دستاورد‌های شرکت فناوری «بن یاخته‌های رویان» همزمان با آیین گرامیداشت روز جهانی «خون بندناف» و پاسداشت خدمات پزشکان و پیشگامان عرصه علوم سلول‌های بنیادی با حضور رئیس جهاد دانشگاهی رونمایی شد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ در این آیین از نخستین نمونه مخزن یا تانک نگهداری ازت مایع پانسمان زیستی، مشتق از پرده جنین (آمی کر) ذخیره ساز یا بانک بافت بند ناف، سرم خون بند ناف و ابزار کنترل هوشمند زنجیره تامین سرما (کول تگ) رونمایی شد.
شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان از سال ١٣٨٤ ذخیره سازی سلول‌های بنیادی خون بندناف نوزادان تازه متولد شده را آغاز کرد و تاکنون موفق به ذخیره سازی بیش از ١٨٠ هزار نمونه شده است.
این بانک با داشتن ٣٢ نمایندگی در استان‌های مختلف توانسته است با استاندارد سازی فرآیند جمع آوری و فریز نمونه‌های خون بندناف و همچنین مراکز پیوند علاوه بر درمان بیماری‌های بدخیم و نجات جان انسان‌ها و افزایش چشمگیر امید به زندگی در کشور، از خروج ده‌ها هزار دلار ارز برای تامین سلول از سایر کشور‌ها جلوگیری کند.
مرتضی ضرابی در این مراسم عنوان کرد: خون بند ناف سرشار از سلول بنیادی است که می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را درمان کند که راه درمانی ندارند.
وی با بیان اینکه خون بند ناف ۸۰ تا ۲۰۰ میلی لیتر است که می‌تواند به هنگام زایمان در فرصت پنج تا هفت دقیقه‌ای جمع آوری شود، تأکید کرد: این نمونه‌ها بعد از جمع آوری به بانک خون بند ناف منتقل و در تانک‌های آبی نیتروژن مایع نگهداری می‌شود.
رئیس بانک خون بند ناف ادامه داد: در زمان نگهداری نمونه‌های خون بند ناف، سلول‌های این نمونه‌ها جداسازی شده و در دمای منفی ۱۹۶ درجه نگهداری خواهند شد.
ضرابی با بیان اینکه نمونه‌های بانک خون بند ناف در بخش عمومی و خصوصی نگهداری می‌شوند، خاطرنشان کرد: هم اکنون در بانک عمومی ۵ هزار و ۱۰۰ نمونه و در بانک خصوصی ۱۸۱ هزار نمونه خون بند ناف ذخیره شده است؛ در واقع این بانک خون یک بانک هیبرید محسوب می‌شود.
به گفته وی بانک خون بند ناف ۴۵ دفتر نمایندگی در استانها دارد که هر یک از آن‌ها می‌توانند نمونه‌های ارسال شده را به صورت مجزا در بانک عمومی و خصوصی ذخیره سازی کنند.
رئیس بانک خون بند ناف با تأکید بر اینکه بانک خون بند ناف رویان بزرگترین بانک در کشور‌های آسیای غربی محسوب می‌شود، اظهار داشت: در حال حاضر استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، خوزستان، فارس، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمان، همدان، البرز و کرمانشاه جزو استان‌هایی هستند که بیشترین نمونه‌های خون بند ناف را ذخیره سازی کرده اند.
ضرابی با اشاره به درصد ذخیره سازی نمونه‌های خون بند ناف از نظر جنسیتی گفت: به صورت کلی ۵۵ درصد این نمونه‌ها مربوط به نوزادان پسر و ۴۵ درصد مربوط به نوزادان دختر است؛ همچنین ۱۷ درصد نمونه‌های ذخیره شده حاصل زایمان طبیعی و ۸۳ درصد حاصل زایمان سزارین هستند.
وی درباره کاربرد سلول‌های بنیادی خون بند ناف، گفت: با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف می‌توان بیش از ۸۰ بیماری خونی و غیرخونی را درمان کرد. در حال حاضر بیشترین کاربرد در درمان بیماری‌های خونی شامل تالاسمی، انواع سرطان خون، بیماری‌های نقص ایمنی و کم خونی‌های مادرزادی است.
ضرابی با بیان اینکه پالایشگاه محصولات زایمانی از جمله اقدامات رویان است که قرار است در پارک فناوری پردیس راه اندازی شود، گفت: بیش از ۱۵ محصول از این محصولات زایمانی می‌توان به تولید رساند.
رییس بانک خون بند ناف در خصوص پیوند‌های انجام شده با استفاده از نمونه‌های خون بند ناف اظهار داشت: ۳۱ بیمار در حوزه بیماری‌های خونی (تالاسمی، سرطان خونی، نقص ایمنی، آنمی آپلاستیک)، ۵۵ بیمار فلج مغزی و پنج بیمار اتیسم با سلول‌های بنیادی خون بند ناف درمان شده اند.
ضرابی تصریح کرد: انجام بیش از ۴۰۰ کارآزمایی بالینی در دنیا برای بیماری‌های اطفال و بالغین با سلول‌های بنیادی خون بند ناف در حال انجام است. این بیماری‌ها شامل فلج مغزی، اوتیسم، ناهنجاری‌های قلبی نوزادان، اس ام ای، آسفکسی، دیابت، سکته مغزی، آلزایمر، ام اس، پارکینسون، آرتروز، صدمات نخاعی، آرتریت روماتوئید، آنفارکتوس قلبی می‌شود.
وی گفت: همچنین کارآزمایی‌های بالینی برای بیماری فلج مغزی (شروع فاز ۳ در سال ۱۴۰۱)، بیماری اتیسم، بیماری آرتروز و‌ای ال اس (شروع در ۱۴۰۱) در کشور ما در حال انجام است.
وی خاطرنشان کرد: این پانسمان سرشار از پروتئین و فاکتور رشد برای ترمیم و بازسازی بافت است.
ضرابی با بیان اینکه بانک بافت بند ناف نیز از دیگر دستاورد‌های محققان در بانک خون بند ناف است، تصریح کرد: این بانک منبع غنی از سلول‌های بنیادی مزانشیم است که در سلول‌های درمانی برای بیماری‌های غیرخونی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در این بانک بدون نیاز به تطابق ژنتیکی می‌توان نمونه‌ها را به همراه خون بند ناف ذخیره سازی کرد.
وی افزود: از دیگر دستاورد‌های محققان کشور با همکاری بانک خون بند ناف می‌توان به سرم خون بند ناف اشاره کرد که مشتق از خون بند ناف انسانی بوده و کاربرد‌های تحقیقاتی و درمانی دارد. این سرم ایمن‌تر از نمونه حیوانی بوده و قابلیت بهینه سازی شرایط کشت سلول جهت سلول درمانی دارد.
ضرابی بیان کرد: یکی دیگر از محصولات تولید شده کنترل هوشمند زنجیره تأمین سرما است که نمونه‌های خون بند ناف و محصولات بیولوژیکی که حساس به دما هستند، در زمان انتقال از بیمارستان به بانک خون بند ناف در آن نگهداری می‌شوند. این سامانه طراحی شده شرایط انتقال را فراهم کرده تا محصولات بیولوژیک به صورت سالم به بانک خون بند ناف انتقال یابند.
امیرعلی حمیدیه دبیر ستاد توسعه سلول‌های بنیادی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز در این مراسم گفت: نگین انگشتر جهاد دانشگاهی پژوهشگاه رویان است.
دبیر ستاد توسعه سلول بنیادی ادامه داد: رویان در زمانی قرار گرفته که باید صادرات داشته باشد. تولید قطعات یدکی بدن انسان به سمتی می‌رود که بازار مهمی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه سلول بنیادی یک رشته بین رشته‌ای است، تاکید کرد: این فناوری شانه به شانه مهندسی و بیولوژی است و ضروری است تیم مهندسی قوی در رویان شکل گیرد؛ زیرا تا چند وقت دیگر قرار است تصادفات رانندگی با هوشمندسازی خودرو‌ها کم شود و موارد مرگ مغزی کاهش یابد. در ادامه آن کبد، کلیه اعضای پیوندی کم می‌شود و باید اینها ساخته شوند.
وی با تاکید بر اینکه کما اینکه تولید اعضای یدکی شروع شده، گفت: این کار فقط پزشکان علوم پایه سلولی نیست، بلکه نیاز به مهندسانی دارد که در رشته‌های مختلف هستند تا بتوانند با بایو پرینتر‌های سه بعدی کار و پروژه‌ها را پیش ببرند.
حمیدیه افزود: نمی‌توانیم خط و خطوطی بین علوم بکشیم و باید یک زبان مشترک ایجاد شود و جهاد دانشگاهی هم حمایت کند. ۱۶ سال گذشته تاکید داشتیم که فقط به فکر خون بند ناف نباشند، بلکه این علم در چشم، دندانپزشکی، اعصاب و ... نیز باید بکار گرفته شود.
وی با اشاره به پالایشگاه ضایعات زایمانی گفت: هر چیزی که خدا آفریده دور انداختنی نیست؛ ۳۷ محصول از این ضایعات قابل تولید است.