مالاريا مهمترين بيماري انگلي؛
ایران الگوی موفق در کنترل بیماری مالاریا در جهان
بیماری مالاریا مهمترین بیماری انگلی بویژه درکشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا است.
ایران الگوی موفق در کنترل بیماری مالاریا در جهان است.این مطلب را مدیر برنامه جهانی مالاریای سازمان جهانی بهداشت در سفر به هرمزگان گفته است.به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزخلیج فارس، دکتر پدرو آلنسو میگوید: ایران یکی از ۲۰ کشوری است که تا سه سال آینده بیماری مالاریا در آن به صفر میرسد.وی با بیان اینکه بیماری مالاریا یکی از مشکلات مهم در جهان است میافزاید: اکنون ۹۰ کشور در جهان با این بیماری درگیرند و سالانه بیش از ۲۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا میشوند و ۵۰۰ هزار نفر میمیرند.این مسئول جهانی مبارزه با بیماری مالاریا، هدف از سفر خود به ایران و هرمزگان را بازدید از پیشرفتهای ایران در این زمینه و آشنایی با اقدامات انجام شده برای حذف مالاریا و الگو قرار دادن آن برای کشورهای دیگر اعلام میکند.
اما بیماری مالاریایی که دکتر آلنسو را برای الگوگیری به ایران کشانده است چیست؟بیماری مالاریا مهمترین بیماری انگلی بویژه درکشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا است.اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ و میر قابل توجه آن است.پزشک هرمزگانی میگوید: این بیماری به صورت عفونت حاد با تب متناوب و لرز، کمخونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگیهای ساده یا کشنده دیگر خودنمایی میکند.دکتر فاطمه نوروزیان میافزاید: انگل مالاریا از طریق گزش پشه آنوفل به انسان منتقل میشود؛ که این پشه در کنار نهرها، نخیلات، باتلاق، مزارع شهری، آب شور، تشت آب، داخل قوطی و بشکه آب، چاه و کانال آب، استخرها و آبهای آلوده لانه و هنگام غروب فعالیت خود را آغاز میکند.
هرمزگان، سیستان و بلوچستان و بخشهای گرمسیری کرمان از مهمترین کانونهای این بیماری در کشور هستند.گفته میشود هیج بیماری دیگری به این اندازه موجب زیانهای مالی و جانی جبران ناپذیر در کشور نشده است.برای مبارزه با این بیماری استان هرمزگان به عنوان مرکز تحقیقات مالاریا و بیماریهای عفونی کشور انتخاب شده است.این بیماری ناشناخته در زمانهای گذشته در هرمزگان به "توو" یا " تب" معروف بود.محمود دانشور جهانگرد ایرانی در کتاب دیدنیها و شنیدنیهای ایران در مورد این بیماری در بین مردم بندرعباس مینویسد: کمتر فردی بین آنها بود که تب به سراغش نیامده باشد، چون وسایل معالجه در دسترشان نبود مردم به ناچار با داروهای خانگی خود را درمان میکردند.
گرچه ۶۷ سال از آغاز مبارزه با این بیماری در کشور میگذرد، اما همچنان این بیماری در استانهای جنوبی کشور وجود دارد.
مدیر گروه مبارزه با بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان میگوید: مبارزه با مالاریا از دهه ۴۰ در ایران و هرمزگان با هدف کنترل این بیماری آغاز شد، اما برنامه حذف مالاریا از سال ۱۳۸۹ آغازشده و قرار است تا سال ۱۴۰۴ مالاریا حذف شود.
دکتر رضا صفری شرایط مساعد هرمزگان برای رشد و گسترش این بیماری را مناسب میداند و میگوید: هرمزگان ۹ ماه از سال شرایط محیطی مناسب از نظر دما و رطوبت برای رشد و تکثیر پشه آنوفل دارد.
وی میافزاید: پیش از این بیشتر موارد انتقال محلی مالاریا در شهرستانهای شرقی استان بویژه بشاگرد و جاسک بود، اما درسالهای گذشته این بیماری در بیشتر شهرستانهای ساحلی و جزایر بصورت پراکنده شیوع دارد.
علت اصلی ماندگاری مالاریا در استان هرمزگان با وجود تلاشهای زیاد برای حذف و کنترل آن ورود اتباع بیگانه غیرمجاز پاکستانی و افغانستانی است.به گفته مدیر گروه مبارزه با بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بیش از ۹۰ درصد موارد مالاریا در استان را اتباع بیگانه تشکیل میدهند.دکتر رضا صفری شمار مبتلایان به این بیماری را در سال ۹۶، نود و یک نفر اعلام میکند و میافزاید: پارسال مبتلایان به این بیماری در هرمزگان کمتر از ۱۰ نفر بود.وی میگوید: در دو ماه امسال هم ۷ مورد مبتلا به مالاریا داریم که از اتباع بیگانه هستند.مدیرگروه مبارزه با بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان میافزاید: بیش از ۲۰ سال است که هیچ مرگ و میری ناشی از بیماری مالاریا در استان نداشته ایم.
رضا یکی از شهروندان بندرعباسی که خاطره ابتلای خود به این بیماری در سالهای گذشته را هنوز فراموش نکرده است، میگوید: در کارهای ساختمانی در کنار اتباع بیگانه کار میکردم. از گزش پشه مالاریا چیزی متوجه نشدم، ولی شب تب شدید و دل درد گرفتم. لرزش شدید گرفتم که چهار تا پتو هم نتوانست من را گرم کند.وی ادامه میدهد: روزهای سختی بود روزی دوبار این حالت همراه با سردرد بهم دست میداد تا به پزشک مراجعه کردم و تحت درمان قرار گرفتم.
مدیر برنامه مالاریای وزارت بهداشت و آموزش پزشکی نیز از موفقیت مبارزه با این بیماری میگوید و خاطر نشان میکند: ابتدای انقلاب صد هزار نفر به بیماری مالاریا مبتلا بودند، اما اکنون این آمار به کمتر از ۷۰ مورد در کشور رسیده است.
دکتر رئیسی میافزاید: مبارزه با این بیماری در هرمزگان نیز چشمگیر بوده است. زمانی در هرمزگان ۲۰ هزار مورد مالاریا داشتیم که اکنون به کمتر از ۱۰ مورد بومی مالاریا رسیده است.
مدیربرنامه جهانی مالاریای سازمان جهانی بهداشت، اما هشدار میدهد که مبارزه با بیماری مالاریا بعد از به صفر رسیدن و حذف به پایان نمیرسد و باید مبارزه با برای جلوگیری از برگشت دوباره ادامه داشته باشد.دکتر پدرو النسو مثال میزند: در کشور سریلانکا مبارزه با بیماری مالاریا پس از رسیدن به ۱۷ مورد کاهش یافت که به علت بی دقتی در ادامه کنترل، شمار مبتلایان به یک میلیون نفر رسید.وی میگوید: سه سال پیش وزرای بهداشت دنیا یک برنامه راهبردی ۲۰۳۰ برای حذف جهانی مالاریا را تدوین و امضا کردند.اما اقدامات در راه کنترل و حذف این بیماری چه بوده است؟مدیر گروه مبارزه با بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان میگوید: افزایش دسترسی مردم به مراکز تشخیصی مالاریا و شناسایی زودهنگام و درمان در کمتر از ۲۴ ساعت، افزایش آزمایشگاههای تشخیصی مالاریا و استفاده از تستهای تشخیص سریع مالاریا از جمله این اقدامات است.دکتر صفری، سمپاشی ابقایی اماکن در مناطق پرخطر، توزیع پشه بند آغشته به حشره کش در مناطق پرخطر و لاروکشی زیستگاههای لاروی مالاریا در کانونهای فعال مالاریا را از دیگر اقدامات اعلام میکند.وی میافزاید: هم اکنون در تمام مراکز جامع سلامت شهری و روستایی، پایگاههای شهری و خانههای بهداشت استان امکان تشخیص سریع مالاریا وجود دارد.
مدیر گروه مبارزه با بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان میگوید: حدود ۱۰۰ آزمایشگاه اختصاصی میکروسکوپی مالاریا نیز در سراسر استان فعال هستند.صفری میافزاید: در این مراکز، شناسایی زودهنگام بیماران مشکوک به مالاریا با انجام تستهای سریع و تهیه لام و درمان فوری آنها انجام میشود.پیگیری بعد از درمان از نظر مقاومت دارویی و بیماریابی اطرافیان نیز از وظایف این مراکز است.وی میگوید: در حال حاضر بیشتر موارد مالاریا از نوع خوش خیم (ویواکس) است و بندرت نوع بدخیم (فالسیپارم) دیده میشود.مدیر گروه مبارزه با بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان میافزاید:گرچه این بیماری در سالهای گذشته کاهش چشمگیری از لحاظ حذف و کنترل مالاریا داشته، اما هرگز حساسیتها در اجرای برنامه ملی حذف کم نشده و به طور جدی پیگیر اجرای برنامهها در این حوزه هستیم.مشکلاتی در راه مبارزه با این بیماری همه گیر وجود دارد.صفری، تردد و ورود غیرمجاز اتباع خارجی از کشورهای مالاریاخیز، کاهش حساسیت مردم با توجه به کاهش موارد مالاریا در سالهای اخیر و عدم همکاری در عملیات مبارزه با مالاریا را، از جمله این مشکلات اعلام میکند.وی کمبود کارکنان مبارزه با مالاریا به علت بازنشسته شدن بیشتر آنها و عدم جایگزینی مناسب وکمبود اعتبار با توجه به کاهش موارد در سالهای اخیر را از دیگرمشکلات در راه مبارزه برای حذف این بیماری برمی شمرد.اما مبارزه با بیماری مالاریا با وجود همه این مشکلات ادامه دارد.وجود مبارزه مداوم و هدفگذاری منسجم در این زمینه، ایران را به الگوی موفق در مبارزه با بیماری مالاریا تبدیل کرده است.نویسنده: سمانه فلاح کاظمی