ضرورت حمایت از صنایع کوچک و متوسط

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: در حال حاضر توسعه اقتصادی کشور‌ها بدون توسعه شهرک های صنعتی که محلی برای تسهیل در فرآیند تولید و تجمیع فعالیت های صنعتی و شرکت های کوچک، متوسط و بزرگ هستند ممکن نیست.

این توسعه می‌تواند مؤثرترین وسیله برای نیل به اهداف مطرح شده در چارچوب اقتصاد مقاومتی باشد؛ اهدافی از جمله تأمین نیاز‌های داخلی، ایجاد اشتغال، افزایش قدرت اقتصادی، بهبود بهره وری و کارایی و بهره‌برداری بهینه از منابع اقتصادی و رشد مطلوب و همه جانبه اقتصاد ملی و نظایر آن.

در این میان اهمیت صنایع کوچک و متوسط در کشور تا بدانجاست که بر اساس آخرین آمار، این بنگاه ها در مجموع به لحاظ تعدادی، بیش از ۸۰ درصد از بنگاه های موجود کشور را شامل می شود؛ در حالی که صنایع بزرگ حدود ۲۰ درصد از ظرفیت های بالقوه صنعتی- تولیدی ایران را به خود اختصاص داده است. وقتی بیشتر به جزییات آمار صنایع کوچک و متوسط دقت می کنیم که در بخش اشتغال نیز ۱۹.۳ میلیون نفر از ۲۴ میلیون شاغل کشور (سهم ۷۹ درصدی از کل اشتغال کشور) را به خود اختصاص داده است.

هر چند علت ضعف بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران را می‌توان در عوامل مهمی همچون مشکلات تامین مالی و روش‌های آن و نیز مسئله استقراض یا تسهیلات بانکی دانست؛ اما برخی کارشناسان معتقدند ریشه اصلی این موضوع در قوانین مخل کسب و‌کار و فرآیند پیچیده اخذ مجوز‌ها نهفته است. هرچند برخی دیگر از کارشناسان نیز نبود یک استراتژی مدون صنعتی یا به تعبیری بهتر، عدم توجه به برنامه جامع صنعتی را دلیل اصلی عقب‌ماندگی و ناتوانی در استفاده از مزیت نسبی صنایع ایران دانسته و برخی دیگر سلسله عواملی همچون تحریم‌های خارجی‏، کرونا، بی‌ثباتی اقتصادی، رکود تورمی چندین ساله و عواملی از این دست را از جمله مهم‌ترین موانع دستیابی به جهش و تقویت تولید ملی بنگاه های کوچک و متوسط می‌دانند.

همچنین نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد اصلی‌ترین مانع در ادامه حیات بنگاه‌های کوچک و متوسط را می‌توان مشکل تامین مالی دانست. وجود شکاف مالی، رشد و گسترش بنگاه‌های کوچک و متوسط را در کشور دچار مشکل می‌کند و این سازوکار باعث می‌شود فقط بنگاه‌های بزرگ در بازار باقی بمانند. طی سال‌های اخیر و به‌ویژه در دوسال ۹۸ و ۹۷ که جزء سخت‌ترین سال‌های اقتصادی کشور بوده، تنها کمتر از ۶ درصد از کل تسهیلات اعطایی نظام بانکی را دریافت کرده و درعین‌حال آسیب‌های فراوانی دیده است.

این درحالی است که با توجه به رونق بازار سهام علاوه‌بر تامین مالی از سوی سیستم بانکی، تامین مالی از سوی بازار سهام نیز باید مورد توجه سیاستگذاران قرار بگیرد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در شرایط کرونایی اقتصاد کشور و همچنین فشار‌های تحریمی، نجات بنگاه‌های کوچک و متوسط با استفاده از نظام بانکی و بازار سهام در دستور کار قرار گیرد و هرچه زود‌تر از آب رفتن این بخش بزرگ اقتصاد کشور جلوگیری شود؛ لذا با توجه به ۲۱ مردادماه، روز حمایت از صنایع کوچک، ضروری به نظر می رسد که به حل مسائل و مشکلات این صنایع توجه بیشتری شود و در این راستا نیز سامانه کشوری کسب و کار به کسب و کار (سامانه سککوک)، به‌عنوان مدل جدیدی در تامین تسهیلات و رصد روند بهره‌گیری از این منابع می تواند راهگشا در این خصوص باشد.

همچنین در این شرایط دولت جدید باید بتواند فرصت ایجاد شده در بخش صنایع کوچک و متوسط را مدیریت کند و با تدوین و بازنگری در قوانین به توسعه زیرساخت‌ها اقدام کند تا شرایط رشد صنایع فراهم شود؛ لذا در جهت تقویت کسب‌و‌کار‌های کوچک و متوسط به عنوان موتور محرک رشد صنعتی و تولیدی لازم است در جهت رفع برخی موانع و مشکلات آن‌ها از جمله اصلاح و رفع مقررات کسب‌و‌کار؛ اهتمام و تدابیر ویژه ای اتخاذ کرد. همچنین پیشنهاد می‌شود در شرایط کرونایی اقتصاد کشور و همچنین فشار‌های تحریمی، نجات بنگاه‌های کوچک و متوسط با استفاده از نظام بانکی و بازار سهام در دستور کار قرار گیرد و هرچه زود‌تر از آب رفتن این بخش بزرگ اقتصاد کشور جلوگیری شود؛ بنابراین با توجه به بحران اقتصادی کشور ناشی از شرایط کرونا، دولت و همچنین سیاستگذاران باید با استفاده از تدابیر مناسب و اصولی و رفع جدی و عملی این بخش بزرگ از اقتصاد ایران را حمایت کنند.

در بخش آخر این یادداشت، وضعیت واحد‌های صنعتی به صورت نمودار بیان شده است. چنانچه در نمودار شماره یک و دو آماری از وضعیت واحد‌های صنعتی برحسب راندمان، میزان اشتغال و سرمایه گذاری نشان داده شده است و در نمودار شماره ۳، وضعیت واحد‌های صنعتی به بهره برداری رسیده بر حسب نوع صنعت تا سال ۱۴۰۰ آورده شده و در آخر نمودار شماره ۴ نشان دهنده، تعداد واحد‌های صنعتی به بهره برداری رسیده غیر فعال بر حسب سال توقف تولید، می باشد:

پژوهشگر: زهره دانشمندی