کوره های بازیافت، مرهم زخم های پلاستیکی زمین

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان ؛ از صبح اول وقت کامیون ، کامیون ، بار به اینجا می آید.

کامیون ها یکی یکی، جلو می آیند و بار خالی می کنند و بعد از چند ساعت ، دریایی از بطری های پلاستیکی، جلوی چشمت سبز می شود ؛ محوطه ای 5 هزار متری در این سو که تپه تپه ، گونی های بزرگ پر از بطری در خود جای داده است و آن طرف هم یک سوله 5 هزار متری خودنمایی می کند.

اما قصه این بطری ها که یک بار پس از خالی شدن، در سطل های زباله تمام شده ؛ اینجا ، دوباره شروع می شود.

بطری هایی که بر اساس نوع و رنگ شان، تفکیک و پس از رسیدن به خط تولیدِ تمام خودکار، خرد و ریز ریز و سپس وارد دستگاه جداکننده می شود.

 بعد از آن هم نوبت به برچسب ها و قطعات اضافه می رسد که جدا شود. 

در مرحله بعد ، خرده ریزهای بطری هایِ پلاستیکی که به آن "پَرَک بطری" می گویند ، در حوضچه ای شسته می شود و بعد از خشک شدن ، خط ِ تولید دوم، منتظر پرک های رنگارنگ پلاستیکی است تا جان شان را در دمای270 درجه ای بگیرد و در فرآیند ذوب ریسی، جان دیگری به خرده ریزهایِ بطری های پلاستیکی از رده خارج شده ، بدهد.

در نهایت الیافِ داغ، رشته رشته از دستگاهی که شبیه چرخ گوشت بزرگی است ، بیرون می آید و خنک که شد ، در قرقره های بزرگ پیچیده ، بسته بندی و راهی صنایع پایین دستی و در آنجا دوباره وارد چرخه تولید می شود.

الیافی که از بازیافت بطری های پلاستیکی دور ریز، به دست می آید، در واحدهای تولیدی دیگر به فرش، موکت، لایی لباس و عایق سقف خانه ها تبدیل می شود و این گونه، بطری های آب و نوشیدنی، در خلعتی دیگر، چرخ های تولید را می چرخاند و دوباره در قالب محصول دیگر، سر از خانه های مردم در می آورد. 

قصه این زباله های پلاستیکی اما همیشه اینقدر پایان خوش ندارد و در مواقعی بعد از استفاده ، سر از سطل های زباله در می آورد و قصه زمانی تلخ می شود که پسماندهای پلاستیکی را در طبیعت رها می کنند و این گونه زخم های عمیقی، بر پیکر طبیعت برجا می گذارند ؛ زخم هایی که تا سال ها جای آن بر دل زمین باقی می ماند.

آنطور که از پژوهش های زیست - محیطی بر می آید 300 تا 500 سال طول می کشد تا زباله های پلاستیکی تجزیه شود و برخی از پلاستیک ها از جمله قطعات پلاستیکی خودروها و لوازم خانگی هم هزار سال طول می کشد تا به چرخه طبیعت بر گردد.

سهم زباله های پلاستیکی از سبد پسماند

آمارها می گوید : سالانه حدود 130میلیون تن زباله پلاستیکی در دنیا تولید و بخش زیادی از آن در طبیعت رها می شود و آنطور که سازمان جهانی بهداشت هشدار داده ؛ اگر این روند ادامه یابد تا سال 2050 میلادی بیش از 12 میلیارد تن پسماند پلاستیکی، فقط در طبیعت به جا خواهد ماند.

براساس اعلام سازمان های صمت و مدیریت پسماند شهرداری های تابعه  گیلان، روزانه 50 تا 55 هزار تن زباله در کشورمان تولید می شود که 5 هزار تن آن زباله پلاستیکی است و این یعنی تولید سالانه به طور میانگین یک میلیون و 800 هزار تن زباله پلاستیکی در کشور .

آمارهای این دو سازمان حاکی است : 5 درصد از زباله های پلاستیکی کشور در سال، معادل 90 هزار تن در گیلان تولید می شود. 

پای حرف کارشناسان محیط زیست که بنشینی و زباله های پلاستیکی رها شده در طبیعت را همراهی کنی، می بینی که این دورریزهای پلاستیکی، همراه باد جا به جا می شود و سر از آب های جاری در می آورد و باعث گرفتگی آبراهه‌ها می شود.

از طرفی اگر این زباله ها در سطح وسیعی از خاک به ویژه در مناطق مرتفع رها شود، از نفوذ آب باران به خاک جلوگیری می کند و سرعت هرز آب و ضریب روان آب، افزایش می یابد.

مشاهدات عینی هم گواه این حقیقت است که این زباله های پلاستیکی گاه به دست و پای دام ها می پیچد یا خوراک شان می شود و تلفات دام ها را در پی دارد.

رد پای خرابکاری های زباله های پلاستیکی در دریا هم مشاهده می شود و این زباله ها درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه، باعث خفگی گونه های بسیاری از جانوران آبزی از جمله انواع ماهی ، فک، لاک پشت و پرندگان دریایی می شود.

زخم هایی که زباله های پلاستیکی برجان طبیعت می گذارد، آنقدر عمیق است که سلامت انسانی را هم به خطر می اندازد. 

مسئول گروه تخصصی بیماری های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی گیلان می گوید : در زباله های پلاستیکی به ویژه ظروف پلاستیكی یك بار مصرف که از پلی اتیلن درست شده ، ماده‌ سمی دیوكسین آزاد می‌ شود كه خطر بروز سرطان به خصوص سرطان های گوارشی را افزایش می‌دهد.

دکتر علی داوودی افزود : زباله های پلاستیکی حتی اگر همراه دیگر زباله ها دفن شود، به علت تجزیه آرام و کُند در محل های دفن، سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی می شود؛ شیرابه هایی که حاوی ترکیباتی چون فلزات سنگین و دیگر ترکیبات خطرناک است.

این متخصص پزشکی اجتماعی معتقد است ؛ خطر نفوذ شیرابه حاصل از ترکیبات مضر زباله های پلاستیکی در گیلان که سطح آب های زیر زمینی اش بالاست، نسبت به دیگر استان ها بیشتر است.

وی درباره استفاده دوباره از لوازم پلاستیکی یک بار مصرف هشدار داد و گفت : برخی از مردم پس از خوردن نوشیدنی و آب معدنی ، در بطری های آن آب می ریزند و در یخچال می گذارند اما نمی دانند وقتی یخ درون ظروف یك بار مصرف آب شود، از دیواره بطری، مواد مضر به درون آب آزاد می‌شود که مشکلات و بیماری های گوارشی در پی دارد.

رییس اداره صنایع غیرفلزی سازمان صمت گیلان می گوید : تجارت زباله های پلاستیکی در دنیا ، صنعت بسیار پر رونقی است ؛ به طوری که بسیاری از کشورها سالانه مقادیر قابل توجهی از ضایعات پلاستیکی را صادر می کنند. 

سعید اخلاقی در این باره مثالی زد وگفت : ژاپن پارسال 930 هزار تن زباله پلاستیکی به برخی کشورها صادر کرد. 

وی افزود : کشورهای پیشرفته، افزون بر کنترل و مدیریتِ تولید و مصرف مصنوعات پلاستیکی ، استراتژی بازیافت زباله های پلاستیکی را هم در پیش گرفته اند و سعی دارند تا 5 سال آینده، زباله های پلاستیکی خود را 70 درصد کاهش دهند.

رییس اداره صنایع غیرفلزی سازمان صمت گیلان می گوید : با این وجود به طورمیانگین فقط 9 درصد از زباله های پلاستیکی دنیا بازیافت می شود و به چرخه تولید و مصرف باز می گردد و 15 درصد آن در نیروگاه های زباله سوز سوزانده می شود و بقیه به محل های دفن زباله انتقال می یابد یا در طبیعت رها می شود.

سعید اخلاقی با بیان اینکه ارزش بازیافت هر یک تن زباله پلاستیکی 7 میلیون تومان است افزود : ارزش اقتصادی بازیافت هر تن بطری پلاستیکی یا همان " بطری پِت" تا 10 میلیون تومان است. 

وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود 15 درصد از زباله های پلاستیکی ایران معادل حدود 250 هزار تن بازیافت می شود اضافه کرد : ارزش این مقدار زباله پلاستیکی بازیافتی به طور میانگین هزار و 750 میلیارد تومان است ؛ این در حالی است که اگر نیمی از زباله های پلاستیکی کشور بازیافت شود ، ارزش اقتصادی آن تا 3 برابر افزایش خواهد یافت.

رییس اداره صنایع غیرفلزی سازمان صمت گیلان با ارزش ترین محصول بازیافتی زباله های پلاستیکی را الیاف پلی استر اعلام کرد و گفت : از این الیاف، انواع منسوجات پلاستیکی از جمله فرش و موکت تولید می شود. 

سعید اخلاقی افزود : البته بخش زیادی از زباله های پلاستیکی در کشورمان در فرآیند بازیافت، ذوب و به محصولاتی چون لوازم پلاستیکی خانگی، بست های نگهدارنده، نایلون، کیسه زباله، قاب و کتیبه پرده تبدیل می شود و از طرفی به عنوان یکی از ترکیبات در تولید برخی آلیاژهای پلیمری صنایع تولیدی سپر خودرو و صفحه کلید رایانه استفاده می شود. 

رییس اداره صنایع غیرفلزی سازمان صمت گیلان برایم از 14 واحد بازیافت پسماندهای پلاستیکی گیلان می گوید و اضافه می کند : این واحدها در زمینه بازیافت پلی اتیلن یا نایلون و پلاستیک، پلی استایرن از جمله قطعات پلاستیکی لوازم الکتریکی و نیز بازیافت بطری های ِ پلاستیکی فعال است.

به گفته سعید اخلاقی واحدهای بازیافتی زباله های پلاستیکی گیلان، تاکنون برای 300 نفر مستقیم و حدود هزار و500 نفر هم غیر مستقیم شغل ایجاد کرده است . 

وی می گوید : البته افزون بر این واحدهای رسمی ، 20 واحد کوچک بازیافت پلاستیک هم به طور غیر رسمی و در قالب کارگاه های کوچک در گیلان فعال است که میزان تولید و اشتغال شان در آمارهای این بخش نمی گنجد.

رییس اداره صنایع غیرفلزی سازمان صمت گیلان توضیح می دهد ؛ 70 درصد محصولات صنایع بازیافتی زباله های پلاستیکی استان به عنوان ماده اولیه به صنایع پایین دستی از جمله منسوجات پلاستیکی، قطعه سازی خودرو و رایانه فرستاده می شود و بقیه در همین واحدها به مصنوعات پلاستیکی خانگی تبدیل می شود.

سعید اخلاقی سبد میوه، سینی نشا، انواع کیسه های زباله، پلاستیک خزانه و دیگر مصنوعات پلاستیکی خانگی را از مهم ترین محصولات بازیافتی گیلان اعلام می کند که پس از ذوب کردن زباله های پلاستیکی تولید می شود. 

رییس اداره صنایع غیرفلزی سازمان صمت گیلان با بیان اینکه قیمت مواد اولیه پتروشیمی از نیمه سال 97 تاکنون حدود 3 برابر افزایش یافته است می گوید : در حال حاضر یک تن ماده اولیه نو "پلی اتیلن" در بورس کالا به طورمیانگین 15 میلیون تومان است اما چنانچه این ماده اولیه از بازیافت زباله های پلاستیکی به دست آید 7 میلیون تومان قیمت دارد و خرید آن برای تولیدکنندگان صنایع پایین دستی به صرفه تر است. 

سعید اخلاقی افزود : در حال حاضر بسیاری از تولید کنندگان، بخش عمده ای از مواد اولیه خود را از صنایع بازیافتی پلاستیکی تامین و به صورت مخلوط با صنایع نو ، محصولات شان را تولید می کنند تا قیمت تمام شده کالا ها کاهش یابد.

محمد درخشان یکی از سرمایه گذارانی است که بیش از 30 سال است ، در زمینه بازیافت و تولید مصنوعات پلاستیکی فعالیت می کند.

این تولیدکننده 71 ساله که مهمترین تولیدات بازیافتی پلاستیکی شرکتش، پرک های بطری های پلاستیکی، جعبه های میوه و مصنوعات خانگی پلاستیکی است می گوید : اگرچه محصولات بازیافتی که تولید می کنم ، مستقیم صادر نمی شود اما پای سبد های میوه تولید این شرکت ، همراه میوه های صادراتی ، به خارج از کشور باز می شود.

محمد درخشان افزود: استفاده از مواد اولیه بازیافتی، هزینه های تولید را پایین می آورد اما مسئولان اگر حمایت بیشتری داشته باشند ، بازیافت و تولید رونق بیشتری خواهد گرفت.

حسین باقری نسب هم یکی دیگر از سرمایه گذاران این بخش است که از 3 سال پیش با راه اندازی واحد بازیافت بطری های پلاستیکی، از دور ریز مقادیر زیادی از این دست پسماند و رها شدنش در طبیعت، جلوگیری و محصول جدید تولید می کند. 

او که مدرک کارشناسی رشته اقتصاد دارد می گوید : با این کار برای 50 نفر مستقیم و بیش از 100 نفر غیر مستقیم شغل ایجاد کرده است. 

او با بازیافت بطری های پلاستیکی، پرک و از آن نیز الیاف پلی استر تولید می کند.

محصول بازیافتی شرکت حسین باقری نسب، به کارخانه های تولید منسوجات پلاستیکی استان های دیگر هم فرستاده می شود و چرخ تولیدشان را می چرخاند.

در این واحد بازیافت بطری های پلاستیکی، روزانه 12 تن پرک بطری و 20 تن الیاف پلی استر تولید می شود.

حسین باقری نسب گلایه هایی هم دارد و با اعلام اینکه صنعت بازیافت پلاستیک یکی از صنایع پر مصرف برق است می گوید : در مواقعی در فرآیند بازیافت، برق کارخانه ، قطع می شود و حدود 10 تن زباله پلاستیک از رده خارج می شود و 10 میلیون تومان متضرر می شویم ؛ انتظار داریم شرکت توزیع برق از ما که از زباله، ماده اولیه تولید می کنیم ، بیشتر حمایت کند.

  وی با بیان اینکه 50تا 60 درصد پرک های بطری پلاستیکی مورد نیاز برای تولید الیاف پلی استر را از استان های دیگر تهیه می کنیم می گوید : اگر چه با بازیافت بطری های پلاستیکی، تلاش می کنیم مواد اولیه ارزان قیمت صنایع پایین دستی را فراهم کنیم اما خودمان با کمبود مواد اولیه که همان بطری های پلاستیکی است، مواجهیم.

این تولید کننده با بیان اینکه بطری های پلاستیکی قیمت خوبی دارد افزود : متاسفانه دلالانی در جمع آوری و تفکیک زباله های پلاستیکی در استان فعالند که با احتکار این مواد اولیه ارزشمند ، بازار سیاه راه می اندازند و بخش زیادی از آن را به استان های دیگر می فروشند.

حسین باقری نسب معتقد است ؛ اصلی ترین حلقه زنجیره بازیافت پسماندهای پلاستیکی، ساماندهی ِ جمع آوری ، تفکیک و توزیع این ماده اولیه صنایع بازیافتی است. 

اقدامی که مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری های تابعه گیلان ، خبرهای تازه ای از آن دارد

. 

پویا شهشهانی از انعقاد قرارداد با یکی از شرکت دانش بنیان خبر می دهد که مدل اقتصادی بازیافت زباله را به شکل یک بسته ارائه کرده است.

وی می گوید : در گام اول اپلیکیشنی طراحی شده است که مردم با نصب آن می توانند مقدار زباله پلاستیکی تولیدی خود را به این شرکت دانش بنیان اعلام کنند و سپس پیک هایی ، این زباله ها را درِ خانه ها تحویل می گیرند و براساس وزن آن، از طریق همین اپلیکیشن ، کیف پول الکترونیکی کسی که زباله تحویل می دهد را شارژ می کنند.

مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری های تابعه گیلان توضیح می دهد : در این اپلیکیشن، محل های مختلفی برای هزینه کردن مبلغ حاصل از فروش زباله های پلاستیکی مردم در نظر گرفته شده است که یکی از آنها کمک به مراکز خیریه و همچنین انواع خرید اینترنتی است. 

پویا شهشهانی با بیان اینکه زباله های دریافتی از مردم به کارگاه بازیافت و پردازش این شرکت دانش بنیان آورده می شود گفت: از این طریق مواد اولیه صنایع بازیافتی دیگر هم تامین خواهد شد.  

وی با اشاره به اینکه فعالیت رسمی این شرکت دانش بنیان تا 6 ماه دیگر شروع می شود افزود : قرداد سرمایه گذاری با شهرداری رشت منعقد شده است و این کار برای شهرداری های دیگر در مرحله مذاکره است.

شرکت توزیع برق گیلان هم در تشریح علت قطعی برق و تعطیلی ساعتی واحدهای پرمصرف بازیافت  زباله های پلاستیکی اعلام کرد : زمانی که مصرف برق در صنایع از حد استاندارد بیشتر شود،  قطع کننده های شبکه توزیع به طور خودکار، برق را قطع می کنند.

براساس اعلام این شرکت ، زمان خاموشی هایِ با برنامه صنایع را که اغلب نیم تا یک ساعت است ، در قالب مکاتبه اعلام می کنیم تا برنامه هاي تعميرات و سرويس داخلي خود را كه نياز به توقف ماشين آلات دارد ، با زمان خاموشي مطابقت دهند و يا دست کم مي توانند در صورت نياز حياتي به برق، از پشتيبان های تامین کننده انرژی از جمله ژنراتورها استفاده كنند.

بازیافت زباله های پلاستیکی در گیلان اگر چه رونق خوبی دارد و به ویژه در سال های اخیر، قیمتی بودن این زباله ها، باعث شده این زباله ها ، نسبت به گذشته کمتر از محل های دپو و دفن پسماند سر در بیاورند اما هنوز مقدار کمی از آن وارد چرخه بازیافت می شود. 

صنعتی که اگر در گامِ اول جمع آوری و تفکیک، سامان بیشتری بگیرد و از آن حمایت شود ، تولید کنندگان داخل از واردات مواد اولیه و هزینه های بالای مواد نو بی نیاز می شوند.

بازیافت زباله های پلاستیکی حالا که در در دنیا کانون توجه بسیاری از صنایع برای تامین مواد اولیه ارزان قمیت قرار گرفته است، روزهای بهتری را انتظار می کشد ؛ صنعتی پرسود که اگر به آن توجه ویژه شود، چرخ بسیاری از صنایع همچنان در محور تولید می چرخد ، زباله های پلاستیکی زخم کمتری بر جان طبیعت می گذارد و شاید اشتغال بیشتری هم دست نیروی کار را بگیرد.