استغفار و توبه حقیقی و کاملدر این روز از خدا میخواهیم ما را جزو مستغفران درگاهش قرار دهد، اما استغفار واقعی چگونه است؟ امام علی علیه السلام در توضیح استغفار واقعی و کامل میفرمایند: استغفار، مقام بلند مرتبگان و افراد شریف و آنهایی که در سطح بالایی از معنویت قرار دارند میباشد.
سپس امام علیه السلام برای توضیح بیشتر، چنین فرمودند: استغفار، یک کلمه (استغفرالله) است، ولی دارای شش معنی و مفهوم میباشد. ١ـ پشیمانی از گناهان گذشته ٢ـ تصمیم قاطع و ابدی بر اینکه دیگر به سوی گناه بازنگردد ٣ـ ادای حق الناس، به طوری که خدا را آنگونه ملاقات کنی که بدهکار کسی نباشی ٤ـ انجام حق الله (مانند نماز و روزه و حج و..) ٥ـ توجه کنی به گوشتی که از خوردن مال حرام در بدنت روئیده است و آن را بر اثر اندوه و پشیمانی از گناهان سابق، آب کنی تا این که گوشت تازه جایگزین آن گردد. اطاعت و پیروی از احکام الهی را هر چند که دشوار باشد، برخود هموار سازی. همانطور که گناه را بر وجود خود همواره میساختی. ٦ـ دشواری اطاعت را آنچنان به خودت بچشانی که شیرینی و لذت گناه را چشیدی پس از انجام این مراحل (مُجاز هستی که) بگویی استغفرالله: «خدایا از درگاهت، طلب آمرزش میکنم» (نهج البلاغه، حکمت ۴۱۷)
صالح بودن؛ خواسته دیگر در این روزدر دعای پنجم ماه مبارک رمضان از پروردگار میخواهیم ما رو جز بندگان صالحش قرار دهد، اما بندگان صالح چه خصوصیاتی دارند و ویژگی صالحین کدام است؟ در دو آیهی: یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُولَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ (سوره۳ آیه ۱۱۴) وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِی الصَّالِحِینَ (ایه۹ سوره ۲۹)، ۵ صفت برای صالحین ذکر شده است. این ۵ صفت عبارتند از ایمان به خدا و آخرت، امر به معروف، نهی از منکر، مسارعت در خیرات و انجام اعمال صالح.
چگونه از اولیای مقرب الهی شویم؟از خصوصیات اولیای خدا که مؤمنان هستند، توصیفی است که خداوند در قرآن از آنها کرده است: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیتْ عَلَیهِمْ آیاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یتَوَکَّلُونَ». (انفال آیه ۲)
و در توضیح این آیه مفسران این ویژگیها را برای مقربان الهی برمی شمارند: اشتیاق، ولی به خداوند.
ازدیاد ایمان، ولی با استماع قرآن، توکل، ولی فقط به خدا، دارای درجات بالا، داشتن قلب سلیم و ترس و خشیت ولیّ در برابر خداوند متعال.
پیامبر اکرم دربارهی اولیای مقرب چنین میفرمایند: آیا میدانید چه کسانی پیشگامان به سوی سایهی لطف پروردگار در قیامتند؟! اصحاب عرض کردند: «خدا و رسولش آگاهتر است» پیامبر فرمود: «آنان کسانی هستند که وقتی حق به ایشان عرضه میشود، پذیرا میگردند و هنگامی که از حق سؤال شوند، آن را در اختیار میگذارند و دربارهی مردم آن گونه حکم میکنند که دربارهی خود حکم میکنند.» در روایت دیگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:جبرئیل به من چنین گفته است: پیشگامان مقرب، علی علیه السلام و پیروان او هستند که پیشگامان به سوی بهشت و مقرّبان درگاه خدایند، به سبب احترامی که خداوند برای آنان قایل شده است. (تفسیر نمونه، ج ۲۳، ص ۲۰۵)