براساس جدیدترین آمار وزارت کشور، از سال ۱۳۷۲ تا زمستان ۱۳۹۹ بالغ بر ۸۸۰ نقطه روستایی به شهر جدید تبدیل شده اند.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: یکی از راهبرد‌های ۲۴ گانه در سند ملی آمایش سرزمین که به استناد جزء ۱ بند الف ماده ۲۶ قانون برنامه ششم توسعه و ماده ۳۲ قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور در ۱۱ اسفند ماه سال ۱۳۹۹ تصویب شد، «حفظ و جذب جمعیت در روستا‌ها با تاکید بر ارتقای پویایی و ماهیت تولید محور بودن روستا‌ها» است.
در ذیل این راهبرد، یکی از مهمترین سیاست ها، «ممانعت از تبدیل بی رویه نقاط روستایی به شهر» می‌باشد. به طورکلی شهرنشینی در ایران با سه الگو گسترش یافته و هر سه الگو مسایل زیادی به بار آورده است. این سه الگو عبارتند از: الف) ادغام روستا‌های حاشیه‌ای در شهرها و به ویژه کلان شهرها، ب) تجمیع روستا‌ها و ایجاد شهر جدید و ج) مهاجرت از روستا‌های کشور به کلان شهرها. تبدیل روستا به شهر از نظر الگوی شهرنشینی بهتر از دو الگوی دیگر می‌باشد.
مشکلات جهان شمول مانند عدم تعادل در نظام سلسله مراتب سکونتگاهی، توزیع مکانی نامتعادل جمعیت، دوگانگی بین نواحی روستایی و شهری، نادیده گرفته شدن منابع روستایی، تشدید مهاجرت روستاییان به شهر‌های بزرگ، مشکلات نظام متمرکز مدیریتی، همراه با آثار نامطلوب اجرای رویکرد‌هایی نظیر قطب رشد سبب شد که راهبرد توسعه شهر‌های کوچک که مبتنی بر دیدگاه توسعه از پایین به بالاست در جهت اهداف توسعه شهری، روستایی، منطقه‌ای و ملی مطرح شود و در سیاستگذاری‌ها و برنامه ریزی در جهان مورد توجه قرار گیرد.
در ایران نیز سیاست ارتقای روستا به شهر بر مبنای راهبرد «عملکرد‌های شهری در توسعه روستایی» یا استراتژی یوفرد اجرا شد. (اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻳﻮﻓﺮد (Urban Functions in Rural Development) رهیافتی است که اولین‌بار از سوی راندینلی (Rondinelli) مطرح شد و به مفهوم «عملکرد‌های شهری در توسعه روستایی» است) این استراتژی تبدیل روستا به شهر را یکی از راهکارهای توسعه بر می‌شمارد.
تبدیل روستا‌های کوچک به شهر، در همه دوره ها، در نظام شهری ایران وجود داشته است، ولیکن از سال ۱۳۵۷ به بعد شدت این روند افزایش یافته است. در سال ۱۳۳۵، تنها ۱۹۹ شهر در کل کشور ایران وجود داشت. با توسعه شهر‌های جدید و همچنین تبدیل ۱۷۴ روستا به شهر، طی ۲۰ سال، در سال ۱۳۵۵، تعداد کل شهرها به ۳۷۳ شهر رسید. این در حالی است که در سرشماری ۱۳۹۵ تعداد شهر‌های کشور به ۱۲۴۲ نقطه شهری رسیده است. طی دوره‌های زمانی ۱۳۴۵- ۱۳۳۵، ۱۳۵۵-۱۳۴۵، ۱۳۶۵-۱۳۵۵، ۱۳۷۵-۱۳۶۵، ۱۳۸۵-۱۳۷۵، به ترتیب ۷۲، ۹۵، ۱۲۳، ۱۱۶ و ۴۰۶ روستا به شهر تبدیل شدند. در دهه ۱۳۸۰، پس از این که معیار‌های شناخت شهر برپایه تبصره، الحاقی ماده ۴۳ قانون تعاریف و تقسیمات کشوری (مصوب ۲/۲۳/ ۱۳۷۱) تغییر یافت و در دوره ۱۳۷۵-۱۳۸۵، با افزایش سرعت تبدیل روستا‌ها به شهر، تعداد شهر‌های کشور نیز درحدود یک سوم افزایش یافت.
لازم به ذکر است در حال حاضر حدود ۶۲ هزار روستا در کشور وجود دارد، تعداد کل روستا‌های تبدیل شده به شهر از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۸، حدود ۹۱۴ روستا می‌باشد و براساس تخمین‌های انجام شده، جمعیت کل روستا‌هایی که در طول ۶۳ سال (از ۱۳۳۵ تا کنون) تبدیل به شهر شده اند، حدود دو و نیم میلیون نفر است. براساس جدیدترین آمار وزارت کشور، از سال ۱۳۷۲ تا زمستان ۱۳۹۹ بالغ بر ۸۸۰ نقطه روستایی به شهر جدید تبدیل شده اند؛ از این تعداد، حدود ۲۳ درصد در دولت دوم آقای هاشمی، ۲۰ درصد در دولت اول آقای خاتمی، ۱۷ درصد در دولت دوم آقای احمدی نژاد و ۱۵ درصد در دولت دوم آقای روحانی ایجاد شده است.
متن کامل این مطلب در پیوست قابل دریافت است
پژوهشگر: علی قنبری شیر سوار