ترامپ و رویکرد تهاجمی هستهای
از دیدگاه واشنگتن بهسازی و نوسازی زراخانه هستهای به عنوان مهمترین ابزار تهدید و اعمال قدرت بازدارنده از اهمیت اساسی برخوردار است.
به گزارش سرویس بین الملل
خبرگزاری صدا و سیما؛ دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا همواره بر تقویت قدرت نظامی آمریکا تاکید کرده است. یکی از سیاستهای مهم وی در زمینه نظامی، تقویت توانمندی هستهای این کشور است. در دوه زمامداری ترامپ، بودجه هنگفتی برای نوسازی زرادخانه هستهای آمریکا اختصاص یافته است. از دیدگاه واشنگتن بهسازی و نوسازی زراخانه هستهای آمریکا به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تهدید و اعمال قدرت بازدارنده از اهمیت اساسی برخوردار است. در عین حال اقدامات اخیر دولت ترامپ در زمینه خروج از پیمانهای تسیحات هستهای مانند پیمان نیروهای هستهای میانبرد و نیز قصد واشنگتن برای تمدید نکردن پیمان استارت جدید در سال ۲۰۲۱ در راستای تحقق اهداف مد نظر در دکترین هستهای جدید آمریکا موسوم به "بازبینی وضعیت هستهای (ان پی آر) " صورت گرفته است.
این سند که در فوریه ۲۰۱۸ منشر شد بر تقویت زرادخانه هستهای، ساخت تسلیحات اتمی جدید و در پیش گرفتن رویکردی نوین در باره حمله هستهای و نیز اقدامات پیش دستانه هستهای تاکید دارد.
موضع گیری ترامپ
دونالد ترامپ در آخرین موضع گیری خود در این زمینه روز یکشنبه ۹ تیر (۳۰ ژوئن) گفت کشورش در پی ارتقاء زرادخانه هستهای و ساخت سلاحهای جدید است. رئیس جمهور آمریکا در جمع نظامیان این کشور در پایگاه هوایی "اوسان" نزدیک سئول، پایتخت کره جنوبی، گفت: «ما در حال بازسازی و بهبود کامل و در بعضی موارد در حال دست یابی به جنگ افزارهای هستهای جدید هستیم، ما هرگز نمیخواهیم از آنها استفاده کنیم، اما بیشترین و بهترین را در جهان داریم.». ترامپ در اظهاراتی تناقض آمیز ابتدا مدعی شد که آمریکا از تسلیحات هستهایاش استفاده نخواهد کرد، اما سپس تاکید کرد نظامیان این کشور باید به قدرتی کوبندهای مجهز باشند و امیدوار است از این سلاحها استفاده نشود. طبق برآوردها، آمریکا حدود ۳۸۰۰ کلاهک هستهای دارد که از این تعداد ۱۷۵۰ کلاهک هستهای بر روی موشکهای بالستیک و موشکهای قابل حمل توسط بمب افکنهای استراتژیک نصب شدهاند و ۲۰۵۰ کلاهک دیگر را نیز به عنوان ذخیره نگهداری میکند. آمریکا ۱۵۰ بمب اتمی بی ۶۱ نیز در پایگاههای نظامی خود در ایتالیا، آلمان، ترکیه، هلند و بلژیک در اختیار دارد.
دولت ترامپ آشکارا به دنبال توسعه وتقویت زرادخانه هستهای آمریکا است. از دیدگاه واشنگتن بهسازی و نوسازی زراخانه هستهای به عنوان مهمترین ابزار تهدید و اعمال قدرت بازدارنده از اهمیت اساسی برخوردار است. ترامپ با اشاره به کاهش توان آمریکا در تولید سلاحهای هستهای تاکید کرده که این وضعیت را تغییر خواهد داد.
این به معنای تلاش جدی آمریکا برای افزایش و نوسازی زرادخانه هستهای آمریکا از جمله با آزمایشهای هستهای جدید خواهد بود. در این راستا در بودجه نظامی سال ۲۰۱۹ بودجه ۲۴ میلیارد دلاری برای نوسازی هستهای نظامی آمریکا در نظر گرفته شده است. ترامپ در نخستین سال زمامداری خود یعنی در سال ۲۰۱۷ برای نخستین بار بعد از سه دهه، برنامه ریزی برای ساخت کلاهکهای هستهای جدید را در دستور کار قرار داد و بودجه زیادی را برای آن در نظر گرفت.
طبق سند بازبینی وضعیت هستهای آمریکا (ان پی آر)، دولت ترامپ بر تولید سلاحهای هستهای به ویژه بمبهای اتمی کوچک تاکید کرده است.
دکترین هستهای جدیدبه نظر میرسد یکی از دلایل مهم خروج آمریکا از پیمانهای کنترل تسلیحات، ایجاد شرایط مناسب برای اجرایی شدن سند هستهای جدید آمریکا است. رویکرد هستهای ترامپ به مثابه زیر سئوال بردن پیمان کاهش تسلیحات هستهای استراتژیک یعنی پیمان استارت جدید است که بر مبنای آن آمریکا و روسیه باید شمار تسلیحات هستهای استراتژیک خود را به ۱۵۵۰ وشمار سکوهای پرتاب آنها را به ۸۰۰ سکو تقلیل دهند. در حالی که پیمان استارت جدید اساسا به مثابه شالوده ایی برای توازن و ثبات هستهای بین آمریکا و روسیه مطرح بوده است. شواهد حاکی ازآن است که دولت ترامپ رویکردی فعال در زمینه زرادخانه هستهای و استراتژی هستهای آمریکا اتخاذ کرده است. ترامپ بر ادامه اتخاذ استراتژی ضربه نخست هستهای به عنوان یک گزینه حیاتی تاکید دارد که به معنای باقی ماندن کابوس حملات هستهای در جهان و تهدیدی آشکار علیه دیگر کشورهای جهان به ویژه قدرتهای هستهای مانند روسیه وچین تلقی میشود. این دیدگاه ترامپ به وضوح در سند هستهای جدید آمریکا منعکس شده است.
دکترین هستهای جدید آمریکا در قالب سندی تحت عنوان"بازبینی وضعیت هسته ای" The Nuclear Posture Review درفوریه ۲۰۱۸ (بهمن ۱۳۹۶) منتشر شد و در راستای چارچوبها و مفاهیمی که ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ مطرح کرده بود سامان یافته است. این چهارمین بازنگری جامع پنتاگون در زمینه قدرت نظامی هستهای آمریکا است که برای افزایش قدرت نظامی و تقویت نقش تسلیحات هستهای در راهبرد امنیتی آمریکا تدوین شده است. این سند انتقاد شدید گروههای کنترل تسلیحات را برانگیخت. به گفته پنتاگون، استراتژی هستهای دولت ترامپ در بخش نظامی نیازمند سرمایه گذاری در بخش تسلیحات بازدارنده هستهای در سه عرصه زمینی، هوایی و دریایی است. طبق این سند، ساخت تسلیحات جدید هستهای و پاسخ هستهای به حملات استراتژیک مهم غیرهستهای مد نظر قرار گرفته است. در حالی که در سند قبلی، حمله هستهای به عنوان آخرین چاره مد نظر بود، در این سند تصریح شده که کارکرد زرادخانه هستهای آمریکا، بازدارندگی است و اگر بازدارندگی جواب نداد باید به حمله متعارف بزرگ دشمن پاسخ هستهای داده شود. گفته میشود این سناریو برای توجیه عملیاتی کردن تسلیحات هستهای بیشتر البته با قدرت کمتر در نظر گرفته شده تا بر جدی بودن حمله پیش دستانه هستهای تاکید شود. در این سند تصریح شده که "آمریکا استفاده از تسلیحات هستهای را فقط در شرایط بسیار سخت برای دفاع از زیرساختهای حیاتی آمریکا، متحدان و شرکایش در نظر میگیرد. شرایط سخت میتواند شامل حملات استراتژیک غیر هستهای باشد.
حملات گسترده متعارف شامل حمله به مردم و زیرساختهای آمریکا، متحدان و شرکایش هست، ولی به آن محدود نمیشود. هم چنین در این سند برجایگزینی تسلیحات هستهای با تسلیحات جدیدتر از جمله موشکها وکلاهکهای هستهای جدید تاکید شده است. نگهداری زرادخانه هستهای کنونی نیمی از هزینههای هستهای را به خود اختصاص خواهد داد. این سناریو برای توجیه عملیاتی کردن تسلیحات هستهای بیشتر البته با قدرت کمتر، در نظر گرفته شده تا بر جدی بودن حمله پیش دستانه هستهای تاکید شود.
"کینگستون ریف"کارشناس هستهای آمریکایی، معتقد است، این سند سناریویی را به وجود میآورد که براساس آن آمریکا ممکن است از تسلیحات هستهای استفاده کند، بنابراین خطر استفاده از تسلیحات هستهای را افزایش میدهد. این سند میافزاید، آمریکا باید قابلیتهای استراتژیک هستهای هوایی، دریایی و زمینی در اختیار داشته باشد. از این سند میتوان دریافت که آمریکا رقبای اصلی هستهای خود را روسیه و چین میداند. با این حال نوک پیکان حمله در این سند متوجه روسیه به عنوان قدرت هستهای اصلی جهان در کنار آمریکا است. با این حال برای مقابله با توان روزافزون هستهای روسیه و نیز چین، واشنگتن قصد دارد تا روی سیستمهای تسلیحاتی جدید، از جمله کلاهکهای هستهای کم قدرت برای سامانههای موشکی دریایی "ترایدنت- دی ۵ "Trident D۵ و همچنین موشکهای کروز دریا پرتاب "توماهاوک" Tomahawk دارای کلاهک هستهای، سرمایه گذاری کند. به عقیده نویسندگان این سند، این اقدامات باید روسیه را از این توهم خارج سازد که قادر است حمله هستهای پیش دستانه به خاک اروپا انجام دهد.
هموار کردن مسیر
بدین ترتیب میتوان گفت که دکترین جدید هستهای آمریکا زمینه قانونی و نظری لازم برای توسعه هرچه بیشتر زرادخانه هستهای و تقویت سه گانه هستهای آمریکا را فراهم آورده است. اکنون اجرای این دکترین در چارچوب تخصیص بودجه ۲۴ میلیارد دلاری برای نوسازی هستهای نظامی در بودجه ۲۰۱۹ این کشور مد نظر ترامپ قرار گرفته است.
در شرایط کنونی پنتاگون کمتر به تعداد موشکها و کلاهکهای هستهای توجه دارد و بیشتر به دنبال مدرنسازی زرادخانه هستهای خود است. هزینه نوسازی و حفاظت از زرادخانه هستهای آمریکا در ۳۰ سال آینده بیش از یک هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد بود. بر اساس گزارش پیشین دفتر بودجه کنگره، برنامههای کنونی برای نوسازی هواپیماها و کشتیهای قدیمی و سیلوهای موشکی، که زرادخانه هستهای آمریکا را تشکیل میدهند، چیزی بالغ بر ۵۰ درصد بیشتر از آن خواهد بود که آمریکا فقط از تجهیزات فعلی خود محافظت کند. بر اساس گزارش دفتر بودجه کنگره، هزینههای نوسازی از ۲۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۴۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۷ افزایش خواهد یافت و در اوایل سال ۲۰۳۰ به بعد هم هر ساله با حدود ۵۰ میلیارد دلار افزایش همراه خواهد بود.این در حالی است که ترامپ آشکارا اشتیاق خود برای توسعه زرادخانههای هستهای آمریکا را مطرح کرده است.
جمع بندی
دولت ترامپ رویکردی فعال در زمینه زرادخانه هستهای و استراتژی هستهای آمریکا اتخاذ کرده است. ترامپ بر ادامه اتخاذ استراتژی "ضربه نخست هسته ای" به عنوان یک گزینه حیاتی تاکید دارد که به معنای باقی ماندن کابوس حملات هستهای در جهان و تهدیدی آشکار علیه دیگر کشورهای جهان به ویژه قدرتهای هستهای مانند روسیه وچین تلقی میشود. این دیدگاه ترامپ به وضوح در سند بازبینی وضعیت هستهای جدید آمریکا منعکس شده است. "مایکلا داج" از تحلیلگران بنیاد هریتیج میگوید:در این سند درخصوص زمان و چگونگی اقدام تلافی جویانه احتمالی آمریکا، ابهام عمدی ایجاد شده است. آمریکا به طور آشکار دیگر کشورها را تهدید کرده که قادر است به بهانه دفاع از امنیت ملی خود و یا متحدانش اقدام به حمله پیش دستانه هستهای نماید. مسلما این رویکرد ترامپ با هدف مصرح در پیمان" ان پی تی" مبنی بر عدم کاربرد و نابودی تسلیحات هستهای مغایرت دارد.
فعالان کنترل تسلیحات با انتقاد شدید از رویکرد هستهای کنونی آمریکا ابراز نگرانی کرده اند که این رویکرد خطر وقوع جنگ هستهای را افزایش میدهد. در واقع سیاست هستهای دولت ترامپ به میزان چشمگیری جنگ طلبانهتر از دکترین هستهای دولت اوباما است. اظهارات اخیر ترامپ در جمع نظامیان آمریکایی مستقر در کره جنوبی نیز دلیل دیگری بر رویکرد تهاجمی هستهای آمریکا و تلاش ترامپ برای بی ثبات سازی هر چه بیشتر جهان است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر