شماره چهارم از دور جدید مجله نامه فرهنگستان علوم منتشر شد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی فرهنگستان علوم؛ در این شماره که شماره چهارم از دوره جدید انتشار مجله محسوب می‌شود، مقالات و یادداشت‌های متعددی در پنج بخش تالیف و تدوین شده است.

مطلب کوتاهی تحت عنوان یادداشت سردبیر نخستین مطلب نامه فرهنگستان علوم به شمار می‌رود.

فصل نخست مجله با عنوان «تاملات علوم انسانی» آغاز می‌شود. در این بخش ابتدا مقاله‌ای از رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم و مدیرمسئول نامه فرهنگستان علوم با عنوان «مدعیان و منتقدان علم دینی با هم قرابت دارند» آورده شده است. در این مقاله داوری اردکانی با اشاره به واکنش‌هایی که پس از نامه کوتاهش درباره امتناع علم دینی برانگیخته شده می‌نویسد: «ملامت‌گران مرا ملامت می ­کنند که چرا به جای ناسزاگویی به مدعیان علم دینی کوشیده­ ام که ببینم معنی حرف­‌هایی که می­ زنند چیست. از عجایب اینکه آن‌ها با هر کس بحث می­ کنند می‌گویند چرا دریافت و تلقی خود را از علوم انسانی اسلامی نمی ­گویی و زبان تحقیر و توهین می‌گشایی. من توهین و تحقیر نکرده ام و وقتی می ­پرسند از علوم انسانی اسلامی چه درمی ­یابی عرض می ­کنم هیچ و وقتی معنایی درنمی­ یابم چه حکمی می ­توانم بکنم و چه حقی دارم ناسزا بگویم. مگر اینکه همین انکار ناسزاگویی تلقی شود. مدعیان دینی کردن علوم اجتماعی و کسانی که اخیراً مرا ملامت کرده ­اند با هم قرابت ­ها دارند و شاید همین نزدیکی آن‌ها را بر ضد من برانگیخته باشد.»، اما این مقاله با همه حرف‌های جدیدی که دارد خود در حکم یک مقدمه برای مطلب بسیار پراهمیت‌تری است.

مطلب بعدی با عنوان «علوم انسانی راهنما و راهگشای توسعه است» که در قالب میزگردی با حضور رضا داوری اردکانی، سید مصطفی محقق‌داماد، غلامحسین ابراهیمی دینانی، احمد احمدی، رسول جعفریان، سید محمد قاری سیدفاطمی منتشر شده است، مهم‌ترین مطلب شماره چهارم مجله نیز به شمار می‌رود. ناگفته گذاشته نشود که بخش قابل توجهی از این میزگرد به سخنان رضا داوری اردکانی اختصاص داده شده است. آن‌طور که مدیر داخلی مجله توضیح داده این کار دو دلیل عمده داشته است: یکی اینکه داوری اردکانی بیشترین تأملات را در زمینه تولید علم و علم دینی داشته و دیگر اینکه در زمان برگزاری میزگرد، نامه‌ای از او منتشر شده که در آن بحث در باب اسلامی‌سازی علوم انسانی را بحثی بی‌نتیجه ارزیابی کرده است. ظاهرا این نامه که بازتاب‌های زیادی با خود داشته، اشتیاق بحث در این مورد را به میان اعضای گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم نیز کشانده است و به درخواست این گروه، داوری اردکانی پاسخگوی سؤال‌ها و مسأله‌های مطروحه توسط اعضا شده و به دلیل حساسیت موضوع بخش زیادی از میزگرد را در برگرفته است.

پس از این میزگرد طولانی و خواندنی که بیش از چهل صفحه از مجله را دربرگرفته است، مقاله رسول جعفریان با عنوان «طرحی نو در باب مفهوم علم در ادبیات اسلامی» آورده شده است. این مقاله که در واقع مقدمه طرح تحقیقاتی بوده که تحت عنوان «تطور مفهوم علم در ادبیات اسلامی» در سال ۱۳۹۵ در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی تصویب شده است، با به عاریت گرفتن معنای نگاه و چارچوبی است که درتفکر و تمدن اسلامی در باره مفهوم علم وجود داشته، به جای بحث از ادب به معنای خاص آن، نگرش‌هایی که مسلمانان در طول تاریخ به مقوله علم داشته‌اند را به بحث می‌گذارد. شایان ذکر است هدف از انجام این طرح به بحث گذاشتن نگاه‌های مختلف در تحلیل مفهوم علم در میان جریان‌ها و نحله‌های مختلف فکری در دنیای اسلام بوده است.

مطلب بعدی با عنوان «حکمت و دیانت» صورت ویراسته شده سخنرانی سید مصطفی محقق داماد با عنوان حکمت در ادیان الهی است که در روز جهانی فلسفه سال گذشته ایراد شده است. مطلب آخر فصل اول نیز «نقد روش‌شناسانه اصحاب سنت‌گرایی در مواجهه با علوم انسانی» است که صورت ویراسته شده سخنرانی ارائه شده توسط حامد زارع در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است.

فصل دوم مجله با عنوان «پروژه تحقیقی» حاوی یک مقاله با عنوان «ضرورت‌های اصلاح نظام آموزش عالی کشور و راهکار‌های آن» نوشته محمد شاهدی معاون پژوهشی علوم محض و کاربردی فرهنگستان علوم است. نویسنده با این ذکر این مقدمه که «ضرورت بازنگری دانشگاه­ها برای استفاده بهینه از این بالاترین موسسات علمی و اثر بخش بر رونق و توسعه کشور وجود دارد. به ­ویژه هم اکنون که ضرورت دارد کشور در مقابل تهدید‌های سیاسی و تغییرات و فشار‌های اقتصادی و فن‌آورانه جواب­گوی نیاز‌های روز و آینده کشور باشد و دانشگاه‌ها از بابت اثرگذاری بهینه نسبت به رسالت‌های خود مورد سؤال هستند.» پیشنهاد‌های خود را برای اصلاح نظام آموزش عالی تیتروار بیان می‌کند.

فصل سوم با عنوان «مقاله علمی» حاوی دو مقاله با عنوان «پایگاه پذیرش حیات روح در موجودات زنده در فلسفه و علوم زیستی» نوشته حسن و مهدیس ابراهیم‌زاده و همچنین «از رازی چه می‌توان آموخت؟» نوشته فتح‌الله مضطرزاده است.

فصل چهارم نیز با عنوان «یادداشت‌های متفرقه» حاوی دو یادداشت با عنوان «مهندسی اخلاق حرفه‌ای» نوشته مهدی بهادری‌نژاد و «تفاهم با دیگران» نوشته یوسف ثبوتی است.

فصل پنجم و پایانی شماره چهارم مجله نامه فرهنگستان علوم به یادنامه مرحوم احمد احمدی اختصاص یافته است که در آن مطالبی در گرامیداشت این عضو سابق فرهنگستان علوم درج شده است. «همان‌طور که می‌اندیشید عمل می‌کرد» به قلم رضا داوری اردکانی، «پرکار و زحمت‌کش بود» به قلم غلامحسین ابراهیمی دینانی، «هم دانش‌آموخته واقعی بود هم معلم واقعی» به قلم سید مصطفی محقق داماد، «مجاهد فرهنگی بود» به قلم غلامرضا اعوانی و درنهایت «حوزه در طراز دانشگاه» به قلم رسول جعفریان مطالب این بخش را تشکیل می‌دهند.