پیامد‌های مخرب اعتیاد به گوشی هوشمند و شبکه‌های اجتماعی

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، این روز‌ها تقریبا هر فردی یک گوشی در دست دارد. تعدادی از افراد هم به گوشی هوشمند خود معتاد هستند و نمی‌توانند بدون این دستگاه زندگی کنند. گرچه دستگاه‌های هوشمند مزایای زیادی دارند و راه برقراری ارتباط ما با دیگران را تسهیل کرده‌اند، اما استفاده بیش از حد از آن‌ها بدون ضرر نخواهد بود.

 

گاهی اوقات، گوشی‌های هوشمند نه تنها به روابط بلکه به جسم و روح ما آسیب می‌زنند و زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

 

 

آسیب‌های ناشی از اعتباد به گوشی همراه و همچنین شبکه‌های اجتماعی چیست؟ 

 

تاکنون چند بار به تختخواب رفته‌اید و قبل از خواب گوشی خود را چک کرده و اخبار، ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی را دنبال کرده‌اید؟ آیا تا به حال قبل از خواب بازی اعتیاد آوری که تازه دانلود کرده‌اید را انجام داده‌اید؟ همه این برنامه‌ها خواب را از چشمان ما می‌دزدند.

 

وقتی به تختخواب می‌رویم و استراحت می‌کنیم گوشی‌های ما هم باید به خواب روند و استراحت کنند، اما این روز‌ها کمتر این اتفاق می‌افتد. گوشی‌های هوشمند زندگی بسیاری از ما را به کنترل خود درآورده و با اطلاعات و بازی‌ها سرگرم کرده‌اند.

 

البته فقط اطلاعات، بازی و شبکه‌های اجتماعی نیست که خواب و خستگی ما را به تاخیر می‌اندازد. انعکاس نور آبی صفحه نمایش نیز ملاتونین را سرکوب کرده و مغز ما را تحریک می‌کند. به همین دلیل، ما دیگر احساس خستگی نمی‌کنیم و می‌توانیم بیشتر غرق در گوشی‌های خود شویم.

 

گاهی اوقات ایمیلی از سوی همکار خود دریافت می‌کنید و به شما خبر بدی می‌دهد شما دچار استرس می‌شوید و نمی‌توانید بخوابید. گاهی اوقات نیز خبر خوبی دریافت می‌کنید و آدرنالینتان بالا می‌رود. این اتفاق باعث می‌شود حتی وقتی کار خود را انجام دادید و گوشی را کنار گذاشتید ذهنتان آنقدر درگیری‌های فکری پیدا کند که نتوانید بخوابید.

 

در نتیجه، دائم در رختخواب غلت می‌زنید و دوباره آنقدر کسل می‌شوید که به سراغ گوشی هوشمند خود می‌روید. نهایتا، خیلی زود روزی دیگر شروع می‌شود و باز همین روال ادامه می‌یابد.

 

این پدیده تحت عنوان فابینگ شناخته می‌شود. فابینگ به حالتی گفته می‌شود که فردی در جمع عزیزان، خانواده یا دوستان خود حضور دارد، اما بدون توجه به جمع، به گوشی خود مشعول شده است. در دنیای امروز به جای برقراری ارتباطی صمیمانه با عزیزان و خانواده خود توجه ما به گوشی همراه معطوف شده و این یکی از معضلات بزرگ دنیای امروز است.

قرار بود گوشی‌های هوشمند مردم را به هم نزدیک کرده و دنیا را به هم وصل کنند. اما گاهی اوقات ما با همکاران و دوستانی از هر جای دنیا ارتباط داریم، اما از افراد خانواده و کسانی که در کنار ما هستند غافل می‌شویم.

 

نزدیک‌ترین افراد و اعضای خانواده می‌خواهند با ما ارتباط برقرار کنند، اما نمی‌توانند ما را از گوشی هایمان ما دور کنند و از این بابت خوشحال نیستند. اگر زمان و توجه لازم را به عزیزترین افراد زندگی خود اختصاص ندهیم پس حق دارند از ما راضی نباشند. شاید امروز بیش از هر زمانی مردم از روابط خود ناراضی هستند و شاید بعضی آرزو کرده باشند کاش جای گوشی هوشمند بودند تا بیشتر به آن‌ها توجه می‌شد.

 

به همین خاطر بسیاری از روابط امروز دوامی ندارد و قوی نیست. علاوه بر این، اگر به این مشکلات توجه نکنیم و به دنبال راهی برای برطرف کردن آن نباشیم آیا روابط انسانی ما دوام می‌آورد؟

 

در گذشته، مردم به صورت رو در رو با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کردند. با صمیمیت و پیوند‌های حاصل از این نوع تعاملات اجتماعی، مردم با یکدیگر ارتباط قوی و محکمی داشتند. با گذشت زمان، فناوری‌هایی، چون ایمیل، پیام‌های متنی و یا شبکه‌های اجتماعی جای ارتباطات رو در رو را گرفت.

 

در بسیاری از مواقع، مردم هیچگونه ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند. استفاده زیاد و اعتیاد به گوشی‌های هوشمند به تنهایی و کمرویی افراد ربط دارد. وقتی که شما تنها هستید و دوست دارید با دیگران تعامل داشته باشید، اما آنقدر خجالتی هستید که بیرون نمی‌روید تا با دیگران دوست شوید و ارتباط برقرار کنید ممکن است به گوشی اعتیاد پیدا کنید.

 

مطالعه روی ۴۱۴ دانشجوی یک دانشگاه در چین نشان داد که افراد تنها و خجالتی بیشتر احتمال دارد که به گوشی هوشمند خود معتاد شوند.

 

چند بار این اتفاق برای شما افتاده است: شما با یک گروه از افراد کار می‌کنید و یا دوست هستید و شخصی سؤالی را مطرح می‌کند. هیچ‌کس جواب آن را نمی‌داند، بنابراین همه گوشی‌های هوشمند خود را در دست می‌گیرند و خیلی سریع در گوگل به دنبال جواب می‌گردند تا اول از همه به سوال پاسخ دهند.

 

ناگهان یک نفر فریاد می‌زند: فهمیدم…جوابش میشه…؛ و این فرد نه به خاطر هوش و اطلاعات بالایی که دارد بلکه در واقع به خاطر مهارت‌های گوگل مورد تحسین بقیه قرار می‌گیرد. چند دقیقه بعد، همه سراغ یک موضوع متفاوت می‌روند و پاسخ سؤال قبلی را کاملاً فراموش می‌کنند.

 

در گذشته، پیدا کردن جواب سوالات به کار و صرف وقت زیادی نیاز داشت. گاهی باید یک متخصص پیدا می‌کردیم و یا به کتابخانه می‌رفتیم و کتابی درباره‌ی آن می‌خواندیم. علاوه بر این، گاهی اوقات برای یافتن پاسخ سوالات باید آزمایش انجام می‌دادیم تا جواب آن را خودمان پیدا کنیم.

 

تمام این کار تأثیر ماندگاری روی ذهن ما داشت و به همین خاطر اطلاعات و جواب سوالات به حافظه بلندمدت منتقل می‌شد. این روز‌ها اطلاعات به راحتی به دست می‌آیند و پیدا کردن آن دیگر به ماجراجویی نیاز ندارد.

 

در حالی که قبلاً برای به خاطر سپردن چیز‌ها به خودمان و کسانی که با آن‌ها رابطه‌ای داشتیم تکیه می‌کردیم و اطلاعات در حافظه بلندمدت ثبت می‌شد، اما اکنون گوشی‌های هوشمند ما به اینترنت وصل هستند و این کار را برای ما انجام می‌دهند و شاید جواب خیلی سوالات را سریع‌تر از روش اول از یاد ببریم. اما اگر همین الان گوشی‌های ما را بگیرند و مجبور شویم جواب سوالات را پیدا کنیم چه می‌شود؟

 

اصطلاح نوموفوبیا که اختلال روانی شایعی هم هست به اضطراب و ترس از دست دادن دسترسی به گوشی‌های هوشمند به دلیل تمام شدن شارژ باتری، از بین رفتن سیگنال یا خراب شدن خود گوشی گفته می‌شود. تحقیقات چهار علت اصلی این نوع ترس را فاش کرده است: عدم امکان برقراری ارتباط، عدم آنتن‌دهی گوشی، از دست دادن دسترسی به اطلاعات روزمره و احساس ناراحتی.

 

در واقع، بسیاری از ما به گوشی‌های خود وابستگی زیادی داریم. این دستگاه امکان برقراری ارتباط با مردم را مهیا کرده و پاسخ بسیاری از سوالات را در اختیار ما قرار می‌دهد. این دستگاه‌ها همچنین تعداد زیادی از موانع و مشکلات را برطرف می‌کنند. حس از دست دادن این قابلیت‌ها منجر به ترس و اضطراب می‌شود.

 

در یک تحقیق انجام شده در امریکا، سی و هشت درصد از نوجوانان آمریکایی اذعان کردند که فکر نمی‌کنند بتوانند حتی یک روز را بدون گوشی‌های هوشمند خود زندگی کنند. هفتاد و یک درصد هم گفتند که بیش از یک هفته بدون گوشی دوام نمی‌آورند.

 

این روزها، تقریبا همه‌ی افراد حداقل در یک شبکه‌های اجتماعی فعال هستند. بسیاری از افراد، از تک تک لحظه‌های زندگی خود، از خریدها، مناسبت‌ها و حتی ناهار و شام خود عکس گرفته و آن را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. برخی زندگی خود را شاد، پرزرق و برق و بهتر از دیگران نشان می‌دهند و اگرچه شاید برخی از این عکس‌ها و فیلم‌ها فقط یک شوآف باشند و واقعیت زندگی آن‌ها با عکس‌ها تفاوت زیادی داشته باشد، اما گاهی حسادت دیگران را برانگیخته و باعث چشم و هم‌چشمی می‌شود. در نهایت، بسیاری افراد همین رویه را دنبال کرده و تلاش می‌کنند تا زندگی مشابه آن را به نمایش بگذارند.

 

در واقع، گوشی موبایل به وسیله‌ای برای به اشتراک گذاری اتفاقات زندگی و حتی خودنمایی تبدیل شده است. چشم و هم‌چشمی نیز به تبع وجود شبکه‌های احتماعی مانند اینستاگرام روز به روز بیشتر می‌شود. به طوری که حتی اگر شما بخواهید یک سبک زندگی ساده و راحت داشته باشید گا‌ها می‌بینید که برخی دوستان و اطرافیان تمام تلاش خود را می‌کنند تا زندگی شما را بی‌ارزش، پوچ و بی‌هیجان بخوانند. در نهایت، شما فکر می‌کنید که واقعا از قافله زندگی دنیا عقب افتاده‌اید.

 

هر بار که صفحه اینستاگرام را باز کنید با سیلی از اتفاقات شگفت انگیز که برای مردم جهان رخ داده مواجه می‌شوید. شما به این تصاویر، پوشش و زندگی آن‌ها نگاه می‌کنید و واقعیت زندگی خود را با این عکس‌ها مقایسه می‌کنید و شایدحسادت کنید و غبطه هم بخورید. در نهایت، گاهی اوقات، چون فکر می‌کنید که نمی‌توانید مثل آن‌ها زندگی کنید به استرس و افسردگی دچار می‌شوید.

 

در سال‌های اخیر در کنار افزایش چشم و هم‌چشمی‌ها اختلال فومو نیز رایج شده است. اگر از آن دسته افرادی هستید که اگر از گوشی خود فاصله بگیرید دائم به این فکر می‌کنید که آیا پیام و یا تماس جدیدی دریافت کرده‌اید یا کسی پستی جدید در اینستاگرام به اشتراک گذاشته یا عکس شما را لایک کرده است باید بگوییم شما به سندروم فومو دچار شده‌اید.

 

در واقع، فومو به ترس از دست دادن چیزی جالب و خوشایند گفته می‌شود و این نوع ترس فقط به شبکه‌های اجتماعی و گوشی محدود نمی‌شود. برای مثال شما دوستان خود را در حال انجام کاری جذاب و هیجان‌انگیز یا خرید محصولی تازه مانند گلکسی فولد مشاهده می‌کنید و شما نیز تحت تاثیر آن‌ها می‌خواهید همین خرید را انجام دهید. در حقیقت، شما می‌ترسید که اگر اکنون این کار را انجام ندهید و یا این محصول را نخرید فرصت و چیزی جذاب را از دست داده باشید.

 

دنیای فناوری دیجیتال از طریق گوشی‌های هوشمند به طور مداوم محصولات جدید و جذابی را به ما نشان می‌دهد. مردم و شرکت‌هایی که این محصولات را می‌سازند می‌دانند که چگونه باید احساس فومو را تقویت کنند و محصولات یا خدمات خود را ویروسی کنند. همه این ترس‌ها می‌تواند به هزینه‌های سنگین برای خرید چیز‌های غیرضروری منتهی شود؛ و هر بار چیز پر زرق و برق دیگری را ببینید و نتوانید آن را بخرید احساس افسردگی کنید.

 

آیا تا به حال حس کرده‌اید که وقت کافی برای انجام کار‌ها و وظابف خود ندارید و یا نمی‌توانید پا به پای بقیه حرکت کنید؟ آیا تاکنون مجاسبه کرده‌اید که در طول روز چند ساعت از گوشی هوشمند خود برای بازی و جک کردن شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنید؟ دنیای امروز، ما را به گوشی‌های هوشمند خود وابسته کرده است.

 

اما گاهی اوقات، همین وابستگی و اعتیاد به گوشی زمان و عمر با ارزش ما را از ما می‌گیرد. در نهایت، یک روز به گذشته خود نگاه می‌کنیم و متوجه می‌شویم چه ساعات گرانبهایی را پای گوشی گذرانده و صرف شبکه‌های اجتماعی، بازی و یا حتی مطالعه مطالبی سطحی و شاید دروغ کرده‌ایم.

 

شاید وقت آن رسیده که به جای صرف وقت خود پای گوشی هوشمند و شبکه‌های اجتماعی به تغییر عادت‌ها فکر کنیم. استفاده از گوشی هوشمند را محدود کرده و به فعالیت‌های مفیدتر و با ارزش‌تر فکر کنیم.