برخلاف بسیاری از بیماریهای مزمن، پوکی استخوان جز در موارد حاد که فرد را با شکستگی مواجه میکند، علامتی ندارد؛ به همین دلیل آن را بیماری خاموش نیز مینامند.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا وسیما پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis)، همانطور که از نامش پیداست، به معنی کم شدن تراکم استخوان است که به دنبال آن قدرت و استحکام استخوان کم می شود و در این شرایط استخوان در معرض آسیب و شکستگی قرار میگیرد.
علت پوکی استخوان چیست؟
علت پوکی استخوان
دلایلی که میتواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را بالا ببرد عبارتند از : افزایش سن، عوامل ژنتیکی، یائسگی، استعمال دخانیات و الکل، نداشتن تحرک بدنی (ورزش) مناسب و کافی، کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی،
و بیماریهایی مانند پرکاری تیروئید، کمکاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید، بیماری کوشینگ، دیابت و مصرف برخی داروها مثل کورتن، لووتیروکسین، فورزماید، هپارین، فنیتوئین و … به مدت طولانی است.
لازم به ذکر است در رژیمهای غذایی نامناسب فرد دچار کمبود مواد معدنی خواهد شد، بدن این کمبودها را از بافتهای استخوانی تأمین میکند و این روند، در طول زمان باعث فقر استخوانها و در نتیجه پوکی استخوان میگردد.
در زنان پوکی استخوان حتی ممکن است قبل از سن یائسگی آغاز شود؛ با این وجود، شکستگیهای آن در سنین بالاتر ایجاد میگردد. بیشترین افرادی که در معرض شکستگی پوکی استخوان قرار میگیرند، زنان یائسه هستند؛ زیرا در این دوران سطح استروژن به طور قابل توجهی کاهش مییابد. شکستگیهای لگن وخیمترین عارضه پوکی استخوان است و حتی در برخی از موارد، میتوانند سبب مرگ بیمار شوند.
اگر سنجش تراکم مواد معدنی استخوان را معیار قرار گیرد، تعداد قابل توجهی از زنان بویژه در دوران یائسگی، دچار کاهش توده استخوانی در گردن و استخوان ران میباشند.
شکستگیهای پوکی استخوان اغلب به دلیل حوادث بسیار معمولی ایجاد میشوند که افراد سالم به هیچ وجه در آن موقعیتها دچار شکستگی نخواهند شد. به عنوان مثال میتوان به شکستگیهای مهرهای اشاره نمود که در بسیاری از آنها با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ میدهند.
بیشتر بخوانید :
پیشگیری از پوکی استخوان امکان پذیر است ؟
پوکی استخوان درمان قطعی ندارد و زمانی که استخوان پوک شد تقریباً محال است که بتوان توده استخوانی را به حالت اول باز گرداند. تنها کاری که با مصرف داروها میتوان انجام داد این است که روند پوک شدن را کند یا متوقف کرد. به این ترتیب بهترین راه، پیشگیری از ابتلا به این بیماری است. پیشگیری به ویژه در زنان بسیار مهم است. با انجام حرکات ورزشی و داشتن رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین دی، می توان استخوانهای خود را محکم و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کرد.
ورزش چه نقشی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد؟
استخوانها از بافتهای زنده ای تشکیل شدهاند که در طول زندگی و با از بین رفتن بافتهای فرسوده، بافتهای جدیدی جایگزین آنها میشود. اگر استخوانها بخواهند که این کار را به خوبی انجام دهند و قوی باقی بمانند نیاز دارند که تحریکات منظمی را از فعالیت های جسمانی کسب کنند. استخوانها باید به طور منظم مورد استفاده قرار گیرند تا ضعیف نشوند.فعالیت فیزیکی در طول سالهای کودکی، نوجوانی و جوانی باعث افزایش جرم استخوان میشود و شدیداً خطر ابتلا به پوکی استخوان در بزرگسالی و پیری را کاهش میدهد.
داشتن برنامه ورزشی منظم نه تنها استحکام استخوان را حفظ میکند بلکه حدود یک تا دو درصد به توده استخوانی میافزاید.
چه ورزشهایی برای پیشگیری از پوکی استخوان مناسب است ؟
ورزشهای تحمل وزن، مهمترین فعالیتها برای پیشگیری از پوکی استخوان است ؛ هر گونه ورزشی که در آن بدن برخلاف جاذبه زمین کار میکند و پاها و ساق ها وزن را حمل میکنند. یعنی تمام وزن روی پاها میافتد.
این ورزش ها شامل: پیادهروی ،دویدن، نرمشهای ایروبیک، بدمینتون،کاراته، فوتبال، تنیس، اسکواش، والیبال، بسکتبال، استفاده از تردمیل، بالا رفتن از پله، پرش، کوهنوردی و انجام یکسری از کارهای خانه مثل جاروکردن و تمیز کردن خانه و...
ورزش هایی که تحمل وزن در آنها وجود ندارد مثل شنا کردن، دوچرخهسواری، یوگا و … فشاری را بر روی استخوانها نمیآورند. تأکید بر انجام ورزشهای تحمل وزن به این معنی نیست که شما سایر ورزش ها را انجام ندهید. بلکه شما میتوانید در کنار این ورزش ها، برای تقویت عضلات و تندرستی و سلامت سایر سیستمهای بدن، بقیه ورزش ها را نیز انجام دهید.
برای اینکه ورزش مؤثر باشد، شما باید حداقل سه روز در هفته یا بیشتر ورزش کنید و هر بار ورزش کردن باید حداقل ۲۰ الی ۳۰ دقیقه زمان ببرد.
خوراکی های مفید برای جلوگیری از پوکی استخوان
پیشگیری از این بیماری اصل اساس کنترل آن است. برای پیشگیری مناسب باید از دوران نوجوانی و جوانی شروع کرد. ورزش به خصوص ورزشهای تحمل وزن، دریافت کلسیم کافی در رژیم غذایی و تغییرات مناسب سبک زندگی از راههای اصلی پیشگیری از این بیماری به شمار میروند .