مقررات مهرو‌موم ترکه

به گزارش خبرگزاري صدا وسيما ؛ دارایی، به معنای شایستگی و امتیاز داراشدن حقوق و تکالیف مالی و یکی از صفات مربوط به شخصیت انسان است که با تولد شخص به وجود می‌آید و با فوت وی از بین می‌رود. پس از فوت شخص، دارایی از بین می‌رود و صرفا اجزای مثبت و منفی دارایی باقی می‌ماند که پس از فوت متوفی، ترکه نامیده می‌شود. به‌عبارت دیگر، دارایی شخص پس از فوت از بین می‌رود و فقط اجزای دارایی در فرض وجود، به ورثه منتقل می‌شود.

مهرو‌موم ترکه عبارت است از اقدامی که توسط مراجع قضایی صورت می‌گیرد تا ورثه از هرگونه استفاده و دخل‌و‌تصرف در ترکه ممنوع شوند و این امر به‌منظور حفظ و نگهداری از ترکه انجام می‌گیرد. مهر و موم ترکه صرفاً با درخواست هریک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنان، موصی‌له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد، طلبکار متوفی و وصی انجام می‌گیرد و همین افراد نیز حق رفع مهر و موم ترکه را دارند.

درخواست رفع مهر و موم ترکه نیز به دو صورت بدون تنظیم ریز ترکه یا با درخواست تنظیم ریز ترکه صورت می‌گیرد. مهر و موم ترکه به‌معنای نگهداری و نیز جلوگیری از استفاده یا حیف‌و‌میل آن توسط ورثه دیگر یا اشخاص ثالث است.
مرجع صالح برای رسیدگی به امور راجع به ترکه، دادگاه بخشی است که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه آن دادگاه بوده و اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته باشد، دادگاه آخرین محل سکونت متوفی صالح به رسیدگی است همچنین اگر متوفی در ایران ساکن هم نبوده باشد، دادگاهی که اموال غیرمنقول متوفی در حوزه آن واقع شده، صالح است و اگر اموال غیرمنقول نیز در حوزه‌های متعدد واقع باشند، دادگاهی که که قبل از همه اقدام کرده، صالح است.

هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها؛ موصی‌له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد؛ طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب، درصورتی که در مقابل طلب رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد و کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شده باشد، می‌توانند مهر و موم ترکه را درخواست کنند.
در مورد مهر و موم بدون درخواست اشخاص، صرف اطلاع دادگاه برای اقدام کافی است و شرط آن، این است که کسی در ملک استیجاری یا … فوت کرده و کسی برای حفظ اموال او نباشد و اموال دولتی یا عمومی نزد متوفی امانت بوده باشد.

وراث و نمایندگان قانونی آنان و وصی می‌توانند برای تعیین میزان و مقدار ترکه، از مقام قضایی تحریر ترکه را درخواست کنند. غیبت اشخاصی که برای تحریر ترکه یا مهروموم ترکه احضار شده‌اند مانع از تحریر ترکه نیست. هرگاه ترکه متعلق حقوق عمومی قرار بگیرد یا غایب یا محجوری در بین وراث باشد یا وارث متوفی معلوم نباشد، امین یا قیم ملزم است تحریر ترکه را از مرجع ذی‌صلاح درخواست کند. مقررات مربوط به رفع مهروموم ترکه در مواد ۱۹۴ تا ۲۰۵ قانون امور حسبی بیان شده است. از جمله اینکه افرادی که حق درخواست مهروموم را دارند، حق درخواست رفع آن را نیز دارند؛ درخواست رفع مهروموم نیز از دادگاهی می‌شود که صالح به رسیدگی به امور ترکه است.

ترکه (ماترک) یا میراث به کلیه اموال و تعهدات یا به عبارتی کلیه دارایی‌های متوفی که بعد ازفوت او به وراث و نزدیکان وی انتقال می‌یابد اطلاق می‌شود.