“گرگ تنها“ و اشاعه تروریسم در شبکه های اجتماعی

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: امروزه گسترش شبکه‌های اجتماعی ابعاد مختلف جهان سیاسی را تحت تأثیر قرار داده است.

 

یکی از مفاهیمی که با توسعه شبکه‌های اجتماعی نیاز به بازتعریف دارد، مفهوم «تروریسم» است. تعریف تروریسم به علت ماهیت پیچیده آن همواره سخت بوده است و یافتن یک تعریف واحد برای آن امری دشوار است؛ ولی به‌طورکلی می‌توان گفت مجموعه اقداماتی که با اهداف سیاسی، مذهبی، ایدئولوژیک و ... که به‌واسطه خشونت و تهدید سبب ایجاد وحشت می‌شود را می‌توان تروریسم قلمداد کرد. تروریسم امنیت را نشانه می‌رود و در تلاش برای تغییر رفتار‌های یک شخص، دولت، سازمانی داخلی یا خارجی است.

 

تا پیش‌ازاین تروریست فردی تلقی می‌شد که دارای روحیات ویژه‌ای است و در بطن گروه‌های تروریستی تحت آموزش و اقناع طولانی‌مدت قرار می‌گیرد، اما باوجود شبکه‌های اجتماعی این مفهوم  تغییر ماهیت داده است. در تئوری “گرگ تنها“ یک فرد کاملاً عادی به‌واسطه آموزش با شبکه‌های اجتماعی تبدیل به یک تروریست انفرادی در جامعه می‌شود. درحقیقت گرگ تنها به هیچ شبکه تروریستی پیوند نخورده و از اینترنت به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی الهام می‌گیرد. این تئوری مبین آن است که محتوای هدف‌دار گروه‌های تروریستی سبب رادیکالیزاسیون افراد در بطن شرایط عادی می‌شود.

 

در حقیقت گفتگو‌های خصم گرایانه در بستر شبکه‌های اجتماعی سبب تشدید افکار منفی در ذهن فرد می‌شود و به‌تدریج وی را به انجام اقدامات انفرادی خشن سوق می‌دهد. در نگاهی کلان می‌توان دریافت مفهوم گرگ تنها به‌نوعی تمرکززدایی از اقدامات تروریستی با کمک شبکه‌های اجتماعی است.

با گسترش این روند می‌توان انتظار داشت جهان با اقدامات تروریستی نقطه‌ای بیشتری مواجه شود که شاید در مقام تحلیل نتوان به‌صراحت این اقدامات را به گروه یا دولت خاصی نسبت داد. اقداماتی که تفسیر اهداف آن سخت است و از اقدامات تروریستی معمول غافلگیرانه‌تر است.

 

تروریسم گرگ تنها نسبت به سایر شیوه‌های جذب و اقناع دارای هزینه کمتر و اثرات مخرب‌تری است. کشف گرگ‌های تنها امری بسیار دشوار است و آن‌ها قادرند همانند بمب‌های ساعتی متحرک در هر زمان و مکانی دست به اقدامات مخرب بزنند.

 

آموزش‌های مخرب نظیر ساخت بمب‌های دستی و همچنین تلقین‌های خشونت‌بار در برخی گروه‌ها در بستر شبکه‌های اجتماعی منجر به عملیات‌های تروریستی می‌شود که هرکدام از این عملیات‌ها به‌تن‌هایی فاقد معنی و در نگاهی کلی و جامع معنایابی می‌شوند و این مشابه ترسیم یک شکل معنادار با اتصال نقاط بی‌معنی به هم هستند.

 

داود نعمتی؛ پژوهشگر اداره پژوهش خبری