بررسی آیات مهدوی قرآن کریم

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، یکی از موضوعات مهم درباره مهدویت آیات مهدوی قرآن کریم است که می‌تواند بسیاری از سوالات را در این باره پاسخ دهد لذا در ذیل سوال و جواب درباره یکی از این آیات مرور می‌شود.

آیا آیه «بَقِیَّهُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» در باره امام زمان (عج) نازل شده است؟
پاسخ: در قرآن کریم آیات بسیاری داریم که موضوع اولیه آیه در زمان انبیای گذشته بوده است، اما مصداقی از آن نیز در زمان رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم محقق می‌شود. تمامی ماجرا‌هایی که از انبیای کرام نقل شده به این دلیل بوده است که آن ماجرا ربطی به عصر رسول گرامی اسلام (ص) و وقائع زمان آن حضرت (ص) داشته است.
از واضح‌ترین آن‌ها می‌توان به آیه «رَحمَهُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ عَلَیکُم أهلَ البَیتِ» (هود ۷۳) بخشایش و برکت‌های خداوند بر شما اهل این خانه باد اشاره کرد که در شأن حضرت ابراهیم (ع) و خاندانش نازل شده است، اما رسول خدا (ص) از خداوند طلب نمودند که آن را در ذریه ایشان نیز قرار دهد.
**  شوکانی در این باره می‌نویسد: قول رسول خدا (ص) که فرمودند همانطور که بر ابراهیم و آل ابراهیم درود فرستادی مقصود اسماعیل واسحاق واولاد ایشان است و خداوند برای ذریه وی رحمت و برکت را جمع فرموده است، چون در قرآن فرموده: «بخشایش و برکت‌های خداوند بر شما اهل این خانه باد که او ستایش شده بخشنده است» و این دو مطلب برای هیچ کس جمع نشدند. پس رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم از خداوند خواست که آنچه را که در این آیه آمده است به وی عطا شود. (نیل الأوطار – الشوکانی – ج ۲ – ص ۳۲۵)

**  شربینی نیز می‌نویسد: خداوند فرمود: بخشایش و برکت‌های خداوند بر شما اهل این خانه باد که او ستایش شده بخشنده است. پس رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم از خداوند خواست که آنچه را این آیه شامل وی می‌شود – که به ابراهیم عطا شده بود – به وی عطا کند. (مغنی المحتاج، محمد بن أحمد الشربینی، ج ۱، ص ۱۷۶)
و به همین دلیل در روایات می‌بینیم که هنگام سلام کردن به اهل بیت رسول خدا (ص) و درود فرستادن بر ایشان همین آیه را تلاوت می‌کرده اند: شخص یمنی ایستاد و گفت: بخشایش و برکت‌های خداوند بر شما اهل این خانه باد. (الکافی، الشیخ الکلینی، ج ۱، ص ۳۴۷)
آیه مورد بحث نیز همینطور است.
بقیه الله به معنی کسی یا چیزی است که خداوند برای مردم باقی گذاشته است.

**  قرطبی یکی از مفسران اهل سنت می‌نویسد: (بقیه الله خیر لکم) أی ما یبقیه الله لکم بعد إیفاء الحقوق.
بقیه الله بهتر است برای شما یعنی آن چیزی که خداوند برای شما بعد از دادن حق دیگران باقی گذاشته است (تفسیر القرطبی، ج ۹، ص ۸۶)
پس معنی «بقیه الله» عام است و شامل هر چیزی می‌شود که خداوند برای مردمان باقی گذاشته باشد. یکی از مهمترین آن‌ها کسی است که خواهد آمد و جامعه را پر از عدل و داد می‌نماید.
به همین دلیل حتی در بعضی کتب اهل سنت آمده است که خود حضرت خود را «بقیه الله» نامیده و دیگران هم به حضرت، ولی عصر «بقیه الله» می‌گویند.
از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمود: «مهدی از ما است (اهل بیت) و خداوند او را با انداختن ترسش در دل دشمنان یاری می‌کند … منادی از آسمان ندا می‌دهد که حق با او و اطرافیانش است. در آن هنگام قیام کننده ما قیام می‌کند. پس وقتی ظهور کند به کعبه تکیه داده و سیصد و سیزده نفر همراه وی جمع می‌شوند. پس نخستین چیزی که می‌گوید این آیه است: «بَقِیَّهُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» سپس می‌گوید‌ ای مردم من بقیه الله در زمین هستم و خلیفه خداوند و حجت او بر شما. پس هیچ کس به وی سلام نمی‌کند مگر اینکه می‌گوید سلام بر تو‌ای بقیه الله…» (الفصول المهمه فی معرفه الأئمه، ج ۲، ص ۱۱۳۳)

**  مرحوم آیت الله مرعشی در کتاب «شرح احقاق الحق» مدارک دیگری نیز از کتب اهل سنت برای این مطلب نقل فرموده اند:از ایشان (کسانی که از علمای اهل سنت این روایت را در کتبشان نقل کرده اند) علامه شیخ عبد الهادی ابیاری است که در کتاب العرائس الواضحه ص ۲۰۹ چاپ مصر گفته است و از امام باقر علیه السلام روایتی است طولانی در مورد اینکه وقتی مهدی ظهور کند به کعبه تکیه داده ۳۱۳ نفر از طرفدارانش نزد وی جمع شده اولین چیزی که می‌خواند این آیه است که: «بَقِیَّهُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» سپس می‌گوید من بقیه الله هستم و خلیفه او و حجت خداوند بر شما پس هر کس به وی سلام می‌کند می‌گوید سلام بر تو‌ای بقیه الله …
و از ایشان همین علامه‌ای که ذکر شد در کتاب «جالیه الکدر» است که همین روایت را که در العرائس الواضحه بود نقل کرده است. (شرح إحقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۳۲)