حضور اقتصادی ایران در کشورهای آفریقا خصوصا کشورهای اسلامی این قاره علاوه بر اینکه موجب نزدیک شدن کشورمان با دولت‌ها و ملت‌های آفریقایی می‌شود می‌تواند ارزآوری قابل توجهی نیز برای ایران داشته باشد.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: قاره آفریقا با مساحتی حدود ۳۰ میلیون و ۲۲۱ هزار و ۵۳۲ کیلومتر مربع، ۵۵ کشور عضو در سازمان ملل و حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت، در زمینه اقتصادی و نیاز‌های متنوع مردم آن، بازار بسیار خوبی برای کالا‌های هر کشوری از جمله ایران است.
در سال های اخیر دو شاخص برخورداری از منابع اولیه و نیروی کار جوان، باعث شده است تا قاره آفریقا در مرکز توجه اقتصادی جهان قرار بگیرد و دولت‌های پیشرفته و شرکت‌های چند ملیتی با تعریف پروژه‌های زیرساخت و سرمایه‌گذاری به تامین منافع خود از ثروت‌های انبود این قاره بپردازند.
شرکت ایران خودرو نیز با توجه به ظرفیت های این قاره اقدام به سرمایه گذاری در کشور سنگال در غرب آفریقا کرد. اما بعد از گذشت یک دهه خبرهای امیدوارکننده‌ای به گوش نمی رسد. تحقیق‌وتفحص مجلس شورای اسلامی از صنعت خودروسازی نیز تایید کننده این واقعیت است.
«محمدرضا نجفی»، عضو سابق کمیسیون صنایع مجلس و رئیس هیئت تحقیق‌وتفحص از صنعت خودرو اعلام کرد تاسیس این کارخانه ۹۰ میلیون دلار برای کشور هزینه داشته است. «امیر خجسته» نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم می گوید: این سرمایه‌گذاری هیچ تولید و هیچ سود و منفعتی برای این شرکت به همراه ندارد و حتی برای ایران خودرو متحمل هزینه‌های مالی نیز هست و این هزینه‌ها روی خودرو‌های تولیدی سرشکن می‌شود.
شنیده‌ها حاکی از این است که فعالیت‌های ایران‌خودرو در سنگال در هاله‌ای از ابهام قرار داشته چرا که در حال حاضر تامین قطعات با مشکل مواجه است و شریک سنگالی با بهانه قرار دادن تحریم‌های آمریکا از همکاری با ایران خودرو خودداری می کند.
حال با توجه به اینکه سرمایه گذاری در قاره آفریقا فی النفسه امری آینده نگرانه محسوب می شود ضرورت دارد تا درباره وضعیت فعلی این کارخانه که با مشکلات متعددی مواجه است پیگیری های لازم صورت پذیرد و با حل مشکلات موجود به ارز آوری برای کشورمان کمک کنیم.
قوانین بالا دستی
سیاست های کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری جمهوری اسلامی ایران
در سیاست های کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران در امور مربوط به مناسبات سیاسی و روابط خارجی آمده است:
- گسترش همکاری های دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی
- تقویت روابط سازنده با کشورهای غیرمتخاصم
- حمایت از مسلمانان و ملت های مظلوم و مستضعف به ویژه ملت فلسطین
تاکیدات رهبر معظم انقلاب
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار آقای «جاکوب زوما» رئیس جمهوری آفریقای جنوبی، با تأکید بر ضرورت افزایش همکاری‌های متنوع اقتصادی و سیاسی، خاطرنشان کردند: کشورهای مستقل باید هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک شوند و همکاری‌های خود را به‌رغم اخلالگری‌های بعضی از قدرت‌های استکباری افزایش دهند. رهبر انقلاب تأکید کردند: منافع کشورهای مستقل در افزایش تعاون و همکاری در عرصه‌های مختلف است و باید با موانعی که برخی قدرت‌ها در برابر این همکاری‌ها ایجاد می‌کنند، مقابله کرد. (دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، دیدار رئیس جمهوری آفریقای جنوبی با رهبر انقلاب، ۰۵/ ۰۲/ ۱۳۹۵)
چرایی و اهمیت موضوع
با توجه به اینکه سرمایه گذاری اقتصادی در آفریقا در بلندمدت امری سودآور است و نباید سرمایه گذاری ایران خودرو در سنگال را صرفا یک سرمایه گذاری شکست خورده تلقی کرد، پیگیری مشکلات ایران خودرو در سنگال و حل مشکلات موجود با کمک دولت سنگال می تواند ایران را به بازار‌های هدف در قاره آفریقا خصوصا نیجریه نزدیک کند. سفارت ایران در سنگال می تواند نقشی حیاتی در تحقق این امر داشته باشد.
ارزش فراگیری و پرداخت
گسترش مناسبات با آفریقا می تواند راهی برای بی اثر کردن تحریم های نظام سلطه باشد. حضور اقتصادی ایران در کشورهای آفریقا خصوصا کشورهای اسلامی این قاره علاوه بر اینکه موجب نزدیک شدن کشورمان با دولت ها و ملت های آفریقایی می شود می تواند ارزآوری قابل توجهی نیز برای ایران داشته باشد. اخیرا رئیس جمهور کشورمان اعلام کردند: تهران توسعه همه جانبه روابط با کشورهای آفریقایی را در راستای منافع متقابل پیگیری خواهد کرد.
سابقه موضوع:
در سال ۱۳۸۹ اعلام شد بزرگترین خودروساز ایران قصد دارد دومین کارخانه مونتاژ خودرو خود را در سنگال راه‌اندازی کند. راه‌اندازی این کارخانه بخشی از استراتژی ایران خودرو برای حضور در بازار‌های نوظهور بود و ایران خودرو قصد داشت از سنگال، این کشور غرب آفریقا به عنوان پایگاه صادراتی خود در قاره آفریقا استفاده کند. همچنین اعلام شد این کارخانه ۱۵ هزار دستگاه خودرو در سال تولید خواهد کرد. این کارخانه در بیرون از شهر داکار، پایتخت سنگال واقع شده است. به گفته مقامات ایران خودرو نیجریه، به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور آفریقایی بازار مناسبی برای محصولات تولیدی ایران خودرو در سنگال است. همچنین قرار بود این کارخانه طبق قرارداد با یک شرکت دیگر تراکتور نیز تولید کند.
با راه اندازی کارخانه کامل و مدرن خودروسازی در سنگال، گمان می رفت خودرو‌های تولیدی ایران را بتوان به کشورهای دیگر آفریقایی صادر کرد، اما برخی مشکلات از جمله کمبود برق، این هدف گذاری را ناکام گذاشت. حالا پس از گذشت یک دهه به نظر می رسد این کارخانه بازده مناسب برای کشورمان نداشته و با توجه به سرمایه گذاری کلان صورت گرفته باید شرایط را برای اقتصادی کردن این کارخانه فراهم کرد.
نتیجه
با توجه به اینکه سرمایه گذاری عظیم ۹۰ میلیون دلاری در کشور اسلامی سنگال صورت گرفته است ضرورت دارد سفارت کشورمان در داکار با دولت این کشور رایزنی‌های لازم را انجام دهد تا شرایط برای سودده شدن این سرمایه گذاری فراهم شود. اخبار متعددی درباره کارخانه منتشر می شود که برخی حاکی از فعال نبودن آن است که باید پیگیری شود و حقیقت ماجرا مشخص شود. اقتصادی شدن این سرمایه گذاری دیگر بنگاه های ایرانی را ترغیب خواهد کرد تا در بازار‌های آفریقا حضور داشته باشند.
پژوهشگر:علی ظریف