دولت جمهوری آذربایجان اعلام کرد از تاریخ ۱۱نوامبر سالجاری گمرک دولتی این کشور در راه مواصلاتی قافان - گوروس در مرز با ارمنستان را مستقر نموده است.
این اقدام دولت آذربایجان در استقرار گمرک در محدوده ۲۱کیلومتری راه قافان گوروس که بعد از تعیین حدود مرزی بعد از جنگ دوم قره باغ در داخل محدوده سرزمینی آذربایجان قرار گرفته است، به استحضار ارمنستان رسیده است.
این اقدام آذربایجان باعث اعتراض مردم شهر‌ها و روستا‌های قافان و گوروس ارمنستان شده است، زیرا باعث قطع راه ارتباطی بعضی از روستا‌ها شده است. نیکول پاشینیان (نخست وزیر ارمنستان) در جلسه هیات دولت ضمن تائید این خبر گفت: آذربایجان بصورت غیررسمی به ما اعلام کرده است که در این منطقه گمرک دولتی با هدف نظارت بر ورود و خروج به داخل کشور مستقر نموده است.
نخست وزیر ارمنستان در این سخنرانی اعلام کرده است که ما می توانستیم مانع استقرار گمرک شویم لکن ایروان با بازگشایی خطوط ارتباط بین المللی با نظارت گمرکی موافق است و این موضوع در کارگروه سه جانبه که متشکل از معاونان نخست وزیران سه کشور روسیه، ارمنستان و آذربایجان می باشد نیز مطرح و تائید شده است و دولت آذربایجان بر این اساس اقدام به استقرار گمرک و اعمال قوانین نظارتی نموده است و دولت ارمنستان نیز اگر لازم باشد گمرک و مراکز نظارتی بر راه قافان - گوروس مستقر خواهد نمود وی در ادامه گفته است که اقدام دولت آذربایجان تاثیری بر تردد ماشین‌های باری به سمت ارمنستان نداشته است و تردد‌ها از مسیر تاتو - آغوان که جاده جایگزین قافان - گوروس می باشد انجام خواهد شد نیکول پاشینیان در پاسخ به اعتراض اهالی منطقه نیز گفت: در نتیجه اقدام گمرکی دولت آذربایجان راه ارتباطی هیچ یک از روستا‌های ارمنستان قطع نخواهد شد فقط کیفیت راه‌های مواصلاتی چند روستا مناسب نیست و این مشکل در نزدیکترین زمان ممکن حل خواهد شد.
لازم به یادآوری است که راه قافان گوروس در دو قسمت جداگانه در داخل محدوده سرزمینی آذربایجان قرار دارد و جمعا در حدود ۲۱کیلومتر می باشد که بعد از جنگ دوم قره باغ و تصرف منطقه قبادلی توسط ارتش آذربایجان و تعیین حدود و ثغور مرز‌های بین المللی دو کشور طبق نقشه دوران شوروی کنترل بخشی از این راه ارتباطی در اختیار آذربایجان قرار گرفت و طرف ارمنی به هر نحوی تلاش کرد تا مانع از تسلط آذربایجان بر این راه باشد لکن تلاش‌های ارمنستان دستاوردی برای این کشور در پی نداشت.
راه قافان - گوروس برای آذربایجان دارای اهمیت استراتژیک و اقتصادی می باشد و در دوره شوروی از این راه ارتباطی جهت تردد به کشور‌های همسایه استفاده می شد و نقش موثری در توسعه حمل و نقل منطقه‌ای ایفا می نموده است که بعد از جنگ قره باغ و قطع ارتباط سیاسی با آذربایجان از نقش راهبردی این راه استراتژیک کاسته شد و با احیای این کرویدور شاهد توسعه صادرات و واردات و تقویت مناسبات منطقه‌ای خواهیم بود و ایران نیز نقش موثری در این مبادلات منطقه‌ای ایفا خواهد نمود و با عادی سازی روابط ارمنستان و آذربایجان گمرک مستقر در دو طرف قافان - گوروس مبدا و منشا مبادلات منطقه‌ای در قفقاز جنوبی خواهد بود و ایران نیز بعنوان همسایه دو کشور نقش موثری در این تجارت و تردد بین المللی خواهد داشت و این مسیر استراتژیک زمینه ساز افزایش تردد ترانزیتی از قفقاز جنوبی به آسیا و اروپا خواهد بود.
هم اینک در جاده قافان - گوروس امورات نظارتی بدین شرح انجام می شود:
۱- بازرسی و نظارت بر کامیون‌های باری انجام می شود و باید عوارض گمرکی پرداخت کنند.
۲- شهروندان ارمنی که وارد در محدوده آذربایجانی جاده می شوند باید پاسپورت خود را به مامورین مرزبانی نشان دهند و در صورت نداشتن پاسپورت اجازه ورود به کشور داده نخواهد شد و این نشان دهنده آن است که شهروندان ارمنستان محدودیتی جهت سفر به آذربایجان ندارند و این موضوع می تواند نقش موثری در عادی سازی روابط دو کشور ایفا کند. در حال حاضر ارمنستان باید تمامیت ارضی آذربایجان را به رسمیت بشناسد تا اختلافات منطقه‌ای و قومی در قفقاز به مسیر پایان خود برسد و ارمنستان نیز می تواند نقش پررنگی در مبادلات منطقه‌ای داشته باشد. شهروندان آذربایجان و ارمنستان می توانند به کشور‌های هم با ویزا سفر کنند و در قوانین اساسی دو کشور منعی در این خصوص وجود ندارد، اما ضروری است اختلافات موجود از قبیل تعیین مرز‌های بین المللی و مناقشه قره باغ حل و فصل شود و دولت پاشینیان جهت خاتمه دادن به اختلافات سه دهه‌ای با همسایه شرقی خود مصمم است و رای مجدد مردم ارمنستان به دولت پاشینیان موید این مهم است که مردم این کشور در صدد پایان جنگ و اختلاف و برقراری صلح با آذربایجان هستند و رای قاطع مردم به جناح نیکول پاشینیان در انتخابات پارلمانی و شکست مفتضحانه بلوک روبرت کوچاریان جنگ طلب و بانی مناقشه قره باغ نشان دهنده اراده مردم ارمنستان جهت پایان جنگ با آذربایجان است فلذا ضروری است تا مذاکرات دو جانبه در راستای عادی سازی مناسبات بین دو کشور بعد از سه دهه اختلاف و جنگ آغاز شود.
نویسنده: یاور ندرتی گیگلو