چشم‌انداز روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و اتریش

پژوهش خبری: رئیس جمهور کشورمان روز یازدهم فروردین به اتریش سفر خواهد کرد. در جریان این سفر که پاسخی به سفر رسمی شهریور ماه 94 « هاینس فیشر» رییس جمهوری اتریش به تهران است، دیدار و گفتگو با رییس جمهور و صدر اعظم اتریش و شرکت در همایش اقتصادی جزو برنامه کاری آقای روحانی در وین خواهد بود. همچنین در این سفر؛ چندین سند، از جمله سند نقشه راه همکاری های اقتصادی و نیز یادداشت‌های تفاهم همکاری در حوزه‌های مختلف در حضور روسای جمهوری ایران و اتریش، میان مقام‌های دو کشور امضا می‌شود. رییس جمهور کشورمان را در این سفر دو روزه شماری از وزرا و اعضای هیات دولت همراهی می‌کنند.  همچنین هیاتی از کارآفرینان، فعالان بخش خصوصی و عمومی کشورمان همزمان در اتریش حضور یافته و با شرکای اتریشی و اروپایی خود برای توسعه همکاری‌ها رایزنی و اسنادی را نیز امضا می‌کنند. رییس جمهوری پنج شنبه دوازدهم فروردین ماه به کشور باز خواهد گشت. به بهانه سفر رییس جمهور کشورمان به اتریش نگاهی گذرا به روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی ایران و اتریش خواهیم داشت.

پیشینه روابط سیاسی ایران و اتریش

روابط تاریخی دو کشور دارای سابقه طولانی است و از دوران صفویه شکل گرفته است. پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹م.)، اتریش جزء اولین کشورهایى بود که دولت موقت ایران را به رسمیت شناخت. در این زمان روابط ایران و اتریش به ‌علت روشن نبودن برخى از مسائل دیپلماتیک و وجود جو انقلابی، در حد معمول ادامه داشت. کریستوف کورنارو (Christoph Cornaro) به‌ عنوان سفیر اتریش در تهران تعیین شد. وی در دوران انقلاب در تهران بود.

اتریش در جریان جنگ تحمیلی ضمن ابراز بی طرفی یکی از اولین کشورهایی بود که به مداوای مجروحان شیمیایی پرداخت. در سالهای گذشته برخی از مقامات اتریش از جمله رئیس جمهوری سابق، رئیس مجلس ملی، وزرای امور خارجه و... به ایران سفر کرده‌اند. اتریش در مواضع خود نسبت به کشورمان مشی اعتدال را در مجامع بین‌المللی اتخاذ کرده است تا جایی که به عنوان یکی از پایتخت‌های مهم برای انجام مذاکرات مربوط به پرونده هسته‌ای از سوی کشورمان انتخاب شده که حاکی از جایگاه وین به عنوان یک پایتخت سیاسی معتدل در روابط دیپلماتیک فیمابین است.

سفر رئیس جمهور اتریش به ایران در سال 94

رییس جمهوری اتریش 17 شهریور ماه سال 94 به دعوت دکتر حسن روحانی برای دیدار رسمی سه روزه به تهران سفر کرد، سفری که علاوه بر دیدار و گفت و گو با مقامات عالی رتبه ایران، امضای چهار سند همکاری را به همراه داشت. 1- یادداشت تفاهم همکاری زیست محیطی 2- یادداشت تفاهم تشکیل هشتمین کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی 3- یادداشت تفاهم گفت وگوهای سیاسی بین وزارت امور خارجه ایران و وزارت فدرال در امور اروپا و خارجه اتریش 4- یادداشت تفاهم گفت وگوهای بین المللی ادیان در این سفر.

این سفر با خشم صهیونیست ها و حامیان اندک این رژیم در اتریش مواجه شد. آن ها پیش و پس از سفر رییس جمهوری اتریش به ایران و دیدار با دولتمردان به ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی، از فیشر انتقاد کردند که چرا به تهران آمده است زیرا آن ها این سفر را متناقض با منافع رژیم صهیونیستی می دانستند اما در مقابل هاینس فیشر از سفر خود به ایران حمایت کرد و آن را نقطه عطفی در بهبود روابط همه جانبه با ایران دانست. فیشر در این سه روز با مقامات عالی رتبه ایران از جمله رهبر معظم انقلاب، رییس جمهوری، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رییس قوه قضاییه و رییس مجلس شورای اسلامی دیدار و درباره مناسبات دو کشور، مسایل منطقه ای و بین المللی گفت و گو کرد.

فیشر در این دیدار از نگاه مثبت رهبر انقلاب به اتریش ابراز خرسندی کرد و خاطرنشان کرد که گفت وگوهای وی با دکتر روحانی خوب بود و فرصت جدیدی برای همکاری های مشترک به وجود آمده است.رییس جمهور 76 ساله اتریش در نشست خبری مشترک با آقای روحانی، توافق هسته ای بین ایران و کشورهای 1+5 را باز شدن فصلی جدید در کتاب تاریخ روابط ایران و دیگر کشورها دانست و افزود: ما تلاش داریم روابط اقتصادی خود را حداقل به صورت کوتاه مدت تا پایان امسال به حجم 300 میلیون یورو برسانیم یا نزدیک کنیم و پیش بینی می کنیم که پس از آن هم رشد فزاینده داشته باشد. فیشر خاطرنشان کرد: اگر از من درصد و عدد می خواهید باید بگویم که ما به دنبال این هستیم که 50-50 باشیم یعنی این که کسی سهم بیشتری از این تبادل نسبت به دیگری نداشته باشد و این به نفع دو کشور خواهد بود.

روابط فرهنگی ایران و اتریش

روابط فرهنگى و هنرى ایران و اتریش نیز مانند روابط سیاسى و اقتصادى از دوران صفویه آغاز شد. نخستین آثار هنرى که بدین کشور راه یافت قالى‌هاى نفیس ایرانى بود که به عنوان هدیه از طرف سلاطین ایران به اتریش فرستاده شد و مجموعه کم‌نظیرى از آنها در کلکسیون سلطنتى خاندان هابسبورگ و در کلکسیون‌هاى سلطنتى ویتلسباخ (Wittelsbach) گردآورى شده است. قالى معروف به "شکارگاه شاه‌عباسى" که اکنون در موزه هنرهاى دستى وین نگاهدارى مى‌شود و برخى آن را نفیس‌ترین قالى جهان دانسته‌اند متعلق به کلکسیون‌هاى یاد شده است. پس از جنگ جهانى دوم انجمن فرهنگى ایران و اتریش در وین تشکیل گردید و کارشناسان بسیارى روانه ایران شدند. در میان این کارشناسان گیاه‌شناسان و پزشکان و مهندسانى هم وجود داشتند. هیئت پزشکى اتریش در سال ۱۹۴۹ تا سال ۱۹۶۱ میلادى ریاست دانشکده پزشکى تبریز را بر عهده داشت.

ایران نیز در راستای گسترش فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی نسبت به تعمیق روابط فرهنگی با این کشور اقدام کرده است و در این راستا دستگاه‌های دیپلماسی کشورمان با ارائه تصویری از کشورمان در آینه فرهنگ توانسته است نقش خوبی در تعاملات فرهنگی ایفا نماید. یکی از موضوعات مهم فرهنگی که در دهه اخیر نقطه عطفی در روابط فرهنگی دوجانبه و سطح بین‌المللی بوده است، برگزاری گفتگوهای اسلام و مسیحیت در دو کشور ایران و اتریش می باشد. کنفرانس های گفتگوی اسلام و مسیحیت میان اندیشمندان ایران و اتریش در واقع به یک سنت در روابط فرهنگی دو جانبه تبدیل شده است.

روابط اقتصادی دو کشور پس از برجام

روابط تجاری و اقتصادی دو کشور، تحت تاثیر روابط مطلوب تاریخی، از سابقه‌ای طولانی برخوردار می باشد. دو کشور از قرون گذشته، دارای روابط گسترده و قابل توجه اقتصادی و تجاری بوده‌اند. اما در برخی از مقاطع تاریخی روابط اقتصادی دو کشور تحت تاثیر تحولات بین‌المللی دارای فراز و نشیب هایی بوده است. تحریم‌های اقتصادی بین المللی نقش بسزایی در کاهش حجم مناسبات میان دو کشور داشته است.

براساس آمارهای گمرک ایران، در سال 1390 حجم مبادلات تجاری دو کشور 817 میلیون دلار بوده است. در حالی که در سال 1393 این حجم به 317 میلیون دلار کاهش پیدا کرد. طبق آمار این مرکز، حجم کل تجارت خارجی بین ایران و اتریش از سال١٣٩٠ تا پایان 1393، رقمی بالغ بر ٢ میلیارد و 173 میلیون دلار می باشد.

 با توجه به لغو تحریم‌های اقتصادی، ایران و اتریش در جهت ارتقاء روابط جدید اقتصادی گام‌های عملی و موثری در دوران پسا برجام برداشته اند. به‌طوری که ارزش واردات ایران از اتریش در چهار ماهه نخست سال ١٣٩٤ حدود ٥٧ میلیون دلار و ارزش صادرات ایران به اتریش در طی این دوره نزدیک به ٣ میلیون دلار بوده است. همچنین اتریش در نه ماه سال 94 ، نه میلیون و 900 هزار دلار از ایران کالا خریده و در همین دوره زمانی 150 میلیون و 900 هزار دلار محصول به ایران فروخته است؛ بدین معنا که ایران بیش از 16 برابر صادراتش به اتریش، واردات از این کشور داشته است. مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به اتریش عبارتند از: محصولات کشاورزی و مواد غذائی، غلات، میوه، سبزیجات، داروهای گیاهی، روغن گیاهی، تنباکو، تخم مرغ نطفه دار، خرما، خشکبار (کشمش، پسته، بلوط و غیره)، فرش دستباف، گلیم، قالیچه، مواد خام، کالاهای تزیینی، اشیاء شیشه ای، ابزار و قطعات موسیقی، مواد شیمیائی و مواد خام معدنی.

و مهم‌ترین اقلام وارداتی ایران از اتریش عبارتند از: ماشین آلات صنعتی، برقی و رایانه‌ای، لوازم خانگی، دستگاه‌های گیرنده و فرستنده، ریل، وسائل و تجهیزات راه آهن، توربین، ژنراتور، تجهیزات نیروگاهی، ماشین‌های تولید کاغذ و مقوا، مواد شیمائی، دارو و تجهیزات پزشکی، مواد رنگی، اسید کربنیک، مواد الکلی، آنتی‌بیوتیک و غیره، مواد مصنوعی خام، مواد ریسندگی، مصنوعات پلاستیکی، کاغذ مقوا و مصالح ساختمانی.[1]

پژوهش خبری// رحیم خجسته