روز میل کند. در این روند، طبیعی بوده که ۲ و نیم تا ۳ ساعت بعد، وقت ناهار خوردن است و ۲ و نیم تا ۳ ساعت بعد نیز نوبت میان وعده دیگری است. رویه غذایی باید به همین ترتیب ادامه داشته باشد تا به شام برسد.
بچه‌ها نیم ساعت قبل از خواب نیز می‌توانند یک میان وعده ساده و کم‌چرب مانند شیر، میل کنند که اگر گرم شده باشد، به خواب راحت‌تر آنها کمک خواهد کرد.
موضوع مهم این است: از زمانی‌که صبحانه خورده می‌شود، وعده و میان وعده‌ها تنظیم شود و برنامه غذایی روزانه، روال منظمی داشته باشد. فاصله بین وعده‌های غذایی، نباید خیلی طولانی شود، زیرا باعث افت قند خون و در نتیجه، ایجاد اختلال‌های ذهنی و یادگیری بچه‌ها خواهد شد.
نظر شما