ثبت و ضبط سابقه کیفری و پاک شدن سوء سابقه

مهم‌ترین سوالی که درخصوص سجل کیفری متبادر به ذهن می‌شود، این‌که درچه مواردی برای افراد جامعه سابقه کیفری ثبت و اجرا می‌شود؟ با مداقه در مقررات مربوط به اعاده حیثیت و سجل کیفری که عمدتا درماده ٢٥ قانون مجازات اسلامی ١٣٩٢ تدوین شده، می‌توان استدلال کرد:
•اولا: فقط محکومیت قطعی درجرایم عمدی در سجل کیفری درج می‌شود.
•ثانیا: صرفا محکومیت قطعی جرایم عمدی سالب حیات و حبس ابد با گذشت ٧سال، قطع عضو، قصاص عضو که دیه جنایت بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد. با گذشت ٣سال، شلاق حدی، قصاص عضو که دیه جنایت وارده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر باشد، محرومیت از حقوق اجتماعی در مواعد مذکور ایجاد می‌کند.
•ثالثا: درخصوص حبس، حبس درجه یک تا ٤، سه‌سال و حبس درجه ٥، دو‌سال محکوم را درجرایم عمدی از حقوق اجتماعی محروم می‌کند.
•رابعا: با توجه به تبصره ٤ ماده ١٣٤ و ماده ١٣٧ قانون مجازات درخصوص تکرار جرم می‌توان استنباط کرد که در تعزیرات درجه ٧ و ٨ حتی درصورت صدور حکم قطعی سابقه محکومیت در سجل کیفری درج نمی‌شود.
•خامسا: محکومیت قطعی درسایر جرایم عمدی که نامی از آن‌ها برده نشده است، صرفا در سجل کیفری فرد ثبت می‌شوند، ولی هیچ‌گونه محرومیتی برای او به همراه نخواهد داشت و در گواهی‌های صادره نیز نباید منعکس شوند، مگر به درخواست مراجع قضائی آن هم برای بازنگری در مجازات قطعی درتخفیف یا تبدیل وفق ماده ٤٨٣ آیین‌دادرسی کیفری، تعلیق جرم پس ازگذراندن مجازات، تعدد جرم یا عفو خصوصی مطابق مقررات آن، به عبارت روشن‌تر درجرایم غیرعمدی به هیچ عنوان حتی در صورت صدور حکم قطعی سابقه محکومیت کیفری درج نمی‌شود به جز موارد بند‌های الف، ب و پ ماده ٢٥٥ که شرح داده شد.

با توجه به مقررات ماده ٢٥ جزای نقدی در جرایم عمدی به هر میزان نیز قابلیت ایجاد محرومیت از حقوق اجتماعی را ندارد. با امعان نظر به مقررات اعاده حیثیت درنظام حقوقی ایران در کلیه جرایم عمدی که حکم محکومیت قطعی صادر شده است، سابقه محکومیت مذکور باید در سجل کیفری ثبت شود، ولی صرفا جرایم مندرج در بند‌های سه‌گانه ماده ٢٥ محرومیت از حقوق اجتماعی را در مواعد قانونی به همراه خواهد داشت و سایر جرایم عمدی هیچ‌گونه محرومیتی ندارند و نباید در استعلامات درخصوص سوابق کیفری علی‌الخصوص گواهی سوءپیشینه که با توجه به ماده ٢٥٥ قانون مجازات دیگر این عنوان نیز صحیح نیست، منعکس شود.