اقتصاد را بی جهت بی ثبات نکنیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، عباس شاکری در نشست خبری با حضور فرشاد مومنی و حسین راغفر از استادان اقتصاد دانشگاه درباره نامه اقتصاددانان به سران سه قوه افزود: بخش شبه دولتی اقتصاد در سایه نبود شفافیت مسئله ای است که از برنامه اول توسعه تاکنون با آن درگیر هستیم و روز به روز تقویت می شود و ممکن است خیلی ها از این رویه منتفع شوند و دارند سود می برند.
وی اضافه کرد: در شرایط کنونی برای کشور اتفاق خاصی نیفتاده و منابع خوبی در زمینه تولیدات کشاورزی و صنعتی مانند وضع قبل داریم اما چه شده است که این اتفاق ارزی و به تبع آن عوارض اقتصادی به وجود آمده است شاید برخی ها بگویند یکی از دلایلش آن است که خارجی ها به ویژه آمریکا مطرح کرده است که می خواهد از برجام خارج شود و تحریم ها را برگرداند باید گفت این فقط حرفش بود اما هنوز اجرایی نشده بود عده ای هم در برنامه های توسعه مدام می‌گفتند صادرات اقتضا می کند که قیمت ارز افزایش یابد حرفی که صدها بار زده شد.
شاکر افزود: اگر این عوامل در شکل گیری وضع بازار ارز و اقتصاد موثر نبوده چرا از آزمون و خطا استفاده نکردند.
وی خطاب به دولتی‌ها گفت: شما که بارها گفتید با افزایش نرخ ارز، صادرات افزایش می یابد پس چرا صادرات افزایش نیافت و واردات خودرو و قطعات خودرو افزایش یافت این در حالی بود که شما و عده تولید خودروی ملی را داده بودید. برای صدور کارت دانشجویی ۶ برابر پول طلب می‌کنند زیرا ادعا می ‌کنند مواد اولیه وارداتی است.
این استاد اقتصاد گفت: کره جنوبی که از سال ۱۹۶۲ روند صنعتی شدن را آغاز کرد باید پرسید چه زمانی صادرات صنعتی اش آغاز شد که ما بعد از شش برنامه توسعه هنوز به این سطح نرسیدیم؟
شاکر افزود: صادرات نیازمند رقابت فنی و تولید قوی است فقط روند تسهیلات مربوط به بخش تولید و کشاورزی را با تسهیلات بخش خدمات و مستغلات مقایسه کنید می‌بینید در بخش مربوط به تولید و کشاورزی به ندرت این تسهیلات در یکسال مثبت می شود و سپس در تراز منفی می ماند.
شاکری افزود: رقابت‌پذیری نهادی، گمرک شفاف، پاک و آسان، قوانین و مقررات تسهیل کننده و رقابت آسان و شفاف از ضروریات وارد شدن به عرصه صادرات است.
وی گفت: همه موارد رو رها کردید و فقط به ارز چسبیدید که برای عده ای خاص موقتاً عایدی هم دارد جابجایی هایی صورت می گیرد و عده ای صاحب منافع می شوند.
این استاد اقتصاد گفت: اگرچه اعلام شد با افزایش قیمت ارز ، صادرات افزایش و واردات کاهش می‌یابد اما برعکس شد حتی مواد اولیه کارخانجات به علت وارداتی بودن با نوسان نرخ ارز گران شد و در عمل به افزایش قیمت تمام شده محصول منجر شد.
شاکری افزود: در دو دهه گذشته ۱۳ تا ۱۴ میلیارد دلار ارز را در بودجه برای فروش می گذاشتند که در مواقعی فروش نمی‌رفت و رئیس وقت بانک مرکزی ۳ تا ۴ میلیارد دلار را در دبی به فروش می رساند اما اکنون ۸۰ میلیارد دلار ارز در بودجه برای فروش گذاشته می شود باز هم کم می آید.
وی گفت: در جواب اینکه چرا با افزایش قیمت ارز و نیز بالا بودن درآمدهای ارزی سال گذشته، صادرات افزایش و واردات کاهش نیافت باید گفت صادرات به اسم رمزی برای بی‌ثباتی در سال های گذشته تبدیل شده از طرفی هم عده ای خارج شدن آمریکا از برجام را بهانه کردند به فعالیت‌های سوداگرانه وارد شدند.
وی با بیان اینکه در سال ۷۴ نیز قیمت ارز به ۷۰۰ تومان افزایش یافت گفت: در آن موقع در بازه ای از زمان همه چیز به هم ریخت اما متولیان شرایط را تثبیت کردند و تورم آن مختص اردیبهشت ۷۴ بود و بعد از آن فروکش کرد اما کسانی که ارز را ۴۲۰۰ تومان تعیین کردند بلد نبودند و بیش از ۲۰ میلیارد دلار را در مرحله اول برای نیازهای غیر ضروری اختصاص دادند بعضی ها هم از مراکزی مانند اتاق ها و تشکل ها حرف‌هایی زدند که این به اقتصاد کشور ضربه می‌زند که دولت آمد این بساط را جمع کرد و بازار ثانویه را درست کرد بازار ثانویه ای که به گفته رئیس کمیسیون اقتصادی از ۲۴ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی فقط ۴ میلیارد دلار به کشور برگشته است.
این استاد اقتصاد افزود: خیلی‌ها به بهانه نرخ تورم ادعا می‌کند که باید نرخ ارز افزایش یابد می‌گویم نرخ تورم از سال ۵۶ را به عنوان پایه در نظر بگیرید و این تورم تا سال ۹۷ حساب کنید تورم سالانه منهای آمریکا را لحاظ کنید ببینید آیا ما چند برابر این تورم در سالهای گذشته افزایش نرخ ارز داشتیم یا نه. حتی بانک جهانی نیز بر اساس گزارش ppp در ردیف ۱۱۵ گزارش سال ۲۰۱۷ با احتساب درآمد سرانه و جمعیت ۸۰ میلیونی ایران نرخ ارزی را که حساب کرد این میزان نبود.
وی گفت: نرخ ارز افزایش می یابد نه صادراتی زیاد می شود و نه واردات کم برعکس اگر صادرات زیاد می شود فقط مختص گوجه‌فرنگی و مواد کشاورزی است یا مثلاً پیاز را به داخل اختصاص ندادیم و صادر کردیم در حالیکه صادرات باید فناورانه باشد اگر موردی هم باشد اما در سری های زمانی مربوط به صادرات اینگونه نیست که صادرات فناورانه باشد بلکه فقط به همین موارد خاص اختصاص دارد یا فقط برخی صادرکنندگان مشتقات نفتی که واقعاً در این قیمت های ارزی باید دید چه درآمد هنگفت عاید آنها می شود به عبارتی از بودجه دولت، صندوق های بازنشستگی و از جیب کارمند این مبالغ درمی آید و صرف عایدی آنها می شود.
شاکری با بیان اینکه خارجی ها از اول انقلاب تاکنون با ما درگیر بودند و طرفی نبستند گفت: فرض کنیم تحریم‌ها شدید شود ما که برای کالاهای اساسی منابع به اندازه کافی داریم یعنی اگر برای کل کالاهای اساسی و دارو ارز اختصاص دهیم به ۳۵ میلیارد دلار نمی رسد اگر هم خواستند فشار بیاورند این مقدار را تخصیص می دهید بقیه را اگر داشتید تخصیص می‌دهید وگرنه که خیر. نه اینکه این همه سوداگر بیایند از این وضع حمایت کنند نابرابری عجیب درآمدی رخ دهد و نیروی انسانی تضعیف شود این چه صادراتی است که نیروی انسانی را تضعیف می کند اگر هم خارجی ها فشار نیاوردند ما می توانیم ارز برای اولویت های دیگر اختصاص دهیم.
شاکر ادامه داد: فردی که در انبارش کالا دارد و سه سال پیش آن را وارد کرده حالا که شما دولتی‌ها این بلا را بر سر ارز آوردید و آهن هزار تومانی را ۵ هزار تومان کردید معلوم است که وی به بازار عرضه نمی کند و می خواهد سود بیشتری کسب کند اصلاً چه جوری سازنده مسکن با این قیمت آهن مسکن بسازد آن وقت ادعا دارید چرا ازدواج صورت نمی گیرد و جوانان صاحب خانه نمی‌شوند.

در عین انتقاد ، معتقد به اصلاح ساختاری از درون هستیم
استاد اقتصاد دانشگاه گفت: در عین اینکه به برخی از رویه ها در اداره امور کشور انتقاد داریم اما معتقدیم اصلاحات ساختاری باید در درون کشور صورت گیرد زیرا بیگانگان را دلسوز کشور نمی دانیم.
عباس شاکری  درباره نامه اقتصاددانان به سران قوا افزود: اینکه فکر کنیم کسانی از بیرون بیایند و امورات ما را اصلاح کنند خیالی خام است زیرا اینها خیرخواه ما نیستند و نمونه آن این است که هیلاری کلینتون قبلا گفته بود ما داعش را که ایجاد کردیم احساس می کردیم بیش از 160 کشور از آن حمایت می کنند و براین اساس می خواستیم تغییرات مورد نظر خود را در دنیا بویژه خاورمیانه اعمال کنیم.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: برای عملیاتی شدن نظریه های اقتصادی از جمله دیدگاههایی که ازجانب اقتصاددانان ارائه شده باید تشکل های اجتماعی و دانشگاهی ما به سطح حداقلی از تحلیل ها دست پیدا کنند تا وارد حوزه اصلاحات اجتماعی و اقتصادی شویم و در این باره به دانش های مدنظر ولو حداقل مجهز باشیم.
شاکری همچنین گفت: برخی ها می گویند فرار سرمایه انسانی، نقدینگی و از این قبیل موارد همه از نرخ ارز نشات می گیرد اما باید گفت این سوداگران هستند که تولید را به چالش کشانده اند و اقتصاد را متضرر کرده اند.
وی با اشاره به تورم ایجاد شده در نتیجه نوسان نرخ ارز گفت: تولیدکننده ای که با دلار 3 هزار و 700 تومانی مواد اولیه را وارد می کرد امابه یکباره باید با دلار 12 هزار تومانی تامین مواد اولیه کند معلوم است که او هم سود متناسب با قیمت تمام شده تولیدش را می خواهد.
وی اضافه کرد: اینکه چرا مردم عادی به سمت خرید ارز رفته اند باید گفت آنها هم ادعایشان از بین نرفتن ارزش سرمایه و دارایی هایشان است و کار به جایی رسیده که هم اکنون سرمایه گذاری صنعتی منفی شده است اما با وجود همه این مشکلات با تدبیر می توان این مشکلات را به گونه ای حل کرد که کشور دچار آسیب نشود و اقتصاد ما هم روی ثبات را به خود ببیند.
شاکری در پاسخ به پرسشی در این باره که کدام نهاد بیشترین سهم را در رانت جویی از تنش های ارزی داشته است گفت: وظیفه ما مشخص کردن رانت خواران نیست بلکه می گوییم دولت چرا اجازه داد یک نهاد یا گروههایی پنهان و آشکار، بیشترین نفع را ببرند، دولت ها به مردم تعهد دادند که از امانت مردم به گونه ای استفاده کنند که رانت در اختیار گروه و یا نهادی خاص نیفتد بنابراین دولت ها باید پاسخگو باشند.