دارک وب یا وب تاریک (Dark Web) چیست؟

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، وب تاریک بخش کوچکی از وب عمیق، یعنی بخشی از وب که توسط موتور‌های جستجو فهرست بندی نمی‌شود، را تشکیل می‌دهد. البته گاهی اوقات واژه وب عمیق به صورت اشتباه و برای اشاره مستقیم به وب تاریک نیز استفاده می‌شود.

دارک نت‌هایی که وب تاریک را تشکیل می‌دهند شامل شبکه‌های کوچک دوست به دوست یا همتا به همتا و همچنین شبکه‌های بزرگ و محبوب مثل Tor، Freenet، I۲P و Riffle هستند که توسط سازمان‌های عمومی یا اشخاص عادی مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولا کاربران وب تاریک برای اشاره به وب معمولی، با توجه به ماهیت رمزنگاری نشده آن، از واژه وب شفاف استفاده می‌کنند.

واژه شناسی دارک وب

دارک وب یا وب تاریک (Dark Web) محتوایی از شبکه وب جهان گستر (World Wide Web) است که در دارک نت ها قرار دارد.

وب تاریک اغلب با وب عمیق که به بخش‌هایی از وب که توسط موتور‌های جستجو فهرست بندی نمی‌شوند اشاره دارد، اشتباه گرفته می‌شود. این استفاده اشتباه حداقل به سال ۲۰۰۹ باز می‌گردد. از آن زمان به بعد و علی رغم توصیه کارشناسان مبنی بر تمایز قائل شدن بین این دو واژه، به خصوص برای تهیه گزارش‌های مختلف در مورد بازار اینترنتی راه ابریشم، این دو واژه به صورت معادل به کار می‌روند.

 

تعریف دارک وب
وب سایت‌های دارک نت تنها از طریق شبکه‌هایی مانند Tor (پروژه Onion Routing) و I۲P (پروژه اینترنت نامرئی) قابل دسترسی هستند. مرورگر Tor و سایت‌هایی که تنها از طریق Tor قابل دسترسی هستند به طرز گسترده‌ای بین کاربران وب تاریک متداول هستند و می‌توان آن‌ها را با دامنه.onion شناسایی کرد. در حالی که Tor بر روی ارائه دسترسی ناشناس به اینترنت تمرکز کرده است، تخصص I۲P ارائه امکانات هاستینگ ناشناس برای وب سایت‌ها است. هویت و موقعیت مکانی کاربران دارک نت مخفی باقی می‌ماند و به دلیل سیستم رمزنگاری لایه‌ای نمی‌توان آن‌ها را ردیابی کرد. تکنولوژی رمزنگاری دارک نت اطلاعات کاربران را از طریق تعداد زیادی سرور‌های واسطه منتقل می‌کند که از هویت کاربران محافظت کرده و ناشناس بودن را تضمین می‌کند. تنها گره بعدی در نقشه طراحی شده می‌تواند اطلاعات را رمزگشایی کند و این فرآیند تا گره خروجی ادامه می‌یابد. این سیستم پیچیده تولید مجدد مسیر گره‌ها و رمزگشایی اطلاعات به صورت لایه به لایه را به امری تقریبا غیرممکن تبدیل کرده است. به دلیل سطح رمزنگاری بسیار بالا، وب سایت‌ها نمی‌توانند موقعیت مکانی و IP کاربران خود را ردیابی کنند و کاربران هم نمی‌توانند اطلاعاتی در مورد هاست به دست بیاورند. بنابراین، ارتباطات بین کاربران دارک نت به شدت رمزنگاری شده است و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به صورت کاملا محرمانه با یکدیگر مکالمه کرده یا فایل هایشان را به اشتراک بگذارند یا وبلاگ نویسی کنند.

از دارک نت برای فعالیت‌های غیر قانونی مثل خرید و فروش غیرقانونی، انجمن‌ها و تبادل عکس و فیلم برای افراد پدوفیل یا تروریست‌ها استفاده می‌شود. در عین حال، وب سایت‌های معمولی و سنتی نیز امکان دسترسی از طریق شبکه Tor را برای کاربران خود فراهم کرده اند. برای مثال، ProPublica نسخه جدیدی از وب سایت خود را به صورت انحصاری برای کاربران Tor راه اندازی کرده است.

محتوای دارک وب
تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ توسط گرت اوون از دانشگاه پورتسموث انجام گرفت نشان داد که متداول‌ترین محتوای موجود در شبکه Tor، پورنوگرافی کودکان است و بازار‌های سیاه در رده بعدی قرار دارند. این در حالی است که سایت‌های با بالاترین بازدیدکننده به عملیات بات نت اختصاص دارند. بسیاری از سایت‌های افشاکننده اطلاعات در این فضا فعالیت می‌کنند و همچنین انجمن‌های بحث و تبادل نظر سیاسی نیز در آن حضور دارند. وب سایت‌های مرتبط با بیت کوین، خدمات مربوط به کلاهبرداری و خدمات سفارش کالا از طریق ایمیل از دیگر وب سایت‌های پر بازدید هستند.

در ماه جولای ۲۰۱۷، راجر دینگلدین، یکی از سه بنیانگذار پروژه Tor، اعلام کرد که فیسبوک بزرگترین سرویس مخفی به شمار می‌رود. وب تاریک تنها ۳ درصد ترافیک عبوری از طریق شبکه Tor را تشکیل می‌دهد.

یکی از تحقیقات جدید در این زمینه که در ماه فوریه ۲۰۱۶و توسط محققان King’s College لندن منتشر شده انواع محتوا در وب تاریک را به صورت زیر دسته بندی کرده و به این ترتیب توانسته استفاده‌های غیرقانونی از دامنه‌های.onion را برجسته‌تر نشان دهد.

بات نت‌ها
بات نت‌ها اغلب به وسیله سرور‌های فرمان و کنترل (Command & Control) و بر مبنای یک سرویس مخفی و مقاوم در برابر سانسور سازمان دهی می‌شوند و به این ترتیب ترافیک زیادی از داده‌های مربوط به بات‌ها را به وجود می‌آورند.

خدمات بیت کوین
خدمات بیت کوین مانند تامبلر‌ها اغلب از طریق Tor در دسترس قرار می‌گیرند و برخی از آن‌ها مانند موتور جستجوی Grams امکان یکپارچگی بازار‌های غیرقانونی را نیز فراهم می‌کنند. یک تحقیق علمی که توسط جان لو ریچه، محقق مدرسه کسب و کار ESSEC و با همکاری دفتر مقابله با مواد مخدر و جرائم سازمان ملل متحد انجام گرفت، روند‌های جدیدی را در استفاده از تامبلر‌های بیت کوین برای مقاصد پول شویی نشان داد. با استفاده از بیت کوین افراد می‌توانند علاوه بر هویت، اهداف خود را نیز مخفی کنند. یکی از رویکرد‌های متداول در این زمینه، استفاده از یک صرافی ارز‌های دیجیتال است که بیت کوین را به یک واحد پول مورد استفاده برای بازی‌های آنلاین (مثل طلا‌های مورد استفاده در بازی World Of Warcraft) تبدیل می‌کند و این واحد‌های پولی مورد استفاده در بازی بعدا به پول واقعی تبدیل می‌شوند. این موضوع نشان داده شده که می‌توان از تکنولوژی بلاک چین و ارز‌های رمزنگاری شده برای تنظیم و مدیریت وب تاریک استفاده کرد.

بازار‌های وب تاریک
بازار‌های تجاری موجود در دارک نت‌ها که نقش واسطه را برای تراکنش‌های لازم در خرید دارو‌ها غیرقانونی و مواد مخدر و سایر کالا‌ها ایفا می‌کنند، با افزایش محبوبیت بازار راه ابریشم و Diabolus Market و در ادامه مصادره آن توسط مقامات رسمی، به شدت مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفتند. بازار‌های دیگری نیز وجود دارند که اکسپلویت‌های نرم افزاری یا سلاح به فروش می‌گذارند. تحقیقاتی نیز در زمینه بررسی اختلاف قیمت بین کالا‌های موجود در بازار‌های وب تاریک و همان کالا‌ها در بازار‌های دنیای واقعی یا در شبکه وب جهان گستر و همچنین کیفیت کالا‌ها و خدمات دریافت شده از طریق وب تاریک انجام گرفته است. یکی از این تحقیق‌ها بر روی Evolution، که یکی از محبوب‌ترین بازار‌های وب تاریک بوده و از ژانویه ۲۰۱۳ تا مارس ۲۰۱۵ فعالیت می‌کرد، انجام گرفت. اگرچه این تحقیق به این نکته پی برد که اطلاعات دیجیتال، مانند روش‌های مخفی سازی و کشور مقصد “دقیق به نظر می‌رسند”، اما این تحقیق به مشکلات مربوط کیفیت دارو‌های غیرقانونی فروخته شده در Evolution نیز اشاره می‌کند و می‌گوید “میزان خلوص دارو‌های غیرقانونی با آنچه در توضیحات آن‌ها درج شده بود تفاوت دارد. ” در زمینه انگیزه مصرف کنندگان برای دسترسی به این بازار‌های غیرقانونی و عوامل موثر در استفاده از آن‌ها اطلاعات کمی در دسترس است.

گروه‌های هک و خدمات آن‌ها
بسیاری از هکر‌ها خدمات خود را به صورت انفرادی یا به صورت بخشی از یک گروه به فروش می‌رسانند. نمونه‌هایی از این گروه‌ها شامل xDedic، hackforum، Trojanforge، Mazafaka، dark۰de و بازار خدمات RealDeal هستند. برخی از این گروه‌ها پدوفیل‌ها را ردیابی کرده و از آن‌ها اخاذی می‌کنند. جرائم سایبری و خدمات هک برای موسسات مالی و بانک‌ها نیز در وب تاریک ارائه می‌شوند. تلاش برای زیرنظر گرفتن این فعالیت‌ها توسط دولت‌ها و سازمان‌های خصوصی مختلفی انجام گرفته است و بررسی دقیق‌تر ابزار‌های مورد استفاده را می‌توان در ژورنال Procedia Computer Science پیدا کرد. استفاده از حملات معروف DRDoS که کل اینترنت را تحت تاثیر قرار می‌دهد با کمک وب تاریک امکان پذیر بوده است. البته سایت‌های کلاهبرداری زیادی نیز با پسوند.onion وجود دارند که ابزار‌هایی را برای دانلود در اختیار کاربر می‌گذارند که خود آلوده به تروجان‌ها یا در‌های پشتی هستند.

تامین مالی
اسکات دووک، رئیس و بنیانگذار شرکت مشاوره Zebryx به این نکته اشاره می‌کند که در پشت پرده بیشتر اقدامات غیرقانونی، ارز‌های رمزنگاری شده روسی مانند وب مانی و پرفکت مانی قرار دارند. در ماه اپریل ۲۰۱۵، شرکت Flashpoint ۵ میلیون دلار بودجه دریافت کرد تا آن را سرمایه گذاری کرده و به مشتریانش کمک کند تا از وب تاریک و وب عمیق اطلاعات جمع آوری کنند.

سرویس‌های کلاهبرداری
در وب تاریک چندین انجمن تبادل اطلاعات کارت‌های اعتباری هک شده، وب سایت‌های تبادل PayPal و بیت کوین و همچنین سرویس‌های کلاهبرداری و جعل مدرک وجود دارد. بسیاری از این سایت‌ها خودشان کلاهبردار هستند.

حقه بازی و محتوا‌های تایید نشده
در این زمینه گزارش‌هایی از سفارش‌های قتل دسته جمعی (کراودفاندینگ) و قاتلان قراردادی وجود دارد، اما این باور وجود دارد که همه این‌ها کلاهبرداری هستند. راس اولبریکت، خالق بازار راه ابریشم به خاطر ساخت این سایت و همچنین به اتهام استخدام یک قاتل برای کشتن ۶ نفر توسط بخش تحقیق و بررسی وزارت امنیت میهن ایالات متحده دستگیر شد البته اتهامات مربوط به استخدام قاتل برای کشتن ۶ نفر در ادامه رد شد.

این شایعه وجود دارد که در وب تاریک می‌توان به تصاویر زنده کشتن یک فرد دسترسی پیدا کرد. واژه “اتاق قرمز”، با الهام از یک انیمشین ژاپنی و افسانه‌ای محلی با همین نام، ابداع شده است. با این وجود، همه مدارک ارائه شده فعلی نشان می‌دهد چنین مواردی همه حقه بازی هستند.

در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۵، بازی کامپیوتری مستقل شیطان ناراحت (Sad Satan) توسطی یکی از سازندگان ویدئو یوتیوب به نام Obscure Horror Corner مورد نقد و بررسی قرار گرفت. آن‌ها ادعا کردند این بازی را از طریق وب تاریک پیدا کرده اند. عدم تطابق برخی از موارد نقل شده در گزارش این کانال، جریان حوادث گزارش شده توسط آن‌ها را زیر سوال برد. چندین وب سایت وجود دارند که وب تاریک و وب عمیق را برای تهدید‌های امنیتی زیر نظر می‌گیرند.

فیشینگ
فیشینگ از طریق وب سایت‌های جعلی و مشابه وب سایت اصلی امری بسیار متداول است و در بازار‌های وب تاریک نیز لینک‌های تبلیغاتی بسیاری در این زمینه وجود دارد.

پازل‌ها
پازل‌هایی مانند Cicada ۳۳۰۱ و جانشینانش گاهی اوقات از سرویس‌های مخفی استفاده می‌کنند تا سرنخ‌ها را به صورت ناشناس‌تر در اختیار کاربران قرار دهند و همین امر هم گمانه زمانی‌ها در مورد هویت سازندگان را افزایش می‌دهد.

پورنوگرافی غیرقانونی
سایت‌های مستهجنی که تصاویر پورنوگرافی کودکان را منتشر می‌کنند به صورت منظم و دقیق تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. این سایت‌ها معمولا از طریق افشای اطلاعات از طریق توزیع بدافزار در میان کاربران کار می‌کنند. این سایت‌ها از سیستم‌های پیچیده‌ای از انجمن و قوانین استفاده می‌کنند. سایر محتوا‌های مربوط شامل شکنجه‌های جنسی، کشتن حیوانات و پورن انتقامی است.

تروریسم
به طور کلی حداقل چند وب سایت تقلبی یا حقیقی وجود دارند که ادعا می‌شود توسط داعش مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از این سایت‌ها یک وب سایت تقلبی بود که در جریان عملیات Onymous از کار افتاد. پیشرفت تکنولوژی، به تروریست‌های سایبری اجازه داده تا با حمله به نقاط شعف این تکنولوژی ها، رشد بیشتری پیدا کنند. به دنبال حملات تروریستی نوامبر ۲۰۱۵ در پاریس، یکی از چنین سایت‌هایی توسط گروه هکر‌های ناشناس به نام GhostSec هک شد و با تبلیغی برای داروی فلوکستین جایگزین شد. در یک زمان، گروه اسلام گرای ره‌وتی شاخ در وب تاریک فعالیت می‌کرد.

شبکه‌های اجتماعی
در وب تاریک، پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی نوظهوری شبیه به شبکه‌های اجتماعی موجود در شبکه وب جهان گستر وجود دارند. فیسبوک و سایر شبکه‌های اجتماعی متداول شروع به ساخت نسخه‌های وب تاریک از وب سایت‌های خود کرده اند تا بتوانند مشکلات معمول آن‌ها را حل کرده و خدمات خود را در همه بخش‌های شبکه وب جهان گستر ارائه دهند.

انواع خدمات ارائه شده در شبکه Tor در ماه فوریه ۲۰۱۶:
٪ از کل ٪ از وب سایت‌های فعال دسته
۰.۳، ۰.۶ خشونت (استخدام قاتل، راهنمایی برای حملات خشونت بار)
۰.۸، ۱.۵ خرید و فروش اسلحه
۱.۲، ۲.۴ شبکه‌های مجازی غیر قانونی
۱.۸، ۳.۵ هک
۲.۳، ۴.۳ لینک‌های غیرقانونی
۲.۳، ۴.۵ پورنوگرافی غیرقانونی
۲.۷، ۵.۱ افراط گرایی
۳.۸، ۷.۳ سایر موارد غیرقانونی
۶.۳، ۱۲ امور مالی غیرقانونی (پولشویی، کارت‌های اعتباری سرقتی و…)
۸.۱، ۱۵.۵ دارو‌های غیرقانونی
۲۲.۶، ۴۳.۲ وب سایت‌های قانونی و محتوا‌های ناشناخته
۲۹.۷، ۵۶.۸ مجموع محتوای غیرقانونی
۴۷.۷ غیرفعال
۵۲.۳ فعال

 

کنترل وب تاریک
اگرچه بخش بزرگی از وب تاریک، بی ضرر است، اما برخی از دادستان‌ها و سازمان‌های دولتی نگران این موضوع هستند که این محل، پناهگاهی برای فعالیت‌های مجرمانه به شمار می‌رود. سایت‌های خبری تخصصی مانند DeepDotWeb و All Things Vice پوشش خبری و اطلاعات کاربردی در مورد وب سایت‌ها و خدمات موجود در وب تاریک در اختیار کاربر می‌گذارند. Hidden Wiki و سایت‌های آینه‌ای و انشعاب‌های آن دارای یکی از بزرگترین فهرست‌های محتوا هستند.

منابع محبوب برای دسترسی به لینک‌های.onion وب تاریک Pastebin، یوتیوب، توییتر، Reddit و سایر انجمن‌ها هستند. شرکت‌های تخصصی مانند Darksum و Recorded Future جرائم سایبری در حال وقوع در وب تاریک را برای اهداف پیگرد قانونی ردیابی می‌کند. در سال ۲۰۱۵ اعلام شد که پلیس بین الملل (اینترپل) از این به بعد یک برنامه تمرینی ویژه برای وب تاریک ارائه می‌کند که اطلاعات فنی و تخصصی در مورد Tor، امنیت سایبری و شبیه سازی از کار انداختن بازار‌های غیرقانونی را در اختیار شرکت کنندگان قرار می‌دهد.

در ماه اکتبر ۲۰۱۳، آژانس جرائم ملی بریتانیا و ستاد ارتباطات دولت بریتانیا تشکیل اتاق عملیات مشترک با تمرکز بر روی جرائم سایبری را اعلام کردند. در ماه نوامبر ۲۰۱۵، مسئولیت حل مشکل سو استفاده از کودکان در وب تاریک و سایر جرائم سایبری در این فضا، به این اتاق عملیات سپرده شد.

در ماه مارس ۲۰۱۷، مرکز پژوهشی کنگره آمریکا گزارش جامعی را در مورد وب تاریک منتشر کرد که به تغییره نحوه دسترسی به اطلاعات و ارائه آن‌ها بر روی وب تاریک اشاره می‌کرد. ویژگی اصلی وب تاریک، ناشناخته بودن آن است و همین ویژگی علاقه شدید محققان، مراجعه قانونی و سیاست گذاران را برانگیخته است.

با توجه به گزارش منتشر شده توسط کنگره، از ماه آگوست ۲۰۱۷، شرکت‌های امنیت سایبری که تخصصشان زیرنظر گرفتن و تحقیق بر روی وب تاریک به نمایندگی از بانک‌ها و خرده فروش‌ها است، در هر جا که “ممکن و لازم باشد”، یافته‌های خود در مورد محتوای غیرقانونی را با FBI و سایر مراجع قانونی به اشتراک می‌گذارند.

تاثیر پوشش خبری در معرفی دارک وب
بسیاری از خبرنگارها، خبرگزاری ها، آموزش دهندگان و محققان از طریق نوشتن و صحبت کردن در مورد وب تاریک تاثیرگذار هستند و کاربرد آن را برای عموم مردم شفاف می‌کنند.

جیمی بارتلت
جیمی بارتلت، خبرنگار و نویسنده مسائل مربوط به تکنولوژی برای روزنامه انگلیسی تلگراف است. او همچنین رئیس مرکز تحلیل شبکه‌های اجتماعی برای اندیشکده Demos در همکاری با دانشگاه Sussex است. او در کتابش که با نام The Dark Net منتشر شده، دنیای وب تاریک و پیامد‌های بر روی رفتار انسان‌ها را با دیدی متفاوت به تصویر می‌کشد. برای مثال، کتاب با داستان یک دختر جوان که برای افزایش اعتماد به نفس، به دنبال دریافت نظرات مثبت از سوی دیگران از طریق انتشار تصاویر برهنه از خود است، شروع می‌شود. در نهایت دوستان و خانواده او با سیلی از تصاویر برهنه او در شبکه‌های اجتماعی مواجه می‌شوند. این داستان انواع مختلف تعاملات انسانی را که از طریق وب تاریک ممکن شده است، به شما نشان می‌دهد، اما به طور هم زمان این موضوع را نیز به خواننده یادآوری می‌کند که هرگونه مشارکت در یک شبکه همپوشان مانند وب تاریک، به ندرت به طور کامل از وب اصلی مجزا خواهد بود. هدف اصلی بارتلت، کشف و جستجوی وب تاریک و پیامد‌های آن برای جامعه است. او خرده فرهنگ‌های متفاوت را که برخی از آن‌ها برای جامعه پیامد‌های مثبت در بر داشته و برخی دیگر پیامد‌های منفی دارند، مورد بررسی قرار داده است.

در سال ۲۰۱۵ بارتلت در یک سخنرانی TEDTalk شرکت کرد و این موضوع را مورد بررسی بیشتر قرار داد. سخنرانی او با نام “چگونه وب تاریک اسرارآمیز دارد به پدیده‌ای متداول تبدیل می‌شود”، ایده اصلی وب تاریک را به شنوندگان معرفی می‌کند و در ادامه یکی از سایت‌های آن یعنی بازار راه ابریشم را به صورت قدم به قدم معرفی می‌کند. او به این نکته اشاره می‌کند که طراحی صفحات سایت بسیار شبیه به سایت‌های مشابه موجود در وب اصلی است. بارتلت در ادامه مثال‌هایی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد چگونه فعالیت در در یک بازار با عدم قطعیت و ریسک بالا، مانند بازار‌هایی که در وب تاریک موجود هستند، می‌تواند باعث به وجود آمدن نوآوری‌هایی شود که به باور او، می‌توان از آن‌ها در همه بازار‌های آینده استفاده کرد. همان طور که او اشاره می‌کند، با توجه به این که فروشندگان همیشه به دنبال یافتن راه‌های جدید برای محافظت از خود هستند، وب تاریک به پدیده‌ای غیرمتمرکز تر، مشتری پسندانه‌تر و خلاقانه‌تر با قابلیت سانسور بسیار کم تبدیل شده است. با توجه به این که جوامع امروزی به دنبال راه‌های بیشتری برای حفظ حریم شخصی در فضای آنلاین هستند، تغییراتی مشابه آن‌هایی که در وب تاریک رخ می‌دهند نه تنها نوآورانه و خلاقانه هستند، بلکه می‌توانند برای وب سایت‌ها و بازار‌های آنلاین تجاری نیز مفید باشند.

سایر رسانه‌ها
کانال‌های خبری و رسانه‌های سنتی مانند شبکه تلویزیونی ABC NEWS نیز مقالاتی در زمینه بررسی وب تاریک منتشر کرده اند. مجله Vanity Fair در ماه اکتبر ۲۰۱۶، مقاله‌ای با نام “آن یکی اینترنت” منتشر کرد. این مقاله ظهور وب تاریک را مورد بحث و گفتگو قرار داده و به این نکته اشاره می‌کند که در این بیابان دیجیتال بی قانون، خطرات زیادی وجود دارد. تحقیقی که در ماه اکتبر ۲۰۱۸ منتشر شده نشان می‌دهد تا ۶۰ درصد استرالیایی ها، در حال از دست دادن علاقه خود به رسانه‌های سنتی و اصلی هستند و به جای آن وب تاریک فکری (Intellectual Dark Web) را ترجیح می‌دهند. سایر موضوعات مطرح شده شامل نسخه‌های تجارت الکترونیک بازار‌های سیاه سنتی، سلاح‌های سایبری از وب سایت TheRealDeal و نقش امنیت عملیات هستند.