زبان فارسی رمز هویت و عامل مانایی و بقای کیان و هویت ایرانیان در گذر تاریخ بوده است و میراث غنی و توانایی‌های چشم گیر زبان فارسی آن را به یکی از زنده‌ترین زبان‌های جهان نمایان کرده است.
۲۵ اردیبهشت به روز پاسداشت زبان فارسی نامگذاری شده است؛ زبان فارسی رمز هویت و عامل مانایی و بقای کیان و هویت ایرانیان در گذر تاریخ بوده است و میراث غنی و توانایی‌های چشم گیر زبان فارسی آن را به یکی از زنده‌ترین زبان‌های جهان نمایان کرده است.
در نگاه رهبر انقلاب اسلامی هم زبان فارسی از جایگاه و پایگاه بلند و گسترده‌ای در جهان امروز برخوردار است نکته درخور توجه شناخت نگرش و رویکرد رهبر انقلاب اسلامی به زبان فارسی است که برخوردار از چندین ویژگی و نشان یکتا و بی مانند است. به باور ایشان، زبان خیلی مهم است، اهمیت زبان ملی یک کشور برای خیلی‌ها هنوز دانسته و شناخته نیست، زبان، استخوان فقرات یک ملّت است.
ویژگی‌های زبان فارسی
از نگاه رهبر انقلاب، زبان فارسی از جهتی یک زبان استثنایی است، زبان عربی با آن گسترش واژگانی که دارد، خصوصیت زبان فارسی را ندارد و آن، ترکیب‌پذیری زبان فارسی است. در نگاه ایشان فارسی صحیح، زبان شیرین و پُروسعتی است و از زبان عربی وسیع‌تر است؛ شیوایی و سادگی، ویژگی دیگر زبان فارسی از نظر رهبر انقلاب است. شیوایی و رسایی زبان فارسی به گونه‌ای است که به راحتی کاربران این زبان را برای انتقال معانی یاری میکند این شیوایی و بلاغت در زبان است که در نگاه رهبر انقلاب سعدی و فردوسی و حافظ را در زمره شاعران بزرگی هستند که امروز با وجود گذشت چندین سده سخن‌شان برای امروزیان قابل درک و دریافتن است؛ از این جهت است که به بیان ایشان زبان فارسی زبان امروز است یعنی می‌شود گفت حافظ و سعدی گویی هزار سال از زمان خود جلوتر بوده اند.
ویژگی دیگر زبان فارسی از نظر رهبر انقلاب غنی و سرشار بودن زبان فارسی است به نحو‌ی که این زبان فرهنگ غنی‌ای را با خود به جهان برده است که عمدتا فرهنگ اسلامی است. آثار باقی مانده از مسلمانان شرق آسیا به روشنی تاثیر زبان فارسی را در این ناحیه از جهان نشان می‌دهد. ایرانیان که با درک و نگرش والا به اهمیت گوهرین فرهنگ اسلامی باور پیدا کرده بودند اسلام را به شرق آسیا بردند. هنوز میتوان آثار این میراث گرانسنگ را در شرق دور یافت حتی مسلمانان در کاشغر چین اوقاتِ وعده‌های نماز جماعت خود را با زبان فارسی معین می‌کردند؛ چنین است که این سخن رهبر انقلاب که زبان فارسی هزار و دویست سال ذخیره فرهنگی برجسته دارد بهتر درک می‌شود ظرفیت عظیمی که هنوز هم قابلیت بهره برداری دارد.
ویژگی دیگر زبان فارسی از نظر رهبر انقلاب آهنگین بودن و شیرین بودن زبان فارسی است. ایشان چنین میفرمایند که شیرینی آهنگین بودن و گوشنوازی زبان فارسی باعث گسترش و اشاعه آن در بین ملل مختلف جهان گشته است؛ ایشان سخن برخی شخصیت‌های حاضر در مجامع جهانی را شاهد می‌آورند که آهنگ زبان فارسی و نطق‌های فارسی گیراتر از آهنگ زبان‌های دیگر است. به بیان ایشان این وجه به هنجار بودن و زیبایی زبان فارسی است که می‌تواند هر بخشی از معارف بشری را ارائه دهد و بیان کند و به تعبیر ایشان زبان فارسی یک آهنگ موسیقایی زیبا دارد و از انعطاف و روانی و کشش بالایی برخوردار است بنابراین در زبان فارسی خشونت وجود ندارد و بسیار دلنشین و دلپسند است.
گنجایش و ظرفیت زبان فارسی نیز مورد توجه خاص رهبر انقلاب بوده است به باور ایشان زبان فارسی در دست ما زبان قوی جا افتاده و پرظرفیت است که خیلی سعه و ظرفیت دارد.
زبان فارسی زبان انقلاب و زبان اسلام
میتوان از بیانات رهبرانقلاب اینگونه استنباط نمود که انقلاب واسلام و زبان فارسی خدمات متقابلی داشته اند. به اعتقاد ایشان جاذبه سخنان امام و حقایق انقلاب و مفاهیم انقلابی؛ زبان فارسی را برای مخاطبانش مانوس کرده بود و حتی در هند سرود‌های انقلابی مردم ایران رامی فهمیدند از این رو به تعبیر ایشان هر جا که جاذبه این فرهنگ و این تفکر بتواند راهی باز کند؛ زبان فارسی هم هست
به بیان رهبر انقلاب امروز ایران معتقد است برای دنیا پیامی دارد؛ و آن اسلام انقلابی ماست. امروز اعتقادمان این است که برای دنیا پیامی داریم. این پیام، یک حامل و رسانه درستی می‌خواهد؛ و آن جز زبان، چیز دیگری نیست. چون به این پیام فکر می‌کنیم، این زبان بایستی بتواند واژه‌ها و اصطلاحات مخصوص ما را منعکس کند؛ اصطلاحاتی که مقصود انقلاب را برآورده میکند و تفکرات نظام را منعکس می‌نماید. پس، امروز ما به یک زبان قوی و جاافتاده و پُرظرفیت احتیاج داریم؛ و آن زبان فارسی است، که بحمداللَّه در دسترس ما هم هست.
پیوند زبان فارسی با اسلام به گونه‌ای بوده است که میتوان به جرئت و بر پایه شواهد تاریخی میتوان زبان فارسی را دومین زبان اسلام نامید به اعتقاد رهبرانقلاب یکی از عوامل گسترش زبان فارسی دردنیا همراهی آن با دین و پیام دین و معارف دینی است یعنی آن کسی که این دین و این معارف را می‌پذیرد زبانی را هم که حامل ان است می‌پذیرد. از این رواست که به بیان ایشان اسلام به زبان عربی واردایران شد، اما به زبان فارسی ترویج پیدا کرد ود رطول قرن‌های متمادی بیشترین معارف اسلامی و به سخنا ن حکمت آموز به وسیله ایرانیان فارسی زبان درمیان ملت‌ها انتشار یافت.
نفوذ زبان فارسی
از نظر رهبرانقلاب زبان پر طرفیت و شیرین و رسا و زییای فارسی توانسته است بخش عظیمی از مناطق جغرافیایی جهان را تحت تسلط و سیطره معنوی خود د رآورد؛ و با نفوذ معنوی و کارایی و شویایی و قدرت بلاغت خود در دل ملت‌ها جا با زکند.
ایشان در این باره میفرمایند:
”یک روز از چین تا روم وهمین آسیای صغیر؛ مرز زبان فارسی را تشکیل می‌دادند. انسان میبیند که دردوران عثمانی دیوان و مکاتبات به زبان فارسی بوده است و شعرایی به زبان فارسی داشتند. بهترین شعرای بخشی از دوران عثمانی شعرای فارسی گو هستند وضع هند و شبه قاره هم که معلوم است بنا بر این نفوذ زبان فارسی بسیار بوده است “.
البته به باور رهبرانقلاب استعمارگران بخصوص استعمار انگلیس تلاش بسیاری کردند که زبان فارسی را د رمناطق تحت نفوذ به فراموشی بسپرند. به نظر میرسد این نکته که رهبرانقلاب بدان تاکید کرده اند نیز خود جلوه دیگری از اهمیت و قابلیت زبان فارسی به منزله یکی از عناصر اقتدار نرم ایران درجهان را نمودار میکند. واقعیت آن است که فارسی زدایی انگلیس در منطق نفوذ جغرافایی ایران در سده‌های گذشته با روش‌ها و شیوه‌های گوناگونی دنبال شده است
علت دیگر نفوذ زبان فارسی، آن بار معنایی است که این زبان با خودش حمل میکند. زبان فارسی، فرهنگ غنی‌ای را با خودش می‌برده است. به اعتقاد رهبرانقلاب” نمی‌شود باور کرد که نفوذ زبان فارسی به خاطر قدرت سیاسی کشور فارسی زبان است. آن روزی که زبان فارسی در هند زبان رسمی بود، پادشاهان مغولی هند و تیموری ها، اگر از سلاطین صفویه - که در ایران بودند - مقتدرتر نبودند، قدرت کمتری نداشتند. هیچ وقت ایران در دولت عثمانی نفوذی نداشته، که زبان فارسی را نفوذ سیاسی ما به آن‌جا ببرد؛ خودشان دولت مقتدری بودند؛ همیشه هم با کشور ایران در حال جنگ و درگیری بودند. اتفاقاً دورانی که زبان فارسی در ترکیه نفوذ داشته، تقریباً همان دوران صفویه است که در خود ایران زبان فارسی خیلی اوجی نداشته است. شعرای خوب ما در آن دوران فرار می‌کردند و از ایران می‌رفتند؛ اما ما می‌بینیم که در کشور عثمانیِ آن روز، زبان فارسی، زبان دیوانی و زبان شعری و زبان علمی و ادبی است؛ پس ناشی از نفوذ سیاسی نیست؛ یعنی نمی‌توان گمان کرد که علت گسترش زبان فارسی، نفوذ سیاسی دولت فارسی ایران است. علاوه بر این، خیلی از سلاطین ایران اصلاً فارس نبودند. غزنویان و سلجوقیان شاید زبان فارسی را درست هم نمی‌فهمیدند. خود صفویه و قاجاریه هیچ کدام فارسی زبان نبودند؛ این‌ها با فارسی خیلی انس و خویشاوندی نداشتند. “
بایسته‌های پاسداشت زبا ن فارسی
صیانت و پاسداشت زبان فارسی از دغدغه‌ها و نکات موردتاکید رهبر انقلا ب بوده است و به مناسبت‌های مختلف به حکمرانان اهمیت و توجه به حفظ و ترویج زبان فارسی به رسانه‌ها اهمیت به کاربردن زبان معیار و پرهیز از انحطاط و آسیب دیدن زبان فارسی و به عموم مردم اهمیت کاربرد زبان فارسی ودو رنگه داشتن آن را از تندباد حملات بیگانگان گوشزد کرده اند. از این رواعتلای زبان فارسی؛ گسترش ونوسازی و حفاظت از زبان فارسی از محور‌های مورد تاکید رهبر انقلا ب بوده است.
به بیان ایشان:
«فارسی زبانان و علاقه‌مندان و دوستداران این زبان در سراسر جهان و صاحبان ذوق و اندیشه باید با جدّیت کامل و اهتمام فراوان، تلاش مضاعفی را برای اعتلاء زبان فارسی به عمل آورند.
د رجا‌ی دیگر میفرمایند:”زبان فارسی باید گسترش پیدا کند. باید نفوذ فرهنگیِ زبان فارسی در سطح جهان روزبه‌روز بیشتر شود. فارسی بنویسید، فارسی واژه‌سازی کنید و اصطلاح ایجاد کنید. کاری کنیم که در آینده، آن کسانی که از پیشرفت‌های علمی کشور ما استفاده می‌کنند، ناچار شوند بروند زبان فارسی را یاد بگیرند. “
”زبان فارسی باید گسترش پیدا کند. باید نفوذ فرهنگیِ زبان فارسی در سطح جهان روزبه‌روز بیشتر شود. فارسی بنویسید، فارسی واژه‌سازی کنید و اصطلاح ایجاد کنید. کاری کنیم که در آینده، آن کسانی که از پیشرفت‌های علمی کشور ما استفاده می‌کنند، ناچار شوند بروند زبان فارسی را یاد بگیرند. “
«نگذارید زبان فارسی دچار فرسودگی و ویرانی شود. زبان فارسی قرن‌های متمادی است که عمدتاً به‌وسیله شاعران بزرگ حفظ شده و اینگونه سالم و فصیح به دست ما رسیده است، بنابراین ما باید حرمت زبان را حفظ کنیم و اجازه نداریم با بی‌مبالاتی آن را به دست فلان ترانه‌سرای بی‌هنر بدهیم که الفاظ را خراب کند و بعد نیز با پول بیت‌المال در صداوسیما و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی پخش شود»
جمع بندی
زبان فارسی رمز هویت ملت ایران واز عناصر اصلی فرهنگ ایرانی اسلامی حاکم بر این سرزمین است. اهمیت زنده نگه داشتن و پاسداشت این زبان زنده و شیرین همواره مورد تاکید ایت الله خامنه‌ای بوده است از نظرایشان ترکیب پذیری، شوایی و سادگی، ونیز و سرشار بودن، گنجایش و ظرفیت داشتن، آهنگین و شیرین بودن، گستردگی و دامنه نفوذ، زبان علم، زبان اسلام و انقلاب اسلامی از ویژگی‌های زبان فارسی است که در طول تاریخ موجب گسترش ونفوذ د راعماق جان ملت‌ها و فرهنگهاشده وحتی فراتر از ابزار‌های سیاسی و نظامی دامنه ایران فرهنگی و حوزه زبان فارسی را بسیار فراتر از جغرافیا‌ی ایران کهن امتداد بخشیده است. از این روست که از منظر رهبر انقلاب ضرورت دارد هم اصحا ب قدرت و ورسانه و هم عموم مردم برای حفظ و صیانت از این میراث گرانسنگ گذشتگان همه همت خود را به کا رگیرند.
منابع
۱- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری
۲-زبان فارسی از نگاه رهبر انقلاب https://www.iribnews.ir/fa/news/۲۴۳۵۴۱۹/
۳-زبان فارسی در ایینه کلام مقام معظم رهبری
https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=۳۱۲۴۵۵