دانستنی‌های مالیات علی الرأس!
دانستنی‌هایی درباره مالیات علی الرأس، اظهارنامه مالیاتی و دفترچه ضرایب، بخوانید.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، مالیات علی الرأس، مالیاتی است که مبنای محاسبه آن به‌جای اسناد و مدارک مُوَدی (پرداخت کننده)، قرائن و ضرایب مالیاتی هستند. اظهارنامه ارسالی مودی، مهم‌ترین ابزار تشخیص درآمد واحد‌های تجاری و محاسبه مالیات از سوی سازمان امور مالیاتی است.
پس از دریافت اظهارنامه از سوی واحد مالیاتی، پرونده واحد تجاری را ممیز مالیاتی رسیدگی می‌کند که روش تشخیص مالیات با توجه به اسناد و مدارک مودی تعیین می‌شود.
یکی از روش‌ها، تشخیص مالیات بر مبنای علی الرأس و یکی از ابزار تأثیرگذار در تشخیص ممیز، اظهارنامه مالیاتی است.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی، نوعی خود اظهاری درباره سود و زیان شرکت و مؤسسه است که از سوی خود مودیان صورت می‌گیرد. آنها میزان سود و زیان هر سال مؤسسه خود را اعلام می‌کنند و میزان مالیات بر اساس این اظهارنامه تعیین می‌شود. کارشناس امور مالیاتی با درخواست برخی اسناد و مدارک مالی به پیوست این اظهارنامه، اقدام به بررسی و تعیین میزان مالیات می‌کند.
بررسی اظهارنامه و اسناد و مدارک مالی از سوی ممیز مالیاتی می‌تواند ۳ نتیجه به همراه داشته باشد:
در حالت نخست، کارشناس امور مالیاتی پس از بررسی دفاتر مالی و اسناد و مدارک و اظهارنامه مالیاتی، هیچ‌گونه مغایرت و تخلفی را تشخیص نداده و همه‌چیز را مطابق با آیین‌نامه‌ها و دستورات قانونی دانسته است و بر اساس این مدارک بررسی شده، مالیات تعیین می‌شود.
در حالت دوم، اگر اسناد مدارک مالی به روش درست نگهداری و ثبت و حفظ نشده باشند و در نگارش دفاتر مالی، اشکال وجود داشته باشد یا اصلا دفاتر به علت رعایت نکردن مراحل قانونی، بدون اعتبار تشخیص داده شوند، کلیه اسناد ارائه شده، رد می‌شوند و مالیات تکلیفی به روش علی الرأس یا همان معیار‌ها و قوانین مالیاتی، مطالبه خواهد شد.
در حالت سوم، اگر اظهارنامه مالیاتی و دفاتر قانونی، از جمله دفتر روزنامه، دفتر کل یا دفتر دارایی از سوی کارشناسان سازمان امور مالیاتی، اصلا غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شوند، موضوع به صورت رسمی به مودی، اعلام و بررسی و قضاوت درباره موضوع و تعیین میزان مالیات، به یک هیأت ۳ نفره واگذار می‌شود.
دلایل علی الرأس شدن
بر اساس ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم، موارد زیر باعث علی الرأس شدن دفاتر می‌شوند:
۱. در صورتی که تا موعد مقرر، ترازنامه یا حساب سود و زیان واحد تجاری ارائه نشده باشد.
۲. در صورتی که مودی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مربوط، از ارائه دفاتر یا مدارک حساب خود خودداری کند و مدارک را ناقص تحویل دهد.
درباره این بند، هرگاه مودی از ارائه بخشی از مدارک حساب خودداری کند، مورد زیر روی می‌هد:
ـ چنان‌چه مدارک ارائه نشده، مربوط به هزینه باشد، از احتساب آن جزو هزینه‌های قابل قبول خودداری می‌شود و در صورتی که مربوط به درآمد باشد، درآمد مشمول مالیات این بخش از راه علی الرأس تعیین خواهد شد.
۳. در صورتی که دفاتر، اسناد و مدارک اظهار شده برای محاسبه درآمد مشمول مالیات، به نظر اداره امور مالیاتی، غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شود یا به علت رعایت نکردن موازین قانونی و آیین‌نامه مربوطه، مورد قبول واقع نشود.
مالیات علی الرأس چگونه حساب می‌شود؟
در صورتی که ممیز مالیاتی به دلیل این موارد، دفاتر و اسناد واحد تجاری را علی الرأس تشخیص دهد، ابتدا با بررسی‌ها و تحقیقات لازم و به‌دست آوردن اطلاعات مورد نیاز از مراجع مختلف، اعم از دولتی یا غیر دولتی، ابتدا قرینه یا قرائن مرتبط بابت محاسبه مالیات علی الرأس که در قانون و متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مودی است، انتخاب و سپس با اعمال ضریب یا ضرایب مقرر از روی دفترچه ضرایب مالیاتی در قرینه یا قرائن انتخابی، درآمد مشمول مالیات مودی را حساب و مالیات او را تعیین و ابلاغ می‌کند.
دفترچه ضرایب چیست؟
دفترچه ضرایب مالیاتی، فهرست مربوط به تعیین درآمد و مالیات‌های علی الرأس است که در آن درصد‌های مربوط به تشخیص درآمد و مالیات هر نوع از کارها اعلام شده‌اند. این ضرایب، هر سال به ادارات مالیاتی اعلام می‌شوند.
به بیان ساده‌تر، در مواردی که اظهارنامه دفاتر مودی برای کارشناس سازمان امور مالیاتی مورد اطمینان نباشد، از درصد‌هایی که در جدول ضرایب تشخیص درآمد، مشمول مالیات عملکرد هستند، استفاده می‌شود.
در این جدول، همه کارهای اقتصادی بر حسب نوع کار، طبقه‌بندی و متناسب با هر شغل، درصدی مشخص شده است که مبنای محاسبه قرار می‌گیرد. این جدول به صورت دفترچه ضرایب تشخیص درآمد مشمول، از سوی سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود و در اختیار مودیان و کارشناسان این سازمان قرار می‌گیرد.
نکته مهم این است که این جدول، بخشی با عنوان ملاحظات دارد که برخی از تذکرات را در آن بخش، بیان کرده است.