FATF و مشکل تعاملات بانکی ایران با موسسات مالی خارجی

آیا مبادلات بانکی ایران پس از اجرای FATF برقرار می شود؟

در پاسخ به این سئوال باید به چند نکته توجه داشت:

اول) گروه اقدام مالی در سال 2008 در گزارش سالیانه خودایران را به عنوان کشور غیرهمکار معرفی کرد و در سال 2010 در لیست سیاه قرار داد. معیارها غالبا فعالیت های اشاعه‌ای و قطعنامه‌های شورای امنیت بودند.قرار گرفتن در لیست سیاه یعنی این که اگر کشورهای دیگر با ایران همکاری داشته باشند ممکن است جایگاه آنها هم در طبقه بندی های گروه تغییر کند. اما قرار گرفتن ایران در لیست FATF دلیل عدم انجام مبادلات بانکی نبود بلکه اجرای تحریم های شورای امنیت و یکجانبه آمریکا سیستم مبادلات بانکی ایران با کشورهای دیگر را مختل کرد. موضوعی که به کرات توسط مقامات دولتی مورد تاکید قرار گرفته و آنان نیز وضع تحریم ها را علت اصلی عدم مبادلات بانکی و اقنتصادی عنوان کردند. از سوی دیگر ایران با اینکه در سال 2008 در لیست کشورهای غیرهمکار و در سال 2010 در لیست سیاه FATF قرار گرفت اما همچنان به مبادلات مالی و اقتصادی خود ادامه می داد تا اینکه مسیرهای مبادلات اقتصادی و مالی توسط تحریم ها مسدود شد.

دوم) تمامی مقامات دولتی از جمله رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران، وزیر امور خارجه ، اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای و رئیس بانک مرکزی و وزرای اقتصادی تاکید داشتند که با انعقاد توافق هسته ای مبادلات بانکی برقرار می شود و حتی پس از انتقادات وارده شده درباره سوئیفت و ... تاکید داشتند که ارتباطات بانکی برقرار شده است بنابراین در این مورد یک تناقضی شکل می گیرد چرا که وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی علت توافق با FATF را برقراری مسیرهای مالی میان ایران و موسسات مالی خارجی عنوان می کنند.

علت اصلی  نبود ارتباط بانکی ایران با موسسات و بانک های خارجی چیست؟

در حالی که مسئولان اقتصادی کشور و بانک مرکزی ایران، ریشه همکاری نکردن بانک های بین المللی با بانک های ایرانی را قرار داشتن ایران در لیست سیاه گروه FATF می دانند، اما تا زمانی که در سیاست های تحریم های ثانویه آمریکا علیه ایران تغییری حاصل نشود، حتی اگر FATF ایران را بهترین کشور دنیا نیز معرفی کند؛ در وضعیت فعلی همکاری اتفاقی حاصل نمی شود.

علل همکاری نکردن با بانک های ایرانی موارد زیر است:

الف- تجربه تلخ گذشته: که بابت همکاری با ایران جریمه سنگین می شدند. از این دست می توان به جریمه سنگین 9 میلیارد دلاری بانک پاریباس فرانسه اشاره کرد. این جرایم در کل، 16 میلیارد دلار درآمد برای آمریکا داشت.

ب- خطر برگشت پذیری تحریم ها: قابلیت بازگشت پذیری سریع تحریم های لغو شده بر اساس برجام وجود دارد. (Back-Snap)

ج- اما دلیل اصلی حفظ ساختار تحریم های ثانویه است. دولت آمریکا به بهانه تحریم های غیر هسته ای، ساختار تحریم های ثانویه را حفظ کرده است و در قالب لیست SDN ، 178 فرد حقیقی و حقوقی را تحریم و صراحتا تاکید کرده است که در صورت انجام مبادلات بانکی از سوی یک شرکت خارجی با یک شرکت ایرانی و در صورتی که یک یا چند فرد تحریمی که اسم آن در SDN لیست آمده به صورت مستقیم طرف مبادله باشد یا به صورت غیرمستقیم از انجام مبادله اقتصادی متنفع شود ، آن شرکت خارجی توسط آمریکا جریمه می شود.

همین موضوع سبب شده موسسات خارجی که سایه تحریم های آمریکا را همچنان حس می کنند ریسک انجام مبادلات مالی با ایران را نپذیرند حتی اگر جایگاه ایران در لیست FATF تغییر پیدا کند (که با توجه به رویه گروه اقدام مالی و سیاسی کاری آن این امر از احتمال کمی برخوردار است) همچنان مشکل تعاملات بانکی ایران پابرجا باقی می ماند چرا که در توافق هسته ای برخلاف تصور رایج در ازای امتیازاتی که ایران داده است «همچنان تحریم ها سرجای خود باقی مانده است» .

پژوهش خبری صدا و سیما//