بیشتر بدانیم: اختلالات رشد جنین چیست؟

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، رشد جنین انسان با الگو‌های متوالی رشد، تمایز و بلوغ بافت‌ها و اعضا مشخص می‌شود؛ عوامل تعیین کننده این رشد، تدارک مواد لازم برای رشد جنین از سوی مادر، انتقال این مواد از راه جفت و توانمندی رشد جنین است.

کارشناس مامایی گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه در اوایل زندگی جنینی، ژنوم جنین، تعیین کننده اصلی رشد است، گفت: در مراحل بعدی حاملگی تغییرات محیطی، تغذیه‌ای و هورمونی، اهمیت فزایند‌های پیدا می‌کنند؛ رشد داخل رحمی جنین به سه مرحله تقسیم می‌شود؛ ۱۶ هفته نخست که با افزایش سریع تعداد سلول‌ها مشخص می‌شود، تا هفته ۳۲ و بعد از هفته ۳۲ در جریان همین مرحله است که قسمت اعظم رسوب چربی و گلیکوژن جنین رخ می‌دهد.
"لیلا تارودی" افزود: مادرانی هستند که به طور سرشتی جثه کوچکی دارند، بی شک نوزادان کوچکتری را به دنیا می‌آورند، اگر مادری در آغاز حاملگی کمتر از ۴۵ کیلوگرم وزن داشته باشد، احتمال به دنیا آوردن نوزاد کوچک برای سن حاملگی دو برابر افزایش می‌یابد.
او در ادامه با بیان اینکه، برای زنانی که شاخص توده بدنی (BMI) در حد متوسط یا پایین دارند، وزن گیری ضعیف در سرتاسر حاملگی ممکن است با محدودیت رشد جنین در ارتباط باشد، گفت: عدم افزایش وزن در سه ماهه دوم با کاهش وزن نوزاد هنگام تولد ارتباط دارد، همانگونه که انتظار می‌رود اختلالات غذا خوردن با افزایش ۹ برابر میزان محدودیت رشد جنین همراه باشد.
محدودیت شدید وزن گیری بعد از اواسط حاملگی نباید تشویق شود!
تارودی با اشاره به اینکه محدودیت شدید وزن گیری بعد از اواسط حاملگی نباید تشویق شود، گفت: با وجود این، چنین به نظر می‌رسد که حتی محدود ساختن کالری به کمتر از هزار و پانصد کیلو کالری در روز، تنها تاثیر نامطلوب ناچیزی بر رشد جنین اعمال می‌کند.
این کارشناس مامایی، عفونت‌های ویروسی باکتریایی را در پنج درصد موارد محدودیت رشد جنین، موثر دانست و ادامه داد: شناخته‌ترین عفونت‌های ناشی از سرخچه و سیتو مگالو ویروس هستند؛ هپاتیت A. و B. نیز ممکن است بر رشد جنین تاثیر نامطلوبی داشته باشد، سل و سیفلیس دیگر عوامل موثر در محدودیت رشد جنین است.
او اضافه کرد: به طور کلی هر چه ناهنجاری شدیدتر باشد، احتمال وزن کم در زمان تولد بیشتر می‌شود؛ این حالت به ویژه در جنین‌های مبتلا به اختلالات کروموزومی و یا در جنین‌های مبتلا به ناهنجاری‌های قلبی – عروقی شدید، دیده می‌شود؛ همچنین اختلالات غضروف و استخوان سندرم‌های ارثی متعددی با محدودیت رشد جنین در ارتباط است.
تاثیر سوء برخی دارو‌ها و مواد شیمیایی بر رشد جنین
تارودی در ادامه با اشاره به تاثیر سوء تعدادی از دارو‌ها و مواد شیمیایی بر رشد جنین، ادامه داد: برخی از عوامل قبل از تکمیل اندام زایی (گامتو ژنز) جنین را تحت تاثیر قرار می‌دهند، برخی نیز بعد از اتمام اندام زایی در هشت هفتگی، اعمال اثر می‌کنند و یا به اثر خود ادامه می‌دهند؛ دارو‌های ضدتشنج و تعدادی از دارو‌های سرکوب کننده ایمنی که بر ضد پس زدن پیوند عمل می‌کنند و برای حفظ پیوند اعضا به کار می‌روند، به عنوان یکی از علل محدودیت رشد جنین مطرح شده است، علاوه بر این، دخانیات، مواد مخدر الکل و کوکائین، ممکن است به صورت اولیه و یا با کاهش دادن دریافت فو ات مادر، سبب محدودیت رشد جنین شوند.
راهکار‌های شناسایی موارد محدودیت رشد
این کارشناس مامایی افزود: تعیین زودهنگام سن حاملگی، توجه به وضعیت افزایش وزن مادر و سنجش دقیق افزایش ارتفاع قله رحم در طول حاملگی و سونوگرافی، بسیاری از موارد محدودیت رشد را آشکار می‌سازد.
کارشناس مامایی گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت، سنجش دقیق ارتفاع قله رحم به صورت سریال را روش غربالگری ساده، بی خطر و دارای صحت قابل قبول برای تشخیص جنین‌های دارای اختلال رشد عنوان کرد و یادآور شد: بین هفته‌های ۱۸ و ۳۰ حاملگی، ارتفاع قله رحم بر حسب سانتیمتر، متناسب با سن حاملگی است؛ در نتیجه اگر میزان سنجش شده، بالای دو تا سه سانتیمتر اختلاف باشد، احتمال رشد نامتناسب جنین مطرح می‌شود.
محرومیت اجتماعی، بیماری عروقی، بیماری کلیوی، دیابت قبل از حاملگی، کم خونی، اختلالات جفت و بند ناف، حاملگی خارج از رحم و جنین‌های چند قلویی، دیگر مواردی بود که این کارشناس مامایی، در زمینه تولد نوزاد با وزن کم، عنوان کرد.