بیکاری؛ درد پنهان و آشکار سزمین نخل و آفتاب

به گزارش خبرگزاری صداسیما مرکز سیستان و بلوچستان، بیکاری، واژه ای ملموس برای همه ماست.

هنگامی که حرف از بیکاری زده می شود؛ لیستی از افراد بیکار شامل نزدیکان و آشنایان در ذهنمان تداعی می شود.

محمد درس خوانده و الان بیکار است؛ علی سربازیش تمام شده و دنبال شغلی مناسبی است؛ اما جای استخدام نمی شود؛ زهرا تحصیلات دانشگاهیش تمام شده و منتظر شرکت در آزمون های استخدام است.

حقیقت همین است؛ سرکار رفتن و پیداکردن شغل مناسب، دغدغه اصلی این روزهای خانواده ها و جوانان شده است.

اما بیکاری زمانی رنجش دوچندان می شود که برای یافتن شغل باید به جستجوی آن به شهر یا استان غیر از محل سکونت خودت باشی، آنهم نه به اصطلاح امروزی ، شغل کارمندی یا پشت میزی، بلکه شغل کارگری یا خدماتی.

در بهار امسال مرکز آمار ایران، آماری را منتشر کرد که نشان می داد، سیستان و بلوچستان ،  در بین 31 استان کشور یانزدهمین استان بیکار می شود.  همچنین مطابق با آخرین آمار مرکز ایران، در بهار سال 1400 این استان با 13.1 درصد ، چهارمین استان بیکار کشور می شود.

به گفته شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی در سیستان و بلوچستان به دلیل افزایش بیکاری است و بیش از 50 درصد جوانان این استان بیکار هستند. تبعات بیکاری در هر جامعه ای با بزه های اجتماعی شامل افزایش جرم و جنایت، شغل های کاذب، رفتارهای نامناسب اجتماعی همراه خواهد بود.

بیکاری رنجی است که بیشتر خانواده های سیستانی و بلوچستانی به نوعی با آن دست و پنجه نرم می کنند. این رنج با بیکاری  تحصیل کردگان وجوانان در بین خانوده ها دو چندان شده است. 

سیستان و بلوچستان و ظرفیت های بالقوه

سیستان و بلوچستان یکی از  پهناورترین استانها با جمعیت نزدیک به سه میلون نفر در کشور است.

ظرفیت ها و استعدادهای بالقوه ای دارد که هر کدام از این ویژگی ها با سرمایه گذاری و فعال شدن ، حداقل بخشی از معضل بیکاری در این استان جوانِ کشور را ، حل خواهد کرد.

در شرایطی علیم یارمحمدی نماینده سابق زاهدان در مجلس شورای اسلامی از نرخ بیکاری ۴۰ تا ۶۰ درصدی در سیستان و بلوچستان سخن می‌گوید که تاکید دارد ظرفیت‌هایی در این استان وجود که نه در ایران که در منطقه نمونه هستند.

اداره کل  تعاون، کار و رفاه اجتماعی  سیستان و بلوچستان بخشی از ظرفیت های استان را  شامل:- 1- موقعیت جغرافیایی ویژه و مناسب به لحاظ همجواری باکشورهای افغانستان وپاکستان، 2- دسترسی به آبهای آزاد بین المللی، 3- اقلیم مناسب کشت محصولات سود آور صادراتی (خرما،مرکبات، موز ،انبه )، 3-  دشتهای هموار و اراضی مستعد در شمال و جنوب استان 4-  وجود امکانات توسعه و ایجاد صنایع تبدیلی وابسته به محصولات کشاورزی دراستان ازجمله بسته بندی خرما ، 5- وجود معادن نسبتا غنی  و متنوع 6- وجود اسکله های مهم  کشتیرانی 7- صنایع کشتی سازی در چابهار 8- انرژی خورشید وباد 9- توسعه گردشگری سلامت به علت همجواری و همسایگی با کشورهای حوزه خلیج فارس و افغانستان و پاکستان 10 و وجود معادن مس، طلا و مواد معدنی – بر می­شمارد.

بیکاری وافزایش شغل های کاذب در بین جوانان

به عقیده شه بخش گرگیچ، نماینده مردم سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها، ضمن تشریح دلایل و عامل‌گرایش‌جوانان این استان به مشاغل کاذب از جمله سوخت­بری، می‌گوید: جوانان منطقه برای امرار معاش و از روی ناچاری و بیکاری دست به سوخت‌بری می‌زنند و اگر زمینه‌های اشتغالزایی آنها در بخش‌هایی نظیر صیادی فراهم شود هرگز به سوی شغلی که جان‌شان را تهدید می‌کند، نخواهند رفت.

به عقیده کارشناسان، بکارگیری نکردن از ظرفیت های خدادی موجود در سیستان و بلوچستان و نبود تناسب مهارت افراد و نیازهای جامعه از دلایل بیکاری در این استان است.

با توجه به رشد جمعیت جوان، شاخصه های مهارت آموزی در استان مطلوب نیست و لازم است تا مهارت آموزی بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

موضوع مهارت آموزی در جایگاه خود بسیار حائز اهمیت است. اما وجود شغل های کاذب با سود بالا توجه به این امر را در بین جوانان این استان و حتی خانواده هایشان کم رنگ تر کرده است.

اولویت شناخت ظرفیت های سیستان و بلوچستان و گام بعد اقدام

محمد سرگزی، نماینده مردم زابل و زهک در مجلس شورای اسلامی گفت: به دلایل مختلفی تاکنون بسیاری از مسئولان اولویتی برای استان سیستان و بلوچستان قائل نبودند.

ظرفیت‌های بالقوه این استان هنوز بالفعل نشده است. منابع قابل توجهی در بودجه برای توسعه استان سیستان و بلوچستان در نظر گرفته نشده است.

مدرس خیابانی، استاندار جدید سیستان و بلوچستان انتخاب شد، وی در نخستین سخنرانی خود ، مأموریت خود را در استان اینگونه بازگو کرد: تردید نداریم که مسیر بسیاری از معضلات و مشکلات استان در حوزه های امنیتی، اجتماعی و فرهنگی از طریق توسعه، اشتغالزایی و محرومیت‌زدایی حتما حل خواهد شد و به یقین توسعه و پیشرفت تحقق پیدا خواهد کرد.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، و عملی شدن وعده های انتخاباتی در زمینه اشتغال و وضعیت جوانان، امید ها برای شکوفایی و رشد سیستان و بلوچستان بیشتر شد. استانی که به تعبیر رئیس جمهور، حجت الاسلام رئیسی، بندرچابهار خط مقدم و پیشران اقتصاد کشور است.
رئیس جمهور درتشریح  سفر خود که چندی پیش صورت گرفت؛ هدفش را اینگونه عنوان کرده بود: حضور اینجانب در استان ها با هدف آشنایی با مشکلات و مسائل مردم و شناخت ظرفیت های اقتصادی است که در جهت رونق تولید و ایجاد اشتغال و رفع مشکلات مردم و محرومین تاثیرگذار است.

راهکار حل بیکاری در سیستان و بلوچستان

اولیایی مدیر کل آموزش فنی و حرفه‌ای سیستان و بلوچستان: آمار بیکاری و جمعیت جوان استان زیاد و نیازمند برنامه ریزی صحیح برای ارائه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کارآفرینی است.

در بحث اشتغال دو نکته باید مدنظر قرارگیرد، در گام اول، حفظ اشتغال موجود و در گام دوم، ایجاد شغل های جدید. راهکارهای برای حل معضل بیکاری متناسب با وضعیت سیستان و بلوچستان وجود دارد، مانند، ارائه آموزش های مهارت محور، مهارت های مناسب با علاقه و نیاز جامعه و بازار کسب و کار به افراد بیکار و یا جوانان آموزش داده شود.

 این موضوع در سیستان و بلوچستان که با جمعیت بالای تحصیلکردگان بیکارمواجه است، اهمیت دو چندان دارد. درواقع مهارت آموزی به عنوان یک برنامه روندی  از مدارس پایه تا سطح دانشگاه های استان به صورت جدی اجرا شود تا بخشی از کاستی های بی مهارتی جوانان این منطقه کاسته شود.

عیسی ابراهیم زاده، رئیس پژوهشگاه علوم زمین و جغرافیای دانشگاه سیستان و بلوچستان گفت: سواحل استان سیستان و بلوچستان ظرفیت منحصر به فردی برای جذب گردشگر دارد. بسیاری از مناطق ساحلی این استان هنوز از سوی گردشگران شناخته نشده است. مناطق مختلف گردشگری در استان سیستان و بلوچستان نیاز به سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارد.

ظرفیت جهانگردی و گردشگری استان، به عنوان منطقه ای بکر و هم دارای مکان های و جاذبه های متنوع امری مشهود است. دریاچه هامون، شهرسوخته، کوه خواجه، در شمال استان، قله آتش فشانی تفتان، دره نگاران، قلعه ناصری، کوه گل فشان، سواحل بکر چابهار در مرکز و جنوب استان، از جمله این ویژگی ها هستند.

توسعه مشاغل خانگی و روستایی ، مشاغلی چون کشاورزی، دام داری، صنایع دستی که بیشتر مبتنی بر زیست بوم و جغرافیایی این منطقه است؛ قابلیت اجرا شدن و نتیجه گیری سریع تری را در پی دارد.

سوزن دوری و صنعتی کردن این هنر در این منطقه با ساخت کارگاه های نیمه صنعتی و بازاریابی های هدفمند در سراسر کشور، راهکاری برای جبران بخشی از بیکاری در سیستان و بلوچستان است.

جمع بندی

با توجه به همه موارد فوق، و سبقه بیکاری در سیستان و بلوچستان، حل این معضل از با اهمیت ترین مسئله در سیستان و بلوچستان است.

عضویت دائم ایران به پیمان شانگهای چین، اهمیت سیستان و بلوچستان را به عنوان کریدور تجاری دسترسی کشور های عضو به بازارهای داخلی کشور های عضو، بیش از پیش کرده است.

با روی کار آمدن دولت جدید در کشور و شعارهای این دولت مبنی بر اقدام جهادی و محرومیت زدایی از مناطق محروم که سیستان و بلوچستان، سرآمدترین آنها در شاخص های محرومیت است؛ می توان به حل مشکل بیکاری با ایجاد شغل های پایدار در این استان امیدوار بود.

 نویسنده: عبدالله علی احمدی