سوغات نشست ژوهانسبورگ؛ معامله برد – برد ایران و بریکس

با عضویت رسمی ایران در بریکس، جایگاه اقتصادی و سیاسی ایران تقویت و تحریم‌ها بی اثر می‌شود

 به گزارش­ ­سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در گروه «بریکس» پنج شنبه دوم شهریوراز سوی «سیریل رامافوسا» رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی در کنفرانس خبری مشترک با سران کشور‌های روسیه، چین، برزیل و هند، اعلام شد.

گروه بریکس که متشکل از بزرگ‌ترین اقتصاد‌های درحال‌توسعه جهان - یعنی چین، هند، روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی - است، نشست سالانه خود را از سه‌شنبه تا پنجشنبه در آفریقای جنوبی برگزار کرد.

عضویت دائم در گروه اقتصاد‌های نوظهور جهانی یک پیشرفت تاریخ‌ساز و موفقیت استراتژیک برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی محسوب می‌شود.

اعلام پذیرش عضویت جمهوری اسلامی ایران در اجلاسیه سران گروه بریکس، اقدام مثبت و سازنده‌ای است که چشم انداز‌های سیاسی و اقتصادی جدیدی را با دقت در ملاحظات واقع‌بینانه فراهم می‌آورد.

نه تنها بریکس شرایط را برای توسعه اقتصاد ایران فراهم می‌کند بلکه عضویت ایران در این سازمان می‌تواند کریدور روسیه- ایران- هند را فعال کند که به تسهیل و تسریع مبادلات میان کشور‌های عضو کمک می‌کند و همچنین پروژه‌های کمربند و جاده در منطقه اوراسیا-اروپا را از طریق کشور‌های آسیای مرکزی و روسیه به چین، امکان دسترسی و استفاده از منابع اوراسیا را فراهم می‌کند.

رفع فضای انزواسازی علیه جمهوری اسلامی ایران و همراهی با قدرت‌های نوظهور اقتصادی در دوره گذار نظم جهانی، استفاده از امکانات اقتصادی این گروه کشور‌ها (از جمله اشتراک نظر بر تهدید سیستم پرداخت‌های دلاری) و الزام به اصلاحات داخلی به ویژه در سیاست‌های تجاری از جمله فرصت‌های قابل توجه است.

یکی از مهمترین مزایای پیوستن به بریکس، بخصوص برای ایران که مشمول تحریم‌های غرب است، بانک کشور‌های بریکس است که «بانک توسعه نوین» نام دارد.

این بانک، که یک بانک توسعه چندملیتی توصیف شده، سامانه اعلام پرداختی برای کشور‌های عضو دارد که جایگزینی برای سوئیفت (سامانه مالی ارتباطات بین‌بانکی جهانی) به شمار می‌رود.

عضویت ایران در این مجموعه یک اعتبار و عامل پرستیژ بین‌المللی است و به بازیگری موثرتر ایران در سطح بین‌المللی کمک می‌کند. در فضایی که تلاش می‌شد با بحث تحریم‌ها ایران در انزوا قرار بگیرد و از عرصه بازیگری در اقتصاد جهانی حذف شود، عضویت در بریکس ظرفیت و فضای تازه‌ای را ایجاد می‌کند که دست‌کم سرعت منزوی شدن ایران کاهش پیدا کند.

مهمترین پیامد‌های عضویـت ایـران در بریکـس شامل ارتقـای نفـوذ منطقـه‌ای و جایـگاه ژئوپلیتیکـ و ژئواکونومیک ایران، تنوع بخشی به شرکای اقتصادی ایـران در تعامل بـا اقتصادهـای نوظهـور، دسترسی به منابع مالی، پیشرفت‌های فناوری، دسترسی به ابتکارات کشاورزی و امنیت غذایی، تجارت و رفع تحریم است.

یکی از مزیت‌های عضویت ایران در بریکس و توسعه تعاملات تجاری ایران با اعضای این گروه می‌تواند دور زدن تحریم‌های یک جانبه آمریکا و غرب علیه ایران باشد.

عضویت در بریکس به معنی فراهم شدن زمینه تحقق مهم‌ترین راهبرد‌های سیاسی و اقتصادی ایران است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها رفع تحریم‌ها است.

چندجانبه گرایی یکی از سیاستگذاری‌های ایران برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا و افزایش ظرفیت خود برای عضویت در نهاد‌های بین المللی از جمله بریکس است.

عضویت در پیمان‌های بین‌المللی جزو ضروریات ارتباط‌های بین‌المللی است و شریک شدن در منافع با کشور‌های مختلف باعث آن می‌شود تحریم‌ها را کم اثر کند، همچنین تاب‌آوری کشور را در برابر این تحریم‌ها افزایش می‌دهد.

عضویت جمهوری اسلامی ایران در گروه بریکس می‌تواند میدان‌های جدیدی را حوزه‌های سیاست و تجارت بین‌الملل کشورمان باز می‌کند.
در عین حال در بریکس نشانگر عزم جدی جمهوری اسلامی ایران برای حضور در پیمان‌های بین‌المللی است که منافع کشورمان را تأمین می‌کند.

یکی از ویژگی‌های عضویت در پیمان‌های بین‌المللی آن است که برای چانه‌زنی و رایزنی‌های مهم‌تر با دیگر کشور‌ها زمان می‌دهد و در عین حال نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران مورد اقبال کشور‌های دنیا برای ایجاد رابطه قرار گرفته است.

گروه بریکس به عنوان یک ساختار چندوجهی، تمایل زیادی برای نقش‌آفرینی مستقل و موثر در عرصه جهانی دارد و از این جهت می‌تواند یکی از اهداف مطلوب کشورمان برای پیگیری چندجانبه‌گرایی در کنار دیگر ائتلاف‌ها و ساختار‌های مهم مانند شانگهای، اوراسیا، سیکا، آسه‌آن و... در عرصه‌ی سیاست خارجی و روابط بین الملل باشد.

فرصت حضور فعال در اجلاس سران بریکس، علاوه بر تقویت چندجانبه‌گرایی، می‌تواند زمینه تعقیب اهداف و توسعه دیگر راهبرد‌های کلان دولت در اجرای دیپلماسی پویا، مانند سیاست همسایگی را بیش از پیش فراهم سازد.

در مجموع عضویت در پیمان شانگ‌های و بریکس ظرفیت بزرگی برای بازسازی اقتصادی ایران است، اما به اعتقاد کارشناسان معماری اقتصاد ایران احتیاج به دو رکن دیگردارد: اول مدیریت علمی و دوم خلاص شدن از حلقه تحریم‌ها و فشار‌های آمریکا و اروپا.

وزن و جایگاه سیاسی و اقتصادی بریکس با عضویت رسمی و دایمی ایران باز هم ارتقاء می‌یابد

بریکس یک ائتلاف فراقاره‌ای به شمار می‌آید که ساختاربندی جدیدی را برای اقتصاد و سیاست جهانی فراهم کرده است.

بریکس را پنج اقتصاد نوظهور جهان تشکیل دادند وهدف اصلی آن توسعه گفتمان غیرآمریکایی برای مدیریت اقتصاد جهانی است.

گروه اقتصاد‌های نوظهور در سال ۲۰۰۹ و با مشارکت برزیل، روسیه، هند و چین بنیانگذاری شد و در آغاز بریک (BRIC) نام گرفت که برگرفته از حروف انگلیسی ابتدای نام هر کشور عضو بود. پس از پذیرش عضویت آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ نام این گروه به بریکس (BRICS) تغییر کرد.

پنج کشور در حال توسعه عضو بریکس ۴۱ درصد از جمعیت جهان، ۲۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان و ۱۶ درصد از تجارت جهانی را در اختیار دارند.

کشور‌های گروه بریکس با جمعیت بیش از ۳ میلیارد نفر که ۴۰ درصد از جمعیت جهان است و برخورداری از مساحتی به اندازه یک‌سوم از کره‌زمین، از ظرفیت مهمی برای همکاری دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران برخوردار هستند و متقابلا ظرفیت‌های ارزشمند کشورمان از جمله موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک، منابع غنی انرژی، نیروی انسانی متخصص و کارآمد، پیشرفت‌های چشمگیر در عرصه‌های مختلف و ثبات پایدار سیاسی مورد توجه اعضای بریکس است.

مسائل انرژی و کریدور‌هایی که از طریق ایران، شمال را به جنوب و شرق را به غرب متصل می‌کند برای کشور‌های عضو بریکس اهمیت دارد چرا که ایران در تامین امنیت انرژی از طریق خلیج فارس و دریای عمان نقش تعیین کننده‌ای دارد.

موقعیت جغرافیایی خاص ایران و ظرفیت‌ها و منابع غنی کشور در حوزه انرژی، ترانزیت و فعالیت‌های تجاری و اقتصادی نگاه اعضای بریکس را به این بخش از جهان جلب می‌کند و می‌تواند به عنوان یکی از امن‌ترین، ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر‌های صادراتی برای اعضای این گروه ایفای نقش کند.

داشتن ذخایر انرژی بزرگ جهانی یکی دیگر از مزیت‌های ایران برای افزایش ارزش و تاثیرگذاری نهادی بریکس ارزیابی می‌شود.

پیوستن ایران به بریکس می‌تواند به تقویت مسیر‌های اقتصادی و تجاری کشور‌های عضو کمک کند. کریدور شمال-جنوب که از روسیه تا هند گسترش می‌یابد، می‌تواند یک مَفصل قوی برای استحکام بریکس شود.

گروه بریکس که از آن به‌عنوان «گروه ۵» نیز یاد می‌شود، روند تحولات اقتصادی ـ صنعتی این کشور‌ها نشان می‌دهد که اساس حرکت و زیربنای فکری شکل‌گیری این گروه به‌عنوان یک تشکل نوظهور به منظور نقش‌آفرینی در دنیای چندقطبی آینده و به چالش کشاندن نظم کنونی حاکم بر نظام بین‌الملل است.

هرچند اساس تشکیل گروه بریکس همگرایی اقتصادی بوده و برنامه‌های آینده گروه نیز شکل دادن به ساختار اقتصادی جدید در جهان است، اما به نظر می‌رسد زمینه سیاسی بریکس در برابر هژمونی غربی نیز در حال پررنگ‌تر شدن است.

با توجه به شرایط در حال گذار نظام بین‌الملل و عزم و اراده جدی قدرت‌های نوظهور سیاسی و اقتصادی و ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله بریکس می‌توان امیدوار بود که مقابله با یک جانبه‌گرایی بیش از پیش تقویت شود. احمد کاظم زاده