«لیلة الرغائب»؛ شب عطا و بخشش بیکران
امشب نخستین شب جمعه ماه مبارک رجب است که به «لیلة الرغائب»، شب عطا و بخشش بیکرانه حق معروف است.
حجت الاسلام و المسلمین سیدرضا عمادی، کارشناس معارف اسلامی به خبرنگار
خبرگزاری صدا و سیما درباره «لیلة الرغائب» گفت: ماه رجب به خودی خود دارای فضیلت است و اهمیت شب های جمعه به عنوان شب توبه و پذیرش به درگاه حق هم برکسی پوشیده نیست و این دو فضیلت که با هم باشند درهای توبه و بخشایش را به سوی مومنان بازتر می کند و در حقیقت فرصتی است برای نزدیک تر شدن به درگاه پروردگار و قرب الهی.
این استاد دانشگاه به نقل از آیت الله کشمیری که از عرفا و فقهای صاحب نام است افزود: در رتبه بندی ماهها، ماه مبارک رجب بعد از ماه رمضان بر ماه های دیگر افضل است و ماه امیرالمومنین است و ولادت امام علی علیه السلام به این ماه عظمت، برجستگی و ارزشبیشتری بخشیده است.
وی «لیلة الرغائب» را به معنای شب رغبت ها معنا کرد و گفت: در حقیقت این رغبت بندگان به درگاه باری تعالی است که موجب بخشودگی گناهان می شود و اگر شب قدر شب آرزوها است و در آن برای حاجات و آرزوهای مادی و معنوی دعا می کنیم در «لیلة الرغائب» به درگاه خدا انابه و توبه می کنیم و معنویات را می طلبیم تا به مرحله حضور در شب قدر نائل شویم.
حجت الاسلام و المسلمین عمادی با اشاره به اینکه در طول سال ها و ماه ها، روزها و شبهایی گرانقدرتر و ارزشمندتر از ایام دیگر است گفت: بهترین اعمال در این روزهای خاص به فرموده بزرگان و پیشوایان دین زیارت امام حسین علیه السلام است که در جای جای سفارش بزرگان به عنوان نقطه مشترک اعمال مشاهده می شود.
این کارشناس مذهبی افزود: امشب شب استجابت و پاکی و دعا است تا جایی که همه فرشتگان نیز به گرد کعبه می آیند و اصلا این نام «لیلة الرغائب» را ملائک برای این شب بزرگ انتخاب کرده اند.
شبی که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» مینامند
پیامبر اکرم(ص) در فضیلت ماه رجب فرمودند: ماه رجب، ماه استغفار امت من است، پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است.
برخی لیلة الرغائب را شب آرزوها می نامند اما این در حالی است که مضموم "لیلة الرغائب" هیچ ارتباطی با "آرزو" و "آرزو کردن" ندارد بلکه موضوعیت "امید" و "رجاء" به رحمت الهی در عین اعتقاد به "خوف" از عذاب الهی است زیرا "رغائب" جمع مکسر "رغیبة" است که در زبان عربی دو معنا دارد : تعبیر نخست یعنی چیزی که میل و رغبت بنده را برمیانگیزاند و تعبیر دیگر یعنی بخششی که فراوان باشد.
«لیلة الرغائب» یعنی شبی که میل و توجه به عبادت و بندگی در آن فراوان است و بندگان خوب و شایسته خداوند در این شب علاقه زیادی به ارتباط و انس با معبود خویش دارند؛ در این شب عطا و بخشش خداوند فراوان است.
عارف کامل و واصل مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی، استاد اخلاق و عرفان امام خمینی(ره) نیز در کتاب "المراقبات" خویش مینویسد: «نخستین شب جمعه ماه رجب را "لیلة الرغائب" نامند زیرا در این شب فرشتگان بر زمین نزول میکنند.. از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که فرمودند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» مینامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که مقداری از شب گذشت، هیچ فرشتهای در آسمانها و زمین نمیماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع میشوند.»
ایشان سپس درباره اعمال این شب می نویسد: «بهتر است کسی که این حدیث را می شنود، در این شب، زیاد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تکلیفی را که آیه تحیت (سوره نساء، آیه 68) برای صلوات فرستادن به عهده ما گذاشته به اندازه توانایی انجام داده باشد.»
نماز «لیلة الرغائب» و کیفیت آن
از جمله اعمال این شب نمازی است که اگر فردی آن را به جا آورد، پس از مرگ هنگامی که در قبر گذاشته شود، خداوند تبارک و تعالی ثواب نمازش را به سوی او به بهترین صورت میفرستد تا همدم او شود و او را از تنهایی بیرون آورد، این شخص با روی گشاده و درخشان و زبانی شیوا و فصیح به او میگوید: ای حبیب و دوست من! بشارت باد تو را که از هر شدت و سختی نجات یافتی.
مرده میپرسد: تو کیستی؟ به خدا سوگند که من چهرهای بهتر از روی تو ندیدهام و کلامی شیرینتر از کلام تو نشنیدهام و بویی بهتر از بوی تو نبوییدهام.
آن شخص میگوید: من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به جا آوردی، امشب نزد تو آمدهام تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور رستاخیز دمیده میشود، من در عرصه قیامت، سایه بر سر تو خواهم افکند، پس خوشحال باش که هرگز خیر از تو معدوم نخواهد شد.
اما کیفیت نماز لیلة الرغائب چنان است که روز پنجشنبه اوّل رجب را روزه میدارى و چون شب جمعه شد میان نماز مغرب و عشاء، 12 رکعت نماز می گزارى هر دو رکعت به یک سلام (یعنی دو رکعت، دو رکعت) و در هر رکعت از آن یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه سوره قدر و 12 مرتبه سوره اخلاص می خوانى و پس از این 12 رکعت نماز، 70 بار می گویى اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ الْأُمِّىِّ وَعَلى آلِه، سپس به سجده می روى و 70 مرتبه می گویى سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوح.
سپس سر از سجده برمیدارى و 70 بار می گویى "رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِىُّ الأَعْظَم" سپس باز به سجده می روى و 70 بار می گوئى سُبُّوحٌ قُدّوُسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوح و سپس حاجت خود را می طلبى.
یا رب این ماه کدامین مه و امشب چه شب است
شد مگر چشم مه امشب به جمالی روشن
گزارش از: فهیمه علیمردانی