پخش زنده
امروز: -
بررسی فرزندپروری هلیکوپتری
یکی از مهم ترین عوارض فرزند پروری هلیکوپتری، اضطراب افزایش یابنده و خودشیفتگی است.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، این روز‌ها شیوه فرزند پروری هلیکوپتری بیش از همه گریبان گیر کودکان مدرسه‌ای و در نتیجه منجر به تشدید اختلافات تفکری میان خانواده‌ها و فرزندان آن‌ها شده است. از جمله بزرگترین عوارض این رفتار‌های تربیتی می‌توان به اضطراب افزایش یابنده و خودشیفتگی اشاره کرد.
کسانی که دهه ۶۰ و قبل از آن متولد شده اند به یاد می‌آورند که آن موقع پدر مادر‌ها مثل امروز درگیر فرزندان خود نبودند. همین که به مدرسه می‌رفتیم و آخر سال مردود نمی‌شدیم کفایت می‌کرد. اما در دو دهه اخیر به این طرف شرایط به کلی دگرگون شده است. پدر و مادر‌ها مراقبت بسیار بیشتری از فرزندان خود دارند مرتب با معلم و مدیر و مربی مدرسه در تماسند و بچه‌ها نیز به نوبه خود و نسبت به بچه‌هایی که ۳۰ سال قبلتر کودکی کرده اند بیشتر به حمایت والدین خود متکی اند. در این میان گروهی از والدین بیش از اندازه و به گونه‌ای افراطی در امورات روزانه فرزندان خود مداخله می‌کنند. اگر غذایی باب میل فرزندشان نیست بلافاصله غذای مورد نظر او را تدارک میبینند حتی اگر به میهمانی رفته باشند یا آنکه مدام با معلم و مدیر مدرسه فرزندشان در تماسند تا مطمئن شوند که بهترین امکانات در اختیار او قرار می‌گیرد و یا خواهان برد همیشگی فرزندان خود در هر مسابقه، آزمون یا چالشی هستند.
مطالعات دانشمندان امور تربیتی نشان می‌دهد که فرزندان این والدین به نسبت دیگران میزان بیشتری از اضطراب، ناشادی و خودشیفتگی را تجربه می‌کنند و در بزرگسالی نیز با مشکلات بیشتری درگیر خواهند بود. اگر شما هم از آن دسته والدینی هستید که مدام مراقب‌ید تمام موانع را از سر راه فرزند خود بردارید و چارچوب‌های سفت وسختی را برای لحظه لحظه زندگی او در نظر گرفته اید لازم است در روش خود تجدیدنظر کنید چرا که این شیوه فرزند شما را آسیب پذیر می‌کند.
فرزند پروری هلیکوپتری
بحث نوظهور شیوه فرزند پروری هلیکوپتری به تازگی مورد توجه محافل علمی مختلفی قرار گرفته است و مطالعات بسیاری راجع به آن انجام شده است. طبق گزارشی که اخیرا در روزنامه سیدنی مورنینگ هرالد منتشر شده است، شمار زیادی از والدین به طور منظم با معلمان فرزندان خود تماس میگیرند و از آن‌ها در مورد نمرات کودکان و پیشرفت دانش آموزان از نظر درسی و همچنین اخلاقی پرس و جو می‌کنند. چنین پدران و مادرانی به "والدین هلیکوپتری" معروف شده اند.
بر اساس مطالعه‌ای از انجمن روانشناسی آمریکا آن دسته از والدینی که این استراتژی را به عنوان متد تربیتی اصلی خود انتخاب کرده اند، بسیار بیش از نیاز واقعی فرزندان خود در زندگی آن‌ها مداخله می‌کنند. این والدین هلیکوپتری بیش از اندازه از فرزندان خود حمایت می‌کنند و به دنبال ایجاد شرایطی پایدار هستند که از هر گونه اتفاق خارج از چهارچوبی عاری باشد.
همانطور که در یکی از مقالات وبگاه خبری بیزنس اینسایدر آمده، این روز‌ها شیوه فرزند پروری هلیکوپتری بیش از همه گریبان گیر کودکان مدرسه‌ای و در نتیجه منجر به تشدید اختلافات تفکری میان خانواده‌ها و فرزندان آن‌ها شده است. از جمله بزرگترین عوارض این رفتار‌های تربیتی می‌توان به اضطراب افزایش یابنده و خودشیفتگی اشاره کرد.
فرزند پروری افراطی چیست؟
بر اساس پژوهشی که نتالج آن در مجله Phi Delta Kappan آمده است، والدین امروزی در مقایسه با دهه ۱۹۸۰ ساعات بیشتری از روز را صرف توجه به امور تربیتی فرزندان خود می‌کنند. این توجه حوزه وسیعی از فعالیت‌های کودکان را در بر می‌گیرد و به نوشته این نشریه باعث می‌شود تا این کودکان تصور دقیق و روشنی از وضعیت عینی و شرایط واقعی که قرار است در بزرگسالی با آن مواجه شوند نداشته باشند. این امر به وابستگی بیش از حد آن‌ها به والدین می‌انجامد که عوارضی از جمله احساس اضطراب و استرس در زمان غیاب والدین و نیز خودشیفتگی و خودمحوری را در پی دارد. عواملی که در بزرگسالی میتواند موجب سرخوردگی، ناخرسندی و عدم موفقیت آن‌ها در زندگی شخصی و اجتماعیشان شود.
والدین هلیکوپتری به‌شدت حمایتگر هستند و بیش از حد مسئولیت کودک را به عهده میگیرند، به‌طوری که انگار همیشه نخ‌هایی نامرئی بین والدین و کودک وصل شده است. برای مثال، اگر کودک کفش ورزشی‌اش را در خانه جا بگذارد، کفش را برایش به باشگاه می‌برند یا اگر تکالیفش را تمام نکند، برایش انجام می‌دهند. چنین والدینی در پارک مدام اطراف کودک خود هستند یا هر ۳۰ دقیقه دست‌های او را ضدعفونی می‌کنند.
والدین با سبک فرزندپروری هلیکوپتری بسیار مضطرب و کنترل‌گر هستند. اغلب آن‌ها افرادی کمال‌پرست‌اند که فشار زیادی به خود می‌آورند و کودک را بازتاب موفقیت‌هایشان می‌دانند. درنهایت، تمامی این فشار‌های والدگری آن‌ها را در معرض افسردگی، دلزدگی و خستگی مفرط قرار می‌دهد. اضطراب کنترل‌نشده منشأ بسیاری از مشکلات جسمی مانند مشکلات گوارشی (تهوع، اسهال)، بی‌خوابی، ضعف سیستم ایمنی و حتی بیماری قلبی است.
طبیعی است که هر پدر و مادری بهترین‌ها را برای فرزند خود می‌خواهد. اما گاهی اوقات این علاقه و دلسوزی حالتی افراطی به خود می‌گیرد که مضرات متعددی را به همراه خواهد داشت. بر اساس مطالعه‌ای از هفته نامه پزشکی بی ام جی، کودکانی که به اندازه متعادل عشق، محبت و توجه از جانب والدین خود دریافت می‌کنند، در آینده نیز شخصیت‌هایی مقاوم و با سطح استرس کمتر را توسعه خواهند داد و در مقابل کودکانی که والدین آن‌ها از استراتژی تربیتی هلیکوپتری بهره میگیرند در آینده با مشکلات بسیاری از جمله کاهش اعتماد به نفس، خودبزرگ بینی و پرخاشگری را تجربه خواهند کرد.
تست فرزندپروری هلیکوپتری
حال از کجا بدانیم که در حال زیاده روی هستیم و واقعا فرزند خود را به شیوه هلیکوپتری تربیت میکنیم یا خیر؟
در سال ۲۰۱۲، یک جامعه آماری ۱۲۸ نفری از روانشناسان و مشاوران استرالیایی گرد یکدیگر آمدند و به پرسش‌هایی مرتبط با نمونه‌های فرزند پروری هلیکوپتری پاسخ دادند. در ادامه تستی را که بر اساس نتایج این مطالعه که توسط انتشارات دانشگاه کمبریج به چاپ رسیده است مرور میکنیم. با انجام این تست و پاسخگویی به سوالات آن میتوانید خود را محک بزنید:
آیا شما پدر و مادر هلیکوپتری هستید؟
۱. اگر فرزندتان در یک امتحان نمره پایینی بگیرد، آیا شما با معلمش تماس می‌گیرید تا علت کم شدن نمره او را متوجه شوید؟
۲. اگر فرزندتان شب را در بیرون از خانه با دوستانش سپری کند، آیا در تمام‌مدت منتظر بازگشت وی مانده و نگران هستید؟
۳. آیا به‌طور مرتب اتاق فرزندتان را تمیز می‌کنید؟
۴. آیا همیشه در انجام تکالیف فرزندتان به وی کمک می‌کنید و حتی گاهی اوقات به جایش تکالیف را انجام می‌دهید؟
۵. اگر کودکتان در مدرسه با دوستانش مشکل پیدا کند، سریع گوشی تلفن را برداشته و با منزل آن‌ها تماس می‌گیرید؟
۶. زمانی که حوصله فرزندتان سر می‌رود، شما برای وی سرگرمی پیدا می‌کنید؟
۷. با بروز کوچک‌ترین درگیری بین فرزندتان با همکلاسی‌هایش در مدرسه، سریعاً به معلمش اطلاع می‌دهید؟
۸. در همه اماکن مثل سایه دنبال فرزندتان هستید و همیشه کار‌های وی را زیر نظر دارید؟
۹. هر روز کیف فرزندتان را آماده می‌کنید و هنگام رفتن به اردو تمام لوازم مورد نیازش را جمع‌آوری و مهیا می‌کنید؟
۱۰. در بسیاری از مواقع وظایفی را که به عهده فرزندتان گذاشته می‌شود شما انجام می‌دهید؟
نحوه تفسیـــــر تست
اگر از میان سؤالات بالا به ۵ تا ۷ سؤال پاسخ مثبت دادید باید گفت: نظارت شما روی کودکتان کمی بیش از حد مجاز است، اما در عین حال فرصت‌هایی را هم به آن‌ها می‌دهید تا خودشان وظایف و مسئولیت‌هایشان را انجام دهند.
اگر به ۷ سؤال یا بیشتر پاسخ مثبت دادید، متاسفانه باید گفت که شما یکی از والدینی هستید که به جای فرزندتان زندگی می‌کنید. کودکان شما هیچ فرصتی برای تجربه زندگی ندارند و اگر به این روش ادامه دهید شاید مجبور شوید تا آخر عمر بار مسئولیت‌ها و اشتباهات آن‌ها را به دوش بکشید.
بررسی علمی فرزندپروری هلیکوپتری
مطالعات محدودی در این زمینه وجود دارد، اما در سال ۲۰۱۵ پژوهشی توسط شرکت بین‌المللی اطلاعات- محتوا و فناوری پروکوئست به انجام رسید که در آن ۵۶ تن از والدین هلیکوپتری کودکان تا ۸ سال مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. لازم به ذکر است که شرکت کنندگان یا وابسته به استراتژی تربیتی استبدادگرا بودند و یا اصولا افرادی با سطح اضطراب بالا محسوب می‌شدند.
با توجه به یافته‌های پژوهشی، فرزندان این خانواده‌ها نه تنها بسیار خودشیفته بودند بلکه در عین حال سطح اعتماد به نفس پایینی داشتند و همین موضوع منجر به عدم توانایی آن‌ها برای ایجاد روابط اجتماعی پایدار و موثر شده بود. آن‌ها غالبا سعی می‌کردند هر مشکلی را از مسیر دعوا و بحث حل و فصل کنند.
این که چرا شیوه فرزند پروری هیلکوپتری روز به روز بیش از گذشته در حال افزایش است، به صورت‌های مختلفی تفسیر شده است. برای مثال طبق مقاله‌ای از مجله نیچر، شماری از محققان معتقد هستند که فشار‌های اقتصادی منجر به تشدید چنین الگویی خواهد شد. در واقع آن‌ها تصور می‌کنند که با اعمال حساسیت بیش از حد نسبت به کودکان خود، آن‌ها را برای دست یابی به شغلی پر درآمد در آینده آماده خواهند کرد.
با علم به اهمیت فراوان این مسئله مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا طی پژوهشی که اخیرا به چاپ رسیده، والدین هلیکوپتری را از پایه رد کرده است. با استناد به این مطالعه، بهترین روش ممکن که البته بسیار هم ساده است فرصت دهی به فرزندان برای تجربه زندگی و درس گرفتن از اشتباهات خود است. بدین ترتیب تنها زمانی به فرزندتان کمک کنید که از شما بخواهد و این حمایت دلسوزانه را تبدیل به عادت یا روتینی همیشگی نکنید. در مجموع توصیه می‌شود در برابر فرزندان خود انعطاف پذیر باشید و گاهی اوقات به جای دنبال کردن کودک، تنها از احساس پدری و یا مادری لذت ببرید.
توصیه‌های کاربردی
۱- برای کودکان خود چالش‌هایی متناسب با سن آن‌ها ایجاد کنید و بگذارید تا آن‌ها خود از پس مواجهه با چالش برآیند. این چالش میتواند خرید از مغازه، پرسیدن آدرس از شخص غریبه، تنها ماندن در منزل،
۲- در روابط میان بچه‌ها با یکدیگر تا حد امکان دخالت نکنید حتی اگر دعوایشان شده باشد. بگذارید کودکان خود توانایی ایجاد رابطه و حل و فصل مسائلشان را تجربه کنند.
۳- بگذارید کودکان خطر کنند. این شهامت را در وجود فرزند خود پرورش دهید تا مسایل جدید را امتحان کند. غذا‌های جدید امتحان کند، با افراد جدید دوست شود یا سه‌چرخه سواری را امتحان کند. به او بیاموزید بدون خطر کردن در زندگی نمی‌تواند موفق شود. البته میزان این ریسک‌ها باید کنترل شده و اصطلاحا سالم باشد.
۴- بگذارید کودکان اشتباه کنند. یکی از نتایج خطر کردن فرزندان، این است که اشتباه کنند. بگذارید اشتباه کنند و جلوی اشتباه را نگیرید. این گونه کودک می‌آموزد اشتباه کردن جزوی از زندگی است و این به رشد اعتمادبه‌نفس او کمک می‌کند.
۵- برای کودکانتان میانبر نزنید. مسلم است که شما بهترین‌ها را برای فرزندتان می‌خواهید. اما پدر یا مادری که به معلم مدرسه التماس می‌کند نمره اضافی به فرزندش بدهد، به نفع او عمل نمی‌کند. در حقیقت ولخرجی یا دست و دلبازی در دادن امتیاز به فرزند، حاوی این پیام است که به او اطمینان و اعتماد ندارید.
نظر شما