شرح دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان؛
سفارش به خواندن دعای مجیر
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) در شرح دعای روز سیزدهم ماه رمضان می گوید: خواندن دعای «مجیر» در روزهای 13، 14 و 15 ماه مبارک سفارش شده است.
«اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالْأَقْذَارِ وَ صَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ وَوَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی وَصُحْبَةِ الْأَبْرَارِ بِعَوْنِکَ یا قُرَّةَ عَینِ الْمَسَاکِین »
«ای خدا در این روز مرا از پلیدی و کثافات پاک ساز و بر حوادث خیر و شر قضا و قدرت صبر و تحمل عطا کن بر تقوی و پرهیزکاری و مصاحبت نیکوکاران موفق دار و به یاری خود ای مایه شادی و اطمینان خاطر مسکینان»
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) در شرح دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان می گوید: خواندن دعای «مجیر» در روزهای 13، 14 و 15 ماه مبارک سفارش شده است، این نکته را نباید فراموش کرد که دعا تنها برای دستیابی به ثواب نیست، بلکه اصل دعا خواندن برای رسیدن به کمال است.
وی در شرح «اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالْأَقْذَارِ» معتقد است: در این دعا از خدا میخواهیم ما را از کثافات پاک کند؛ منظور از «کثافات»، چرک گناه و معصیت است، انسان اگر اهل معصیت باشد بوی بدی به خود میگیرد و اگر مؤمن باشد خوشبو خواهد بود.
«اویس قرن» هنگامی که به ملاقات پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمده بود، فضای خانه رسولالله (صلی الله علیه وآله) را معطر کرده بود و فردای آن روز که پیامبر (صلی الله علیه وله) به خانه خویش بازگشت فرمودند: «إِنِّی لَأَجِدُ نَفَسَ الرَّحْمَنِ مِنْ جَانِبِ الْیمَن»، یعنی پیامبر (صلی الله علیه وله) رایحه خوش اویس را استشمام کرده بود.
هنگامی که انسان گناه و معصیت پروردگار خویش را انجام میدهد به تحقیق که آن گناه و معصیت اثر سویی بر ظاهر و باطن آن انسان میگذارد، در روایات است که با انجام هر گناهی لکه سیاهی بر قلب انسان مینشیند که آن لکه سیاه با مرور زمان و انجام گناهان بیشتر افزوده و باعث سیاه شدن دل انسان میشود به طوری که دیگر حقایق الهی را نمیتواند بشنود و به مخالفت با آنان میپردازد.
پس انسان برای آن که از آلودگیهای گناهان پاک و طاهر گردد باید از یگانه پروردگار عالم مدد بجوید و از او بخواهد که گناهان او را بیامرزد تا از آلودگیها نیز خلاصی یابد چرا که تنها با آمرزش و غفران الهی است که انسان از پلیدیها و زشتیهای گناه پاک میگردد.
این عالم ربانی می فرماید: خداوند متعال نیز در قرآن به بندگان خود اینگونه بشارت میدهد: ”قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ”(زمر ،53) یعنی ”بگو از رحمت خداوند نومید نشوید، به راستی که خداوند همه گناهان را میبخشد، همانا او آمرزنده و مهربان است.”
پس ما نیز در این روز از خداوند میخواهیم که ما را جزو توبه کنندگان واقعی از گناهان قرار دهد تا از پلیدیها و زشتیهای گناه که ما را روسیاه درگاهش کرده است پاک گرداند.
در حال حاضر زمانه به گونهای است که طهارت واقعی نداریم و همه چیز شبههناک است.
در طول سال انواع غذاهای حرام و شبههناک را خوردهایم و «ماه رمضان» فرصتی برای شستوشوی باطنی است. تناول غذاهای حلال در استجابت دعا تأثیرگذار است.
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) در شرح «الدَّنَسِ وَالْأَقْذَارِ» می فرماید: مراد از این عبارت «کثافات و پلیدی گناه» است، گناه آدمی را کثیف میکند و دل را زنگار میگیرد، برای اینکه زنگار قلب را از بین ببریم باید سحرها قرآن بخوانیم.
در روایت آمده است که قلب انسان زنگ میزند، همانطوری که آهن زنگ میزند، پس قلبتان را با استغفار و قرائت قرآن جلا بدهید، همچنین کمک کردن و دستگیری از یتیمان هم زنگار دل را از بین میبرد.
این عالم ربانی با اشاره به عبارت «وَصَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ»می گوید: در این بخش از دعا از خدا میخواهیم که ما را در برابر قضا و قدر خویش راضی کند، بنابراین از خدا درخواست میکنیم که خدایا مرا بر تقدیر خودت صابر قرار بده!
مراد از «کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ» قضا و قدر حتمی الهی است. هر کس در لوح محفوظ قضا و قدری دارد که نمیداند صلاح او در آن امر است.
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) در ادامه می گوید: خداوند در قرآن میفرماید: ”و لبنلونکم بشیِ من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشران”یعنی "شما را به وسیلهای از ترس و گرسنگی و نقصان و ضرر از اموال و خودتان و میوههایتان (در باغها) امتحان می کنیم و بشارت باد بر صابران”؛ این آیه نشان دهنده آن است که انسان در تمام مراحل زندگی برای رشد و ترقی و ارزیابی عملکردش امتحان میگردد.
کسانی در این امتحان پیروز میگردند که بر تقدیرات الهی راضی بوده و بر مشکلات و مصائب صبر نمایند.
وی افزود: هنگامی که مصیبتی بر آنان وارد شد بگویند: ”انا لله وانا الیه راجعون” یعنی "همه ما برای خداییم و به سوی او باز میگردیم” که خداوند نیز در عوض صبر و ایمان آنها در قرآن میفرماید: ”أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ”(بقره ،157) یعنی ”آنان گروهی هستند مخصوص به درود و الطاف الهی و رحمت خاص پروردگار و آنان خود هدایت یافتگانند.”
دل بیغم در این عالم نباشد اگر باشد بنیآدم نباشد
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) می گوید: در این دنیا هر شخصی به میزان خود دارای غم و مشکل است.
استادم (مرحوم شیخ علی اکبر برهان) میگفت که اگر یک روز گفتی که من غصهای ندارم، بدان که اجلت نزدیک است! سید بن طاووس به فرزندش میگوید: پسرم خانه که میسازی، بگذار گوشهای از آن خرابه باشد تا بدون غصه و دغدغه نمانی.
وی در شرح «وَوَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی» می فرماید: در این بخش از دعا از خدا میخواهیم که ما را موفق به تقوی کند. تقوا به معنی این هست که اگر کسی از اعمال ما با خبر شود، طوری زندگی کرده باشیم که ناراحت نشویم.
ماه مبارک رمضان فرصتی برای تمرین تقوا است.
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) می افزاید: ”ان اکرمکم عندالله اتقکم” یعنی ”به درستی که گرامیترین شما نزد خداوند تقوا پیشه ترین شماست”.
باید تقوای الهی را پیشه کنیم که تقوا یک کلام به مفهوم انجام واجبات و ترک محرمات الهی است و انسان را به مقامهای والای دنیوی و اخروی میرساند که یکی از آن مقامات این است که انسان تقوا پیشه و پرهیزکار طبق آیه قرآن نزد پروردگار خویش دارای حرمت میشود، چنانچه خداوند در تمام امور در دنیا و آخرت او را کفایت میکند.
وی در تفسیر «وَصُحْبَةِ الْأَبْرَارِ» می گوید: در این بخش از دعا از خدا میخواهیم که خدایا ما را با خوبان و ابرار همنشین کند.
باید به این نکته توجه داشت که با چه کسی همنشین میشویم چنانچه در شعری داریم: «با بدان کم نشین که صحبت بد / گر چه پاکی تو را پلید کند».
رابطه تنگاتنگی بین تقوا و مصاحبت با نیکان است چرا که انسان تقوا پیشه هیچ گاه با بدکرداران و کسانی که معصیت پروردگار خویش را انجام میدهند مصاحبت و معاشرت نمیکند.
خود خداوند نیز در قرآن میفرماید: «قل لایستوی الخبیث والطیب»: ”بگو که خبیث و آلوده به کثافات و طاهر و پاکیزه مساوی نیستند” تنها مصاحبت تقواپیشگان با نیکان و ابرار است چرا که خود نیز از نیکان و ابرار هستند.
زیرا کسی به درجه ابرار و نیکان نرسد مگر اینکه تقوای الهی را پیشه سازد.
مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) در پایان در تشریح «بعَوْنِکَ یا قُرَّةَ عَینِ الْمَسَاکِین» می افزاید: خدایا به کمک و یاری خودت این چهار دعای من را مستجاب کن، ای کسی که روشنی چشم فقرا هستی.