دولت اوباما پس از شکست فشار حداکثری پشت میز مذاکرات برای توافق هسته ای با ایران نشست و اکنون دولت بایدن پس از تکرار این شکست از دیپلماسی و احیای برجام سخن می گوید آیا واشنگتن این بار از شکست هایش عبرت خواهد گرفت؟
پیش از اینکه در ژوئن 2015 توافق هسته ای میان ایران و پنج بعلاوه یک امضا شود دولت اوباما سخت ترین تحریم هارا علیه ایران اعمال کرد تا شاید تهران دست از برنامه هسته ای خود و غنی سازی اورانیوم بردارد اما تهران در برابر این فشارها نه تنها کوتاه نیامد بلکه با توسعه برنامه هسته ای خود از جمله افزایش سطح غنی سازی اورانیوم در سطح 20 درصد وساخت صفحه سوخت برای رآکتور هسته ای تهران, نشان داد نه تنها مرعوب فشار حداکثری نشده بلکه با وجود تحریم ها توانسته است به پیشرفت های چشمگیر هسته ای نائل شود.
اوباما پس از توافق هسته ای پنج بعلاوه یک با ایران, در مجمع سالانه مرکز هائیم سابان وابسته به اندیشکده بروکینگز، ضمن اشاره به اتمی شدن پاکستان, به تلاشهای زیاد صورت گرفته علیه ایران اشاره کرد و افزود: "اگر گزینهای وجود داشت که این امکان را بوجود بیاوریم که تک تک پیچ و مهرههای برنامه هستهای آنها را حذف کنیم و احتمال داشتن برنامه هستهای ایران را کلاً از بین ببریم تا در نتیجه قابلیتهای نظامی آن را هم نداشته باشند، آن را انتخاب میکردم."
اوباما همچنین گفت : در نظر گرفتن اینکه ممکن است ایران یک روز به سادگی از فعالیت هسته ای دست بکشد یک برداشت درست از مردم ایران و حکومت این کشور نیست. رئیس جمهور وقت امریکا با اشاره به خواسته نتانیاهو نخست وزیروقت رژیم صهیونیستی که میگفت هیچگونه فعالیت غنیسازی نباید در خاک ایران صورت بگیرد، گفت که گزینه برچیده شدن کامل برنامه هسته ای ایران، با واقعیت فاصله دارد.
اما علی رغم درک درست اوباما از شکست رویکرد فشارهای حداکثری علیه ایران, در سال 2018 دولت ترامپ خروج امریکا از برجام را اعلام و با توهم تغییر در توافق هسته ای و گنجاندن برنامه موشکی و نقش منطقه ای ایران در آن, تحریم های یکجانبه ای علیه تهران اعمال کرد.
این اقدام ترامپ ناشی از تحلیل غلطی بود که از سوی لابی های صهیونیستی به او دیکته می شد به این معنی که تهران تحت فشارها پای میز مذاکرات نشست و اگر فشارها ادامه پیدا کند ایران به توافق جدید و محدودیت های بیشتر تن خواهد داد.
اکنون در اواخر سال 2021 هستیم و شدیدید ترین وبی سابقه ترین تحریم های امریکا علیه ایران نه تنها نتیجه نداد بلکه در این شرایط , تهران به ساخت پیشرفته ترین سانتریفیوژها و غنی سازی در سطح 60 درصد دست یافت و اعلام کرد که توانایی غنی سازی در سطح نود درصد را نیز دارد. این پیشرفت ها روشن کرد که دولت امریکا یک بار دیگر در برابر تهران اشتباه کرده و تحقیر شده است و مقام های دولت بایدن از جمله وندی شرمن نیز به این شکست اعتراف کردند.
در چنین شرایطی روز دوشنبه 8 آذرماه دور اول مذاکره برای رفع تحریم های یکجانبه امریکا علیه ایران در وین آغاز شد و تهران بار دیگر تاکید کرد که به چیزی بیشتر از برجام و کمتر از لغو همه تحریم ها و تضمین اینکه هیچ تحریم دیگری علیه کشور اعمال نخواهد شد رضایت نخواهد داد و برای نشان دادن حسن نیت خود در مذاکرات یک هیات 40 نفره متشکل از کارشناسان سیاسی, حقوقی واقتصادی به وین اعزام کرد تا حقوق ملت ایران را ایفا نماید.
جا دارد اشاره شود که روز دوشنبه و هم زمان با اغاز نشست وین, پایگاه خبری «اکسیوس» اعلام کرد که اسرائیل، اطلاعاتی را با ایالات متحده و متحدان اروپاییاش مبادله کرده که حاکی از آن است که ایران در حال اتخاذ گامهایی به سوی استفاده از «فناوریهایی» است که بتواند از طریق آن برای غنیسازی اورانیوم با خلوص 90 درصد که سطح مورد نیاز برای ساخت بمب اتمی است، اقدام کند.
این وبگاه، دوشنبه 29 نوامبر، به نقل از یک منبع آمریکایی که نام او را ذکر نکرده فاش کرد، که دادههای اطلاعاتی که اسرائیل در اختیار دولت بایدن گذاشت، حاکی از آن است که این گامهای مقدماتی برای ارتقای غنیسازی اورانیوم با چنین درصد بالایی ممکن است ایران را قادر سازد در صورت اراده ظرف چند هفته به سلاح هستهای دست یابد.
البته ایران به دنبال تولید سلاح هسته ای نیست و بازرسی های بی سابقه آژانس بین المللی انرژی اتمی از فعالیت های هسته ای و گزارش های این آژانس صلح آمیز بودن این فعالیت ها را تائید کرده است ضمن اینکه موضوع توانایی ایران در غنی سازی اورانیوم درسطح 90 درصد نیز خبر جدیدی نیست و پیش از این آقای روحانی رئیس جمهور وقت گفته بود که توان غنی سازی اورانیوم در سطح 90 درصد را داریم.
اکنون باید دید آیا دولت دموکرات امریکا از رفتار گذشته و تکرار شکست های خود عبرت خواهد گرفت یا بار دیگر با توسل به اهرم های فشار شکست دیگری را در کارنامه خود در مواجهه با ایران ثبت خواهد کرد.
------------------------------------------
رضا محمدمراد