با توجه به اینکه بیش از بیست سال از ابلاغ سیاستهای کلی آب می‌گذرد؛ اجرایی شدن این سیاست‌ها چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: ایران کشوری کم آب و در کمربند خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارد که متوسط بارش در آن کمتر از متوسط بارش جهانی است که قدم نخست برای مواجهه با این مسئله پذیرش این موضوع از سوی مردم و البته مسئولان است.
البته راهکار بحران فعلی آب در بازگشت به اصول کلی نظام در حوزه آب است که در سال ۱۳۷۹ توسط مقام معظم رهبری در پنج حوزه ابلاغ شده است؛ حوزه‌هایی مانند ایجاد نظام جامع مدیریت آب بر اساس اصول توسعه پایدار و آمایش سرزمینی در حوزه‌های آبریز، ارتقاء بهره وری آب با توجه به ارزش اقتصادی، امنیتی و سیاسی آن در استحصال، عرضه، نگهداری و مصرف، موضوع بازچرخانی آب، تدوین برنامه جامع متناسب سازی امور حوزه آب و مدیریت و مهار آبهای مرزی مشترک، سیاست‌هایی بودند که ۲۱ سال پیش توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده‌است.
حال این سؤال پیش می آید که با گذشت بیست و یک سال از ابلاغ سیاستهای کلی آب و با توجه به کمبود آن طی سال‌های اخیر؛ دستگاه‌های متولی چه پاسخی در قبال اجرایی نشدن سیاستهای ابلاغی مربوطه به دستگاه خود دارند؟!
قوانین بالادستی سند
سیاستهای کلی منابع آب؛ ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب سیاستهای کلی نظام در بخش های امنیت اقتصادی، انرژی، منابع آب، بخش معدن، منابع طبیعی و حمل و نقل به رؤسای قوای سه گانه ابلاغ کردند.
از میان سیاستهای کلی نظام در بخش‌های مختلف فوق الذکر؛ به سیاستهای ابلاغی در حوزه منابع آب که در تاریخ ۲۰/ ۱۲/ ۷۹ از سوی مقام معظم رهبری به قوای سه گانه ابلاغ شد؛ پرداخته می‌شود.
۱ -ایجاد نظام جامع مدیریت در کل چرخه‌ی آب براساس اصول توسعه‌ی پایدار و آمایش سرزمین در حوضه‌های آبریز کشور.
۲ - ارتقاء بهره‌وری و توجه به ارزش اقتصادی و امنیتی و سیاسی آب در استحصال و عرضه و نگهداری و مصرف آن.
۳ - افزایش میزان استحصال آب و به حداقل رساندن ضایعات طبیعی و غیر طبیعی آب در کشور از هر طریق ممکن.
۴ - تدوین برنامه‌ی جامع به منظور رعایت تناسب در اجرای طرح های سد و آبخیزداری و آبخوان‌داری و شبکه‌های آبیاری و تجهیز و تسطیح اراضی و حفظ کیفیت آب و مقابله با خشکسالی و پیشگیری از سیلاب و بازچرخانی و استفاده از آبهای غیرمتعارف و ارتقاء دانش و فنون و تقویت نقش مردم در استحصال و بهره برداری.
۵ ـ مهار آبهایی که از کشور خارج می‌شود و اولویت استفاده از منابع آبهای مشترک.
مستندات مرتبط با سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه آب
-جلال شیری رئیس مرکز پژوهش مهندسی و علوم آب دانشگاه تبریز: اگر به سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه آب عمل می‌شد، کشور با همین منابع محدود فعلی امروز به جای درگیر شدن با مشکل آب در مناطقی مانند خوزستان، یکی از کشور‌های پرآب دنیا بود.
-"محمد جوانبخت"معاون آب و آبفای وزیر نیرو: خوشبختانه اسناد بالادستی خوبی وجود دارند که اگر به خوبی اجرا شده و مورد توجه قرار گیرند، بسیاری از مشکلات در بخش آب مرتفع خواهد شد.
چرایی و اهمیت موضوع
زمان مشخصی برای اجرای سند سیاست های کلی آب در نظر گرفته نشده است. اما با توجه به وضعیت بحرانی آب در کشور و کاهش محسوس آن طی سالیان اخیر؛ پیگیری سیاست های ابلاغی رهبر انقلاب در حوزه آب ضرورتی مهم و اساسی است که متولیان باید پاسخگو باشند.
نکته مهم اینکه با توجه به اینکه بیش از بیست سال از ابلاغ سیاست های کلی آب می گذرد؛ اجرایی شدن این سیاست ها چندان مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که وضع خشکسالی کشور، مدیریت صحیح منابع آبی را بیش از پیش می طلبد.
وضعیت آب در کشور و اهمیت توجه به موضوع حیاتی آب:
-آمار‌ها نشان می دهد که کل ریزش‌های جوی از اول مهر سال ۹۹ تا ۲۹ تا شهریور ۱۴۰۰ (سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹) بالغ بر ۱۵۶ میلیمتر بوده است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (۲۳۸ میلیمتر) ۳۴ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (۳۱۴ میلیمتر) ۵۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.
-براساس این گزارش، در میان ۶ حوضه آبریز اصلی، حوضه‌های آبریز مرزی شرقی، قره قوم و خلیج فارس و دریای عمان به ترتیب با ۵۷، ۵۳ و ۴۱ درصد اختلاف و کاهش بارش نسبت به میانگین ۵۲ ساله شرایط سخت‌تری دارند. در میان ۳۰ حوضه آبریز درجه دو نیز تنها یک حوضه آبریز نسبت به متوسط ۵۲ ساله (۵درصد) افزایش بارش داشته است. حوضه‌های آبریز فرعی «بندرعباس، سدیج» با ۸۸ درصد و «هامون، مشکیل» با ۷۴ درصد کاهش بارش نسبت به متوسط بلند مدت بدترین شرایط را طی یک سال اخیر در میان حوضه‌های آبریز سی‌گانه فرعی داشته‌اند.
- براساس تازه‌ترین گزارش‌ها از وضعیت سد‌های ایران در آغاز سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰؛ سد‌های مخزنی کشور که مربوط به ۲۶ شهریور سال آبی ۱۴۰۰ – ۹۹ است؛ ظرفیت کل مخازن سد‌ها ۵۰.۵ میلیارد متر مکعب است، اما درصد پر شدگی سد‌ها در حال حاضر ۳۹ درصد است. ورودی سد‌ها در هفته گذشته ۰.۲۰ میلیارد مترمکعب و در مدت مشابه سال آبی گذشته ۰.۳۰ میلیارد متر مکعب بوده است. خروجی سد‌ها در هفته نیز ۰.۵۹ میلیارد مترمکعب و در مدت مشابه سال آبی گذشته ۱.۰۳ میلیارد متر مکعب بوده است.
پژوهشگر: نرگس شامحمدی