تولید ناخالص ملی (GNP)

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صداوسیما: شاخص‌های اقتصادی همچون دماسنج نشان دهنده وضعیت و نبض اقتصاد کشور‌ها است. این شاخص‌ها که مقادیر عددی برای توصیف وضعیت موجود است می‌توانند به دولتمردان به منظور سنجش میزان توسعه اقتصادی کمک کنند.

 

شاخص‌های متعددی برای ارزیابی اقتصاد وجود دارد که هر یک، بخشی از جورچین اقتصاد را نشان می‌دهند. بعضی از مهمترین این شاخص‌ها عبارتند از: تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد نقدینگی، نرخ سود بانکی، تراز تجاری، ضریب جینی و شاخص محیط کسب و کار. در این قسمت شاخص تولید ناخالص ملی به اختصار تبیین می‌شود.

تولید ناخالص ملی یا GNP معیاری برای محاسبه ارزش کلی تمام محصولات و خدمات نهایی در مدت زمان معین به وسیله ابزار‌های تولید ساکنان یک کشور است. به طور کلی GNP با جمع هزینه‌های مصرف شخصی، سرمایه گذاری خصوصی داخلی، هزینه دولتی، صادرات خالص و هر نوع درآمد حاصل از سرمایه گذاری ساکنان خارج از کشور، منهای درآمد ساکنان خارجی داخل کشور محاسبه می‌شود.

بدین ترتیب چنانچه شهروندان یک کشور از سرمایه گذاری خود در خارج درآمد بیشتری از آنچه خارجی‌ها از سرمایه گذاری‌های خود در آن کشور به دست می‌آورند، کسب کنند، تولید ناخالص ملی آن‌ها بیشتر از تولید ناخالص داخلی خواهد بود.

 

در طرف مقابل اگر شهروندان این کشور از سرمایه گذاری‌های خارجی خود درآمد کمتری از آنچه خارجی‌ها از سرمایه گذاری در کشور آن‌ها به دست می‌آورند، کسب کنند، تولید ناخالص ملی آن کشور از تولید ناخالص داخلی آن کمتر خواهد بود. این دو مفهوم با درآمد سرانه ملی هم مرتبط است بدین معنی که از تقسیم رقم تولید ناخالص ملی بر تعداد جمعیت کشور شاخص درآمد سرانه ملی حاصل خواهد شد.

همان طور که گفته شد GNP و GDP دو مفهوم بسیار نزدیک هستند؛ تفاوت آن‌ها، این است که ممکن است شرکت‌هایی در داخل کشور تولید کالا کنند که مالک خارجی دارند، و شرکت‌هایی با مالک داخلی که برای بقیه جهان تولیدات دارند و درآمدشان را به ساکنان داخل برمی‌گردانند. برای مثال، چندین شرکت در چین فعال است که در این کشور کالا تولید می کنند و خدمات ارائه می دهند، اما درآمد حاصل از کارشان را برای ساکنان خارج منتقل می‌کنند.

 

همچنین، بسیاری از شرکت‌های چینی در خارج از این کشور خدمات و کالا تولید میکنند، اما در عمل برای ساکنان ایالات متحده سرمایه ایجاد می‌کنند. اگر درآمد حاصل از شرکت‌های آمریکایی در خارج از مرزهایش بیش از درآمد شرکت های خارجی در داخل آن باشد، GNP ایالات متحده بیشتر از GDP خواهد بود.

 

با اینکه GDP بیشترین معیار مورد استفاده برای فعالیت‌های اقتصادی یک کشور است، اما GNP ارزش بررسی دارد، چون تفاوت چشمگیر میان این دو معیار نشان می‌دهد که کشور موردنظر بیشتر درگیر تجارت بین‌الملل، فعالیت‌های تولیدی یا مالی می‌شود. در نهایت، از آنجایی که GNP واقعی هرگونه تغییری در درآمد ملی ناشی از تورم را حذف می‌کند، می‌تواند معیار مفیدتری باشد.

 

محاسبه GNP و GDP ممکن است نتایج مختلفی از خروجی کلی را نشان دهند. مثلا، در سال ٢٠١٧، GDP ایالات متحده ١٩.٣٩ تریلیون دلار و GNP آن ١٩.۶١ تریلیون دلار تخمین زده شد.

جمع بندی
تولید ناخالص ملی یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی است که اهمیت آن بیان شد. به زبان ساده تعریف دو مفهوم «ناخالص» و «ملی» برای معرفی شاخص تولید ناخالص ملی موضوع را روشن‌تر خواهد کرد. منظور از کلمه «ناخالص»، این است که وقتی کارخانه‌ای اقدام به تولید اتومبیل یا پوشاک می‌کند، مقداری فرسودگی و استهلاک هم در آن واحد تولیدی در پی خواهد داشت که باید آن را تعمیر یا جایگزین کرد. منظور از کلمه «ملی» نیز این است که این مقدار تولید که در کشور صورت گرفته، به وسیله اهالی همین کشور بوده است، گرچه در خارج باشند.

 

مثلاً اگر متخصصان ایرانی در یک کشور اروپایی تولیداتی داشته باشند، به حساب تولید ناخالص ملی ایران گذاشته می‌شود. به عبارت بهتر، منظور از تولید خالص ملی، کلیه کالا‌ها و خدماتی است که اعضای یک «ملت» تولید کرده‌اند، خواه در داخل کشور و خواه در خارج از کشور باشند.

 

پژوهشگر: مریم سمردپی