گاهی اوقات صبح که از خواب بر می‌خیزید، متوجه می‌شوید که بالشتان خیس شده است. این ریزش آب دهان در هنگام خواب بزاق اضافی است که از دهان شما خارج شده است.
اگرچه ترشح آب دهان هنگام خواب اغلب طبیعی است، اما ممکن است منجر به عواقب ناخواسته شود. برای مثال، آبریزش زیاد دهان می‌تواند باعث ترک خوردن گوشه لب‌ها، بوی بد دهان، کم‌آبی بدن و البته احساس خجالت در فرد شود.
علت ریزش آب دهان در خواب
آب ریزش دهان زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بزاق بیش از حد تولید کند، در نگه داشتن بزاق در دهان مشکل داشته باشد یا اختلال بلع را تجربه کند. تولید بزاق اضافی به عنوان “سیالوره” نیز شناخته می‌شود. اگرچه آبریزش دهان در خواب طبیعی است، اما برخی عوامل ممکن است باعث شوند که آب دهان شما بیش از حد طبیعی باشد:
وضعیت بدن در حین خواب
وضعیت بدن شما در زمان خواب می‌تواند بر میزان آب دهان صبحگاهی شما بر روی بالش تأثیر بگذارد. هنگامی که یک فرد خوابیده به پشت دراز می‌کشد، نیروی جاذبه به طور کلی باعث می‌شود که بزاق اضافی که تولید می‌شود در دهان بماند یا به سمت حلق حرکت کند. از طرف دیگر، در افرادی که به پهلو و شکم می‌خوابند، نیروی جاذبه اغلب بزاق را به سمت بالش می‌کشد و در نتیجه آب دهان خارج می‌شود.
اگر اهل خواب بر روی پهلو یا شکم هستید و با دهان باز می‌خوابید، ممکن است در هنگام خواب آبریزش دهان داشته باشید. خوابیدن به پشت ممکن است به کاهش ترشح آب دهان کمک کند. همچنین می‌توانید برای تداوم تنفس از بینی و بسته نگه داشتن دهان خود در هنگام خواب، از چسب‌های خاص دهان استفاده کنید.
عفونت‌ها و آلرژی
اگر دچار سرماخوردگی، گلودرد استرپتوکوکی یا آلرژی فصلی هستید، این شرایط می‌تواند سینوس‌های شما را ملتهب کرده و راه‌های هوایی شما را مسدود کند و باعث شود از طریق دهان نفس بکشید و بیش از حد معمول آبریزش دهان داشته باشید. سایر عفونت‌ها مانند مونونوکلئوز، التهاب لوزه‌ها و عفونت‌های سینوسی نیز می‌توانند منجر به افزایش ترشح آب دهان شوند.
رفلاکس معده
سوزش سر دل شناخته‌شده‌ترین علامت بیماری ریفلاکس معده است، اما ترشح زیاد آب دهان و اختلال در بلع نیز از علائم شایع هستند. افرادی که اختلال بلع را در زمینه ریفلاکس تجربه می‌کنند ممکن است احساس کنند توده‌ای در گلویشان وجود دارد که می‌تواند باعث ترشح بیشتر آب از دهان شود.
آپنه انسدادی خواب
یک اختلال تنفسی مرتبط با خواب است که باعث توقف موقت تنفس در هنگام خواب می‌شود. تنفس دهانی اغلب همراه با آپنه خواب است. تنفس دهانی در طول خواب باعث افزایش ترشح آب دهان می‌شود، زیرا زمانی که دهان شما باز است، آب دهان می‌تواند راحت‌تر خارج شود. سایر علائم آپنه انسدادی خواب عبارتند از: خرخر کردن، بیدار شدن‌های مکرر در طول شب، سردرد صبحگاهی، خواب آلودگی و عدم تمرکز در طول روز. اگر هر یک از این علایم را دارید، با پزشک مشورت کنید.
دندان قروچه
آبریزش دهان معمولاً با دندان قروچه (ساییدن دندان‌ها به هم در هنگام خواب) همراه است. این می‌تواند نتیجه ارتباط دندان قروچه با تنفس دهانی باشد، زیرا زمانی که فرد در هنگام خواب دهان خود را باز نگه می‌دارد، بزاق بیشتر از دهان خارج می‌شود. علاوه بر آبریزش دهان و تنفس دهانی، مطالعه‌ای بر روی کودکان نشان داد که سایر عوامل خطر رایج برای دندان قروچه عبارتند از: خرخر کردن، خواب ناآرام، مدت زمان نا کافی خواب و خوابیدن بر روی شکم.
عوارض جانبی دارو‌ها
ترشح بیش از حد بزاق و آبریزش دهان از عوارض جانبی برخی دارو‌ها از جمله برخی آنتی بیوتیک ها، دارو‌های ضد روان پریشی و برخی دارو‌های مورد استفاده برای درمان آلزایمر است. اگر دارو‌هایی مصرف می‌کنید و شب‌ها آبریزش از دهان دارید، ممکن است داروی شما یکی از دلایل بالقوه آن باشد. اگر در لیست عوارض داروی مصرفی شما آبریزش دهان ذکر شده، مصرف دارو را قطع نکنید. در ابتدا با پزشک خود در مورد این مطلب صحبت کنید و از او بپرسید که آیا می‌تواند داروی را جایگزین کند که باعث آبریزش دهان نشود.
بیماری‌های زمینه‌ای
سیستم عصبی شما غدد بزاقی را کنترل می‌کند. این توضیح دهد که چرا اختلال در بلع و ترشح بیش از حد آب دهان در اختلالات نورولوژیک شایع است. به عنوان مثال، حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون و تا ۸۰ درصد از افراد مبتلا به فلج مغزی ترشح بیش از حد بزاق دارند. مشکل در بلع و آبریزش بیش از حد دهان ممکن است در نتیجه بیماری‌های دیگری نیز رخ دهد: فلج بلز، سکته‌های مغزی، ترومای مغز، بیماری ALS، بیماری هانتینگتون و….
چگونه ریزش آب دهان در خواب را متوقف کنیم؟
ریزش آب دهان هنگام خواب طبیعی است و لزوماً نیازی به درمان ندارد. اگر فکر می‌کنید که آبریزش دهان بیش از حد دارید، چندین استراتژی مختلف از تغییر سبک زندگی گرفته تا گفتار درمانی، دارو درمانی و جراحی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند. برخی از درمان‌ها ساده هستند، در حالی که برخی دیگر فقط برای موارد شدید‌تر آبریزش دهان توصیه می‌شوند. بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
تغییر وضعیت بدن حین خواب
ساده‌ترین اقدامی که می‌توانید برای از کاهش آبریزش دهان خود انجام دهید این است که وضعیت خواب خود را تغییر دهید. اگر به پهلو یا شکم می‌خوابید، سعی کنید به پشت بخوابید.
توجه داشته باشید که هنگام تغییر وضعیت خواب خود، ممکن است برای خواب راحت نیاز به یک بالش جدید داشته باشید. افرادی که به پهلو می‌خوابند، معمولاً از بالش‌های ضخیم‌تری نسبت به افرادی که بر پشت می‌خوابند، استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، افرادی که بر روی شکم می‌خوابند از بالش بسیار نازک‌تر استفاده می‌کنند یا بدون بالش می‌خوابند. اگر تداوم به خوابیدن بر پشت در طول شب برای شما دشوار است، بالش‌های اضافی را در کناره‌های بدن خود قرار دهید تا به شما کمک کند در موقعیت خود بمانید.
آلرژی را درمان کنید
اگر شب‌ها آب دهان می‌ریزید و آلرژی دارید، ممکن است آلرژی شما مقصر باشد. درمان آلرژی می‌تواند سینوس‌ها را باز کند و به شما این امکان را بدهد که به جای دهان، بیشتر از طریق بینی نفس بکشید. اگر بتوانید هنگام خواب به جای دهان از طریق بینی نفس بکشید، ممکن است آبریزش دهان کمتری را تجربه کنید.
تزریق بوتاکس ممکن است کمک کننده باشد
تزریق سم بوتولینوم، مانند بوتاکس، یک درمان ایمن و موثر برای آبریزش بیش از حد دهان محسوب می‌شود، زیرا عوارض جانبی اندکی دارد. تزریق سم بوتولینوم به غدد بزاقی شما می‌تواند از تولید بیش از حد بزاق جلوگیری کند. توجه داشته باشید که این تزریق‌ها راه حل دائمی نیستند و زمانی که اثرات آن پس از چند ماه از بین رفت، باید تزریق تکرار شود.
از محافظ‌های خاص دهان و فک استفاده کنید
از محافظ‌های خاص دهان و فک (mandibular device) هنگام خواب در دهان استفاده می‌شود. آن‌ها با بسته نگه داشتن لب‌ها و قرار دادن زبان و دندان‌ها در محل مناسب به کاهش ترشح آب دهان، خروپف و دندان قروچه کمک می‌کنند.
به گفتار درمانگر مراجعه کنید
گفتاردرمانگران می‌توانند تمریناتی را به شما آموزش دهند که ماهیچه‌های زبان و فک شما را تقویت کرده و ثبات آن‌ها را بهبود می‌بخشد. با گفتار درمانی، می‌توانید بهتر قورت دهید، بهتر با دهان بسته نفس بکشید و آب دهان را کاهش دهید.
دارو‌ها
برای افراد مبتلا به بیماری‌های نورولوژیک ممکن است برای متوقف کردن آب دهان دارو تجویز شود. این دارو‌ها با مسدود کردن پیام‌های عصبی به غدد بزاقی، ترشح آب دهان را کاهش می‌دهند. با این حال، آن‌ها معمولاً عوارض جانبی مانند خشکی بیش از حد دهان ایجاد می‌کنند.
جراحی
در موارد شدید آبریزش دهان، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. چند تکنیک جراحی مختلف برای درمان آبریزش دهان استفاده می‌شود از جمله برداشتن غدد بزاقی با جراحی، تغییر مجرای غدد بزاقی و کاهش اتصالات عصبی به غدد بزاقی. به طور معمول، جراحی برای افرادی که در زمان بیداری نیز آبریزش دهان دارند و پس از اینکه همه گزینه‌های دیگر بی نتیجه بود، به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که جراحی برای کاهش آبریزش دهان به خوبی جواب می‌دهد و تا ۸۹ درصد افراد بهبودی را مشاهده می‌کنند.
چه زمانی باید برای آبریزش دهان به پزشک مراجعه کرد؟
آبریزش در خواب طبیعی است. اما اگر نگران هستید که آبریزش دهان شما بیش از حد و غیرطبیعی است، با پزشک خود یک قرار ملاقات بگذارید. پزشک می‌تواند ارزیابی کند که آیا آبریزش شما می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد یا خیر، و توصیه‌های شخصی در مورد چگونگی کاهش آب دهان در هنگام خواب را به شما ارائه دهد.