امروز، جمعه بیست و یکم آبان سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، برابر با ششم ربیع الثانی سال ۱۴۴۳ هجری قمری و مطابق با دوازدهم نوامبر سال ۲۰۲۱ میلادی است.
تولد نیمایوشیج، شاعر پرآوازه ایرانی
۱۲۴ سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم آبان سال ۱۲۷۶ هجری شمسی «علی اسفندیاری» متخلص به «نیما یوشیج» از شعرای نوپرداز معاصر ایران در دهکده یوش مازندران ـ در شمال ایران ـ دیده به جهان گشود. او پس از طی دوران کودکی به تهران عزیمت کرد و به تحصیل زبان فرانسه پرداخت و ضمن آن زبان عربی را نیز به خوبی فرا گرفت. نیما یوشیج به تشویق یکی از اساتیدش، سرودن شعر را آغاز کرد و به عنوان اولین شاعر نوپرداز در ایران مطرح شد. شعر نیما از ویژگی خاصی برخوردار است که به کارگیری وزن و قافیه به تناسب، از ویژگی‌های مهم شعر اوست. مهمترین اثر این شاعر نوآور ایرانی، «افسانه» نام دارد. نیما یوشیج در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی و در ۶۲ سالگی، وفات یافت.
صدور فتوای جهادیه توسط علمای عراق علیه انگلیس
۱۰۷ سال پیش، در روز بیست و یکم آبان سال ۱۲۹۳ هجری شمسی فتوای مراجع تقلید شیعه و علمای بزرگ عراق برای مقابله با تجاوز انگلیس به آن کشور موسوم به فتوای جهادیه در جریان جنگ جهانی اول صادر شد؛ فتوایی که منجر به اولین قیام ضداستکباری در منطقه غرب آسیا شد. در آن زمان سرزمین کنونی عراق، بخشی از امپراتوری عثمانی بود که سربازان آن، توان دفاع در برابر انگلیسی‌ها را نداشتند. شیعیان عراق از تبعیض‌ها و ستم‌های حکومت عثمانی، آسیب بسیاری دیده بودند، اما بنا به فتوای علمای خود، برای دفاع از کشورشان در برابر اشغال انگلیس بسیج شدند. حضور برخی علمای بزرگ در جبهه‌های نبرد بر انگیزه و شور مردم برای مبارزه با اشغالگران افزود. نظامیان عثمانی به جای استفاده از این نیروی عظیم برای مقابله با ارتش انگلیس، شیعیان را به عنوان تهدیدی علیه خود دانستند و به سرکوب و تضعیف آن‌ها پرداختند و در نهایت، انگلیس بر عراق مسلط شد. البته پس از جنگ جهانی اول، شیعیان عراق بار دیگر به رهبری علما، علیه استعمار انگلیس قیام کردند.
۱۳۱۸ سال پیش، در روز ششم ربیع الثانی سال ۱۲۵ هجری قمری «هشام بن عبدالملک» دهمین خلیفه اموی، پس از نزدیک به بیست سال حکومت مستبدانه، مُرد. وی در سال ۷۲ ه. ق به دنیا آمد و در سال ۱۰۵ ه. ق خلافت را در دست گرفت. هشام را فردی بخیل، خشن و ستمگر خوانده اند که بویژه بر شیعیان بسیار سختگیر بود. وی با امام محمد باقر (ع) نواده پاک رسول خدا (ص) معاصر بود و ایشان را بسیار آزرد تا آنکه فرمان قتل آن حضرت را صادر کرد. همچنین هشام، قیام زید بن علی، نوه امام حسین (ع) را به شدت سرکوب کرد و دستور داد جنازه وی را به آتش بکشند. در دوره حکومت این خلیفه اموی اگرچه در شرق و غرب سرزمین‌های اسلامی، مناطقی تصرف شد، اما قیام‌های متعددی نیز به دلیل ظلم و ستم هشام شکل گرفت که به تضعیف حکومت بنی امیه انجامید، چنانکه هفت سال پس از مرگ او، حکومت این خاندان ستمگر توسط عباسیان منقرض شد.
آغاز جمهوری مجارستان
۱۰۳ سال پیش در چنین روزی، دوازدهم نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی به دنبال شکست امپراتوری اتریش - مجارستان در جنگ جهانی اول و جدا شدن این دو کشور از یکدیگر، رژیم سلطنتی در اتریش برچیده و دوران جمهوری در این کشور آغاز شد. آخرین امپراتور اتریش، شارل اول که ۲۱ نوامبر سال ۱۹۱۶ میلادی به امپراتوری رسیده بود، یک روز بعد از امضای قرارداد متارکه جنگ جهانی اول در یازدهم نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی، از سلطنت استعفا داد و به سوئیس پناهنده شد.
۷۹ سال پیش در دوازدهم نوامبر ۱۹۴۲ میلادی نبرد "العَلَمین" در شمال افریقا با شکست آلمان از متفقین پایان یافت. در جریان جنگ جهانی دوم، هنگامی که نیرو‌های ایتالیایى در مستعمرات خود در شمال افریقا به سپاهیان انگلیسی مستقر در کشور لیبی یورش بردند، هیتلر به کمک ایتالیا آمد و با تجهیز سپاهی مکانیزه، چنان عرصه را بر انگلیسی ها تنگ کرد که آنان مجبور شدند تا اعماق خاک مصر عقب نشینی کنند. با این حال، چون انگلیس در خاورمیانه منافع و منابع بی شماری داشت به مقاومت گسترده ای برخاست و با ارتش‌های آلمان و ایتالیا به شدت به مقابله پرداخت. در نهایت جنگ سرنوشت ساز العلمین، میان نیرو‌های آلمان و انگلستان در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۲ به وقوع پیوست. در این میان، شکست آلمانی ها در شوروی و تضعیف روحیه ارتش آلمان، همچنین توجه بیشتر هیتلر به جنگ های داخل اروپا، وی را از تمرکز بر نواحی شمال افریقا و حفظ این منطقه بازداشت تا اینکه در نبرد العلمین، نیرو‌های انگلیسی با ضد حمله‌ای گسترده، نیرو‌های آلمانی و ایتالیایى را از این منطقه بیرون راندند و معادلات نظامی را به نفع خود تغییر دادند. این جنگ در نهایت در دوازدهم نوامبر ۱۹۴۲ م به پایان رسید. شکست العلمین برای آلمان بسیار گران تمام شد، زیرا پس از مدتی رژیم فاشیستی ایتالیا به رهبری موسولینی، بر اثر نارضایتی داخلی فروپاشید و آلمانْ، متحد اصلی خود را در جنگ از دست داد تا اینکه در سراشیبی سقوط و شکست قرار گرفت.
کشتار رفح به دست نیرو‌های رژیم صهیونیستی
۶۵ سال پیش، در روز دوازدهم نوامبر سال ۱۹۵۶ میلادی نظامیان رژیم صهیونیستی در اردوگاه بزرگ فلسطینیان در شهر رفح واقع در نوار غزه، دست به کشتاری دیگر زدند. این جنایت چند روز پس از اعلام آتش بس در جنگ میان این رژیم و انگلیس و فرانسه علیه مصر، به وقوع پیوست. نظامیان رژیم اشغالگر قدس پس از ورود به این اردوگاه، ساکنان آن را قتل عام کردند. در این کشتار بی رحمانه، ۱۱۰ زن، مرد و کودک فلسطینی کشته و حدود هزار تن نیز زخمی شدند.
اصفهان پایتخت ایران شد
۴۲۳ سال پیش در چنین روزی، ۱۲ نوامبر ۱۵۹۸ شهر اصفهان یک بار دیگر پایتخت ایران شد. شاه عباس یکم تصمیم به انتقال پایتخت از قزوین گرفته بود و کار این انتقال هفت سال طول کشیده بود. پیش از دوران سلطنت شاه عباس، اصفهان در سال ۹۳۱ میلادی به تصمیم «مرداویز» قهرمان ملی ایرانیان که سودای احیاء امپراتوری ایران با همه مراسم و آیین‌های باستانی اش را در سر داشت، پایتخت اعلام شده بود. وی نخستین مراسم «سده» پس از ساسانیان را در همین شهر برگزار کرده بود و سخن گفتن و نوشتن، جز به فارسی را ممنوع ساخته بود. طغرل سلجوقی که در جریان تعرّض مسلّحانه به ایران نهم آگوست ۱۰۵۲ (۱۸ اَمُرداد ۴۳۱) اصفهان را تصرف کرده بود این شهر را پایتخت خود اعلام کرده بود و اصفهان این عنوان را چند سال حفظ کرده بود. طغرل که یک سُنّی متعصّب بود از اصفهان عازم بغداد شد و به حکومت بوئیان شیعه بر این شهر پایان داد و قدرت را به سُنّی‌ها و رئیس شان خلیفه عباسی بازگردانید. در سال ۱۹۱۵ هجری (۱۲۹۴ میلادی ـ زمان سلطنت احمدشاه قاجار و دومین سال جنگ جهانی اول) هم تصمیم گرفته شد که پایتخت ایران از تهران به اصفهان که در مرکز ایران قرار دارد منتقل شود که به علت ورود نیرو‌های خارجی متخاصم به ایران و تبدیل ایران به گوشه‌ای از میدان جنگ جهانی اول عملی نشد.
پیروزی حزب نازی در انتخابات آلمان
۸۸ سال پیش در چنین روزی، دوازدهم نوامبر ۱۹۳۳ میلادی اعلام شد که در انتخابات همان هفته آلمان، حزب سوسیالیست ملی کارگران (نازی) ۹۲ در صد آراء را به دست آورده است و زمام امور این کشور را به دست خواهد گرفت. هیتلر رهبر این حزب بود.
تاریخ نگاران این پیروزی شگفت انگیز را که نقطه عطفی در تاریخ اروپا در قرن ۲۰ به شمار می‌اید نتیجه شعار‌هایی دانسته اند که که آلمانی‌ها از دیر باز تشنه شنیدن آن بودند. هیتلر در نطق‌های خود با سر دادن این شعار‌ها آنان را امیدوار، و به اصطلاح ذوق زده کرده بود. هیتلر می‌دانست که شعار‌ها باید مرهمی بر زخم‌های مردم باشند، بردلهایشان بنشیند و نظرشان را به گوینده شعار به عنوان نجات دهنده جلب کند.
آلمانی‌ها در در قرارداد‌های پایان جنگ جهانی اول (نشست‌های فاتحین جنگ در ورسای) تحقیر شده بودند و غرامات و تعهدات سنگینی بر ان‌ها تحمیل شده بود. اقتصاد آلمان فلج شده بود و «مارک» پول ملی آلمان تقریبا بی ارزش شده بود، نظم سابق که آلمانی‌ها به آن عادت کرده بودند وجود نداشت و احزاب و گروه‌های سیاسی بر سر و کول هم می‌زدند و امیدی به بهبود اوضاع نمی‌رفت. در این شرایط تنها با شعار‌های ناسیونالیسی و تحریک احساسات ملی و معرفی فردی به عنوان «منجی» می‌توان همگان را جلب و پشت سر او متحد کرد که هیتلر و حزب نازی موفق به این کار شده بودند.
