اگر شما هم از علاقمندان به خبرنویسی هستید، در این بخش با قالب‌های خبری در تلویزیون آشنا شوید.
ژورنالیسم تلویزیونی یا به دیگر معنا، تشکیلات بر نامه سازی خبری تلویزیون، یکی از مصادیق بارز و پیشرو رسانه‌های جمعی است که گسترده‌ترین نفوذ و تاثیر را در اذهان مردم برجای گذارده است.
ژورنالیسم تلویزیونی قدمتی ۶۰ ساله دارد. در طول‌این مدت، تحولات عدیده‌ای را از سرگذرانده تا به پیشرفت کنونی نائل آمده است. هر مرحله از‌این تحولات نیز مدیون رقابت تنگاتنگ در ابداع؛ اختراع؛ ابتکارات حساس و تاثیرگذاربوده است. حساس از‌این نظر که با هر تحول، تعادل رسانه‌ها به نفع نوآوران، تغییر یافته است. به گونه‌ای که هر حرکت جدید به منزله سلاحی نو و سری شمرده می‌شود. همه رقابت‌های رسانه‌ای یک هدف را دنبال می‌کنند و آن ذهن و زبان مخاطب است و باید دانست که هر هدفی، انتظاری دو گانه را در بر دارد. نخست در جهت اطلاع رسانی به مخاطب و دوم اغنا کامل وی. ژورنالیسم تلویزیونی در‌ایران قدمتی ۴۵ ساله دارد و گواینکه به پیشرفت‌هایی قابل توجه در‌این مدت نائل آمده است، اما همچنان برای پر کردن خلاء ناشی از عقب ماندگی فنی و تکنیکی، نیاز به تحولات مستمر و عمیق دارد. کارشناسان و صاحب نظران، تحول در حوزه‌های چهارگانه زیر را برای پیشی گرفتن در میدان رقابت رسانه‌ای ضروری می‌دانند:
۱- عرصه قالب‌ها و سبک‌ها و شیوه‌های تولید
۲- عرصه تشکیلات؛ سیستم‌ها
۳- عرصه مبانی؛ تعاریف و تئوری‌ها
۴- عرصه تکنولوژی و تجهیزات
نظر به وسعت زیاد حوزه‌های فوق و مجال اندک‌این نوشتار، تنها به بررسی نخستین گزینه یعنی عرصه قالب‌ها و سبک‌ها و شیوه‌های تولید در برنامه سازی خبری تلویزیون می‌پردازیم. روزانه ده‌ها بولتن خبری درشبکه‌های تلویزیونی درون و برون مرزی سیما و هزاران بولتن در شبکه‌های دیگر کشور‌های جهان، تولید و پخش می‌شوند. هر یک از‌این‌ها مجموعه‌ای از ایتم‌های تولید شده هستند که با وجود گوناگونی ظاهر، تنها از چند قالب اصلی تشکیل شده‌اند. در اولین قسمت از‌این نوشتار به بررسی‌این قالب‌ها و توانمندی‌هایشان در خبر تلویزیون می‌پردازیم.
شنونده تشکر کرده به سمت دوربین برمی گردد و ادامه برنامه را به استودیوی پخش واگذار می‌کند. نوع دیگری از ارتباط زنده، بهره گیری از تصاویر مرکب و صفحه‌های تقسیم شده کادر تصویر است.
مرسوم‌ترین نوع این تصاویر، تصویر دو نفر در نمای نزدیک است که هر یک نیمی از صفحه تلویزیون را اشغال می‌کنند. در این حالت بهتر است جهت نگاه صورت‌ها کمی به داخل و به سوی یکدیگر باشد و تصاویر از نظر اندازه، رنگ و کیفیت، با یکدیگر همخوانی داشته باشند. اولین ویژگی کار ارتباط مستقیم، این است که خبرنگار از صحنه رویداد به طور زنده، واقعه را گزارش می‌کند و مخاطبان نیز به این گونه گزارش‌ها بیشتر توجه می‌کنند، زیرا واسطه در آن نیست و از کانال اتاق تدوین خبر نیز، عبور نکرده است و امکان جرح و تعدیل در گزارش وجود ندارد. در این گونه گزارش‌های خبری، خبرنگاران از قبل در محل حضور می‌یابند، اطلاعات لازم و ضروری در باره رویداد را تهیه می‌کنند و به هنگام ارائه گزارش، به مخاطبان منتقل می‌سازند. (بیاد داشته باشیم که در شبکه‌های مدرن تلویزیونی، تمام این برنامه‌ها، مربوط به بولتن‌های خبری هستند و‌این بولتن‌ها، از اقلام تفسیر و تحلیل خبر وغیره کاملاً مجزا هستند.)
در بخش‌های خبر، گزارشگران نقش حیاتی دارند. آن‌ها در بیشتر خبر‌ها با مجری استودیو، ارتباط زنده برقرار می‌کنند. به عنوان نمونه، در بخش صبحگاهی خبر شبکه FRANCE ۲۴ در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷، گوینده خبر، خانم 'استفانی بریلانت' با گزارشگر زن شبکه که در نمایشگاه 'اتومبیل مدرن' حضور داشت، ارتباط زنده تلویزیونی برقرار کرد. در این ارتباط، صفحه تصویر به دو قسمت تقسیم شد که هر دو نفر را نشان می‌داد. پس از سوال گوینده و در حالیکه ۱۵ ثانیه از شروع گفتار گزارشگر می‌گذشت، نصف کادر مربوط به تصویر گوینده، به تصاویری از فضای نمایشگاه دیزالو شد. به دنبال آن، تصویر و صدای گزارشگر هم به پایان رسید و تمام کادر تصویر تبدیل به فضای نمایشگاه شد. در این حال گفتار متن توسط گوینده استودیو یعنی خانم بریلانت قرائت شد. این گزارش حدود سه دقیقه به طول انجامید و با آن‌که یک بسته خبری محسوب می‌شد، اما تماماً زنده و مستقیم بود. یعنی حتی لحظه‌ای از تصویر و صدا، به صورت ضبط شده یا آرشیوی ویا مونتاژ شده نبود. جالب اینجاست که در تمام گزارش‌های دور و نزدیک، رسمی و تفننی، مهم و عادی، ارتباط زنده و مستقیم اجرا می‌شود. این کار نه تنها واسطه‌ها را از بین می‌برد بلکه هیچ دروازه بانی را در این مسیر نمی‌بینیم. به این ترتیب، مخاطب با اطمینان و اعتماد بیشتری خبر را دیده و باور می‌کند.
کمپانی خبر پراکنی بریتانیا (BBC) نخستین شبکه خبری بود که عنوان گزارش خبری را برای گزارش‌های ارسالی نمایندگانش از سراسر جهان برگزید. 'مارک براین'دبیر منطقه اروپایی BBC در وصف این گونه گزارش‌ها، آن‌ها را به همبرگر خوش طعمی تشبیه می‌کند که موجب جذب همگان می‌شود.
بهانه خبری: هر گزارش خبری نیاز به یک بهانه خبری دارد والا تهیه و پخش آن توجیه منطقی و قابل قبول ندارد. مدل بل در گزارش خبری
طبق این الگو هر گزارش خبری از سه قسمت تشکیل می‌شود:
۱- آغاز: تمرکز
۲- وسط: واقعی‌کردن موضوع (دلیل، نتیجه، جهت)
۳- پایان: حل (خلاصه خبر، پاسخ به سوالات، حل تضاد)
در قسمت تمرکز، گزارشگر با قرارگرفتن در نمای متوسط، در مقابل دوربین، در صحنه حادثه خبری (یا مکانی که به نحوی نمادین با موضوع گزارش در ارتباطی تنگاتنگ است)، مقدمه‌ای را به شکل یک خلاصه خبری ارایه می‌دهد. پس از‌این معرفی خبر یا موضوع گزارش در یک گزاره، طرح دلایل و عواقب آن خبر در یک یا حداکثر دو گزاره می‌آید. ذکر عواقب و پیامد‌های خبر در فضایی مشابه، در پایان بخش تمرکز، جهت یا زاویه خبری را مشخص می‌کند.
پس از تمرکز، بخش عینی گرایی که بدنه گزارش به حساب می‌آید، قرار می‌گیرد. این بخش در حقیقت بسط و شرح همه آن خلاصه مطالبی است که در بخش تمرکز ارایه شده بود. خبر، دلیل، نتیجه و جهت یا زاویه خبری، هر کدام به صورت یک بخش خودکفا یا یک موزاییک در میانه گزارش، یکی پس از دیگری قرار می‌گیرند.
اساساً یک گزارش بافتی چند متنی دارد، یعنی از متون متفاوت که هر کدام در اصطلاح یک موزاییک نامیده می‌شوند، تشکیل شده است که عبارتند از: یک موزاییک تمرکز در آغاز، چندین موزاییک واقعی کردن در وسط و در نهایت یک موزاییک حل در پایان گزارش.
هر موزاییک بخش میانی، یک مطلب از موضوع گزارش را باز می‌کند، آن را بسط و گسترش می‌دهد و تشریح می‌کند.
هر موزاییک بخش میانی (واقعی‌کردن) به مثابه یک متن خودکفا، از سه عنصر ساختاری تشکیل شده است که عبارتند از: گفتار متن گزارشگر، مصاحبه با بازیگران اجتماعی و تصاویری از واقعیت تاریخی.
نتیجه گیری:
ژورنالیسم تلویزیونی یکی از جوان‌ترین و مدرن‌ترین رسانه‌های جمعی در جهان است که از گسترش روز افزون و مخاطبان پرشماری برخوردار است. به همین دلیل رقابت زیادی میان صاحبان مراکز و شبکه‌های تلویزیونی برای گسترش دامنه نفوذ و در نتیجه افزایش مخاطب وجود دارد. برنده‌این رقابت‌ها مراکزی هستند که‌اینده نگری و درایت و نوآوری بیشتری ارئه می‌کنند. عرصه رقابت ژورنالیسم تلویزیونی بر چهار محور استوار است:
قالب‌ها در واقع شیوه‌های برنامه سازی هستند که به صورت‌ایتم‌هایی مجزا در هر بخش خبر شاهد شان هستیم. این قالب‌ها ازدو نظر حائز مطالعه هستند. اول این‌که در بسیاری از مراکز تلویزیونی، تنها بخشی از کارکردشان مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی ابعاد مختلف پوشش خبری شان نادیده گرفته می‌شود. دوم این‌که‌این قالب‌ها سنتی و کهنه شده اند و نه تنها جذابیت خود را تا حدی از دست داده اند بلکه علاوه براین، قادر به بیان بسیاری از مفاهیم خبری نیستند لذا باید قابلیت‌های برنامه سازی جدیدی فراهم آید.
قالب خبری رایج عبارتند از: