فرصت های نشر دیجیتال در حوزه کتاب (به مناسبت سی و یکمین نمایشگاه کتاب)

پژوهش خبری صدا وسیما: نمايشگاه کتاب را همه مردم با کتاب‌هاي سنتي مي‌شناسند. اما اين روزها نمايشگاه کتاب مهمان هاي ديگري نيز دارد که کتاب ها و آثار خود را در قالب رسانه هاي نوين عرضه کرده اند. امسال در نمايشگاه کتاب 106 غرفه به حوزه ناشران ديجيتال اختصاص يافته است و 2000 متر از فضاي نمايشگاه را ناشراني در اختيار گرفته‌اند که 12000 آثار ديجيتال و الکترونيکي کتاب را در اين نمايشگاه در کنار ناشران سنتي کتاب عرضه کرده‌اند.

بررسي دغدغه‌هاي ناشران ديجيتال و فرصت‌هاي اين نشر براي حوزه فرهنگ و آموزش کشور موضوعي است که در نشست اداره پژوهش‌هاي خبري از سوي گروه رسانه مورد توجه قرار گرفته است. در اين نشست آقايان سيد مهرداد سيد عليخاني(رئيس کميته ناشران ديجيتال نمايشگاه سي‌ويکم)، مسعود دانش زاد (مدير موسسه ديجيتال پرتو دانش) و عليرضا رضايي ( مدير نشر ايده پردازان دانش عصر نو) به بررسي نمايشگاه امسال و فرصت‌هاي نشر ديجيتال پرداختند. 

پژوهش خبری :چرا نشر ديجيتال نياز امروز جامعه است ؟

نشر ديجيتال بومي تأمين‌کننده نياز آموزشي کشور

مسعود دانش زاد (مدير موسسه ديجيتال پرتو دانش): به نظر مي‌رسد که در حال حاضر نسل جوان در فضاي مجازي حضوري گسترده دارد، بنابراين اين حضور در فضاي مجازي ظرفيت بزرگي است که بايد براي آن تأمين محتوا کرد. نشر ديجيتال بومي يعني حمايت از محتوا براي نسل جواني که درفضاي مجازي با انواع محتواي غير بومي مواجه است. در بخش آموزش بايد رويکرد عوض شد، آثار ديجيتال مي‌تواند در همه بخش‌هاي آموزشي کاربرد داشته و فراگير باشد.

ارزان بودن هزينه توليد و مصرف کتاب‌هاي ديجيتال

مسعود دانش زاد: نشر ديجيتال هزينه بر نيست و قيمت کاغذ باعث شده است که کتاب‌هاي سنتي هزينه بالاي توليد داشته باشد. اما کتاب‌هاي ديجيتال مي‌تواند صرفه‌جويي در هزينه و به نفع محيط زيست نيز باشد. چون درختي براي توليد کاغذ قطع نخواهد شد.

مکمل بودن نشر ديجيتال براي نشر مکتوب

سيد عليخاني ( رئيس کميته ناشران ديجيتال نمايشگاه سي‌ويکم): امروز ديجيتال سازي در همه عرصه‌ها حرف اول را مي زند. در بخش توليد کتاب نيز سرعت انتقال اطلاعات در نشر ديجيتال فراهم است. حوزه ديجيتال به جا و مکاني خاص تعلق نمي‌گيرد، محتواي ديجيتال و مکتوب مکمل يکديگر هستند. اين نشر سرعت توليد کتاب را بالا مي‌برد و کتاب به راحتي در اختيار مخاطبان قرار مي‌گيرد.

پژوهش خبری :جايگاه نشر ديجيتال در نمايشگاه کتاب (سي‌ويکم) کجاست؟

برگزاري نمايشگاه کتاب از سوي بخش خصوصي براي اولين بار

سيد عليخاني: نشر ديجيتال نياز به فرهنگ‌سازي دارد. نسل جديد به خوبي با اين فضا ارتباط برقرار کرده است. براي اولين بار امسال بخش خصوصي مجري برگزراي نمايشگاه بوده است و براي آثار ديجيتال در حوزه کتاب هم فقط در بخش عمومي فضايي در حدود 2000 متر در نظر گرفته شده است. بالاخره رويداد نمايشگاه کتاب فرهنگ مناسبي است که ناشران ديجيتال هم به اين عرصه وارد شوند. ما در حدود 1800 نفر ناشر ديجيتال در کشور داريم که برخي از آن‌ها در اين نمايشگاه شرکت کردند که 104 غرفه به آن‌ها تعلق گرفت.  به نظر مي‌رسد که در نمايشگاه بعدي کتاب بايد ناشران ديجيتال در همه بخش‌هاي نمايشگاه به صورت تفکيکي حضور داشته باشند و فقط در بخش عمومي نباشند. مثلا ناشران ديجيتال حوزه کودک بايد در بخش کودکان و ناشران ديجيتال دانشگاهي در بخش دانشگاهي مستقر شوند

لزوم فرهنگ سازي در خصوص ميزان مطالعه و حمايت از ناشران داخلي

مسعود دانش زاد: نشر ديجيتال و نشر مکتوب مقابل هم قرار ندارند. ضعف هر دو نشر به خاطر ميزان پايين مطالعه در کشور است. بايد فرهنگ سازي در بين مردم کشور براي مطالعه بيشتر صورت گيرد. در حوزه آموزش زبان انگليسي در حوزه توليد محتواي ديجيتال 15 ناشر وجود دارد. اما نبود اطلاع‌رساني صحيح و يکپارچگي باعث شده است که بيشتر مردم با آن‌ها آشنا نباشند. ناشران خارجي در حوزه آموزش زبان به خاطر نقص در اطلاع‌رساني و تبليغات بيشتر توانسته‌اند در بازار کشور نفوذ داشته باشند. دولت بايد ناشران داخلي حوزه آموزش را حمايت کند.

هزينه يکسان ناشران ديجيتال و ناشران سنتي در نمايشگاه کتاب در نمايشگاه امسال

سيد عليخاني: براي اولين بار هزينه ناشران ديجيتال با ناشران کتاب يکي شد. در سال هاي گذشته هزينه براي ناشران ديجيتال گران تر بود. براي اولين بار بن حمايني به ناشران ديجيتال هم تعلق گرفت. در سال هاي گذشته دانشجويان، استادان و ... نمي توانستند از بن هاي حمايتي در خريد کتاب از ناشران ديجيتال استفاده کنند، فقط اين بن ها در خريد آثار سنتي هزينه مي شد.

پژوهش خبری : نشر ديجيتال چگونه مي توانددر حوزه توليد  و اشتغال موثر باشد؟

پيوند خوردن مهارت هاي مختلف در نشر ديجيتال

سيد عليخاني: نشر ديجيتال توانسته است مهارت هاي مختلف را به هم مرتبط کند. مهم‌ترين اين بخش‌ها حوزه گرافيک، تصوير برداري ، کامپيوتر، تصوير برداري، نويسندگي و پژوهشگري است و افراد بسياري در اين حوزه فعال هستند و اين صنعت توانسته‌ است ايجاد اشتغال خوبي در بين جوانان تحصيلکرده داشته باشد.

جوان بودن نيروي انساني شاغل در عرصه رسانه هاي ديجيتال

عليرضا رضايي(مدير نشر ايده پردازان دانش عصر نو): نيروي انساني شاغل در عرصه رسانه هاي ديجيتال جوان هستند، ميانگين سني نيروي انساني زير 40 سال است. جوان هاي تحصيل کرده پيشگامان  توليد آثار ديجيتال کشور هستند.

فرهنگ‌سازي در خصوص زحمت توليد محتوا در حوزه ديجيتال

سيد عليخاني: يکي از مشکلاتي که در حوزه ديجيتال ناشران با آن مواجه هستند اين نکته است که مخاطب بايد بداند که براي توليد يک اثر ديجيتال چقدر وقت و انرژي مصرف شده است. بايد فرهنگ ساخت محتواي ديجيتال ايجاد شود و مردم با چالش‌هاي عرصه توليد ديجيتال آشنا شوند. مالکيت توليد محتوا در فضاي ديجيتال بايد به رسميت شناخته شود و دولت و دستگاه قضايي از حق مالکيت معنوي آثار حمايت کند. در حال حاضر در برخي موارد قوانين حمايت‌کننده از نشر ديجيتال نقص دارند و نحوه حمايت از مالکيت معنوي در فضاي سنتي و کتاب‌هاي قديمي وجود دارد در فضاي ديجيتال به خوبي اجرا نمي‌شود. بنابراين در برخي موارد شاهد تکثير غير قانوني برخي آثار هستيم. نياز به کارشناساني در حوزه قضايي داريم که اشراف خوبي به حوزه آثار ديجيتال داشته باشند و تکثير غير قانوني آثار ديجيتال را به طور مستند مورد توجه قرار دهند و از توليد کننده آثار ديجيتال حمايت کنند.

لزوم تشکيل اتحاديه ناشران ديجيتال

سيد عليخاني: ناشران ديجيتال نياز به حمايت ‌هاي دولت دارند. بايد معافيت‌هاي مالياتي حوزه مکتوب در اختيار ناشران ديجيتال نيز قرار گيرد. قرار است اتحاديه ناشران ديجيتال و يا خانه ناشران ديجيتال ايجاد شود. در معافيت‌هاي مالياتي حوزه کتاب به معافيت‌ مالياتي حوزه کتاب الکترونيک اشاره شده است که  صحيح است  واژه الکترونيک به الکترونيکي تغيير يابد، ضمن اينکه واژه ديجيتال نيز بايد به آئيين نامه مالياتي اضافه شود تا اين قانون شامل ناشران ديجيتال گردد.

آمادگي براي بکارگيري تمام فارغ التحصيلان و دانشجويان زبان هاي مختلف در کشور

دانش زاد: در حوزه زبان متخصصاني داريم که بيکار هستند. موسسه ما اين آمادگي را دارد که تمام فارغ التحصيلان و دانشجويان بيکار زبان هاي مختلف در کشور را بکار گيرد. بستر نشر ديجيتال  اين امکان را به ما مي دهد که بستري فراهم کنيم که هر فردي که در حوزه زبان قابليت توليد محتواي آموزشي را دارد را بکار بگيريم. مي خواهيم اين کار را کليد بزنيم و رزومه همه افراد متخصص در حوزه زبان را جمع آوري کنيم.

پژوهش خبری : وضعيت فعلي نشر ديجيتال کشور چگونه است؟

توليد 60 هزار اثر ديجيتال در حوزه نشر

سيد عليخاني: در حال حاضر ما در کشور 60 هزار اثر ديجيتال در حوزه نشر توليد کرده‌ايم که در نمايشگاه فقط 12 هزار اثر عرضه شده است.

به صرفه بودن نشر ديجيتال براي مصرف کننده

عليرضا رضايي: نشر ديجيتال مي‌تواند هزينه‌هاي توليد کتاب را پائين بياورد. هزينه‌هاي توليد کتاب ‌هاي آموزشي در نشر ديجيتال يک دهم نشر سنتي کتاب است. ما مي‌توانيم در نشر آموزشي به دانش‌آموز، معلم و مدارس برنامه دهيم. آموزش از طريق نشر ديجيتالي شخصي‌سازي مي‌شود. هزينه نشر ديجيتال پايين است. به طور ميانگين يک دانش‌آموز ابتدايي براي خريد مطالعه در کشور نشر سنتي بايد در حدود ده برابر يعني چهارصد هزار تومان هزينه کند.

فاصله کم بين ذائقه سنجي و توليد محتواي ديجيتال(علاقه به يادگيري زبان کره اي در کشور)

 دانش زاد: در حال حاضر يکي از فايده هاي آثار ديجيتال اين است که  از روي محتواي مصرف شده از سوي مخاطبان و يا درخواست محتوا مي توان محتواي مورد نياز مصرف کنندگان را آماده کرد و يا  با ذائقه سنجي متوجه شد که چه محتوايي مورد نياز است. مثلا در حوزه آموزش زبان با توجه به فعاليت هايي که داشتيم متوجه شديم که برخي از زبان آموزان در خصوص آموزش زبان کره اي نياز به محتوا دارند. ما با اين ذائقه سنجي در زمان کوتاه به توليد محتوا در خصوص زبان کره اي اقدام کرده ايم. بنابراين فاصله پاسخگويي به نيازهاي مردم با استفاده از نشر ديجيتال بسيار سريع است. ما از روي فروش محتواي آموزشي قدرت درک اين را داريم که بفهميم نسل جوان کنوني نياز به چه آموزشي دارد. مثلا در حوزه يادگيري زبان و يا نرم افزارهاي مورد نياز  در برخي موارد ما در حدود ده روز توانستيم محتواي مورد نياز را آماده کنيم. آموزش در فضاي ديجيتال بسيار ارزان تر و فراگيراست. مثلا 30 ترم کلاس زيان در حوزه آثار ديجيتال صد هزارتومان هزينه دارد و در سراسر کشور به راحتي قابل عرضه است.

ارز آوري نشر ديجتال براي کشور

عليرضا رضايي: در خصوص ارزآوري برخي از محصولات توليدي ديجيتال شرکت هاي ما  از سوي ايرانيان مقيم در ساير کشورها و دانش آموزان ايراني ساکن در کشورهاي اروپايي و عربي مورد توجه بوده است. نشر ديجيتال مي تواند حتي به فراتر از مرزهاي کشور بيانديشد. چون فضاي مجازي محصور در زمان و مکان نيست ما مي توانيم براي تمام فارسي زبانان جهان و ساير افراد توليد محتوا داشته باشيم.

پژوهش خبری // هادی البرزی