جان چیلکات، سیاستمدار و قاضی انگلیسی درگذشت و پرونده‌ای را که سال‌ها با نام او عجین شده بود باردیگر بر سر زبان‌ها انداخت.
به گزارش مجتبی قاسم زاده خبرنگار سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما از لندن؛ جان چیلکات سیاستمدار انگلیسی به تازگی در سن ۸۲ سالگی درگذشت و پرونده‌ای را که سال‌ها با نام او عجین شده بود، بار دیگر بر سر زبان‌ها انداخت.
اظهارات:
۱ – دیوید لولی – نویسنده و فعال سیاسی
۲ – کریس ناینهم – عضو ارشد ائتلاف ضد جنگ در انگلیس
بررسی چرایی همراهی انگلیس با آمریکا در تهاجم به عراق در سال ۲۰۰۳ و پس از این که دروغ‌های تونی بلر و جورج بوش درباره وجود سلاح‌های کشتار جمعی در عراق اشکار شد، شکل گرفت.
جنگی غیرقانونی که با نادیده گرفتن همه قوانین بین المللی و دور زدن سازمان ملل آغاز و به قتل و نقص عضو صد‌ها هزار نفر و ویرانی عراق و زیر ساخت‌های این کشور منجر شد. جنگی که ظهور گروه‌های تروریستی را فراهم و بسیاری از کشور‌های منطقه و جهان را آلوده و ویران کرد.
جان چیلکات، یکی از ماموران دولت انگلیس که در سمت‌های گوناگون مانند معاون وزیر کشور، معاون وزیر ایرلند شمالی و نیز مشاور در سازمان‌های جاسوسی این کشور کار کرده بود مامور بررسی این پرونده شد. شهرت وی بیش‌تر به علت بررسی چرایی ورود انگلیس به جنگ عراق بود که به گزارش چیلکات مشهور شد.
بررسی چرایی همراهی انگلیس با آمریکا در تهاجم به عراق در پی فشار گسترده گروه‌های حقوق بشری و مخالف جنگ که پیش از آغاز این جنگ نیز با برپایی تظاهرات میلیونی در انگلیس با هر گونه ورود این کشور به جنگ عراق مخالفت کردند، اما نظام حاکم بر انگلیس بدون توجه به مخالفت‌های گسترده با همراهی آمریکا تهاجم وسیعی را به عراق اغاز کردند، اما با گذشت سال‌ها پس از جنگ نیز نتوانستند ادعاع‌هایی را که به بهانه ان‌ها جنگ را اغاز کردند به اثبات برسانند. در بررسی‌های چیلکات قرار بود واقعیت‌های پشت پرده این تهاجم بیان شود.
بررسی نقش انگلیس در عراق از سال ۲۰۰۱ تا ژوئیه ۲۰۰۹ انجام شد. در این تحقیقات، مراحل پیش از جنگ، عملیات نظامی در خاک عراق و پیامد‌های جنگ بررسی شد تا مشخص شود که چه مواردی مسئولان را به جایی رساند که تصمیم به حمله بگیرند و در طول این مراحل چه اتفاقاتی روی داد.
همچنین از اهداف دیگر این تحقیق، درس‌های لازم برای گرفتن تصمیم درست دولت انگلیس در موارد مشابه بود تا منافع کشور تأمین شود. جلسات عمومی تحقیقات از ۲۴ نوامبر ۲۰۰۹ (۳ آذر ۱۳۸۸) تا ۲ فوریه ۲۰۱۱ (۱۳ بهمن ۱۳۸۹) طول کشید.
یک نویسنده و فعال سیاسی انگلیسی در مصاحبه با ما این باره گفت: گزارش چیلکات حدود ۱۰ میلیون پوند برای مردم انگلیس هزینه داشت، اما نتوانست انتظار مردم را در بیان حقایق پشت پرده تهاجم ویرانگر انگلیس و آمریکا به عراق برآورده کند.
دیوید لولی افزود: بوش و بلر صرفا برای تسلط بر منطقه و چپاول منابع آن این جنگ‌ها را به راه انداختند جنگی که از دل آن گروه‌های تروریستی مانند داعش با پیامد‌های ویرانگرآن بوجود آمده است.
دولت انگلیس در سال ۲۰۱۲ از انتشار این تحقیقات که مشتمل بر جزئیات دیدارهای هیات دولت در روز‌های نزدیک به حمله نظامی به عراق در سال ۲۰۰۳ بود، جلوگیری کرد.
طبق قرار قبلی قرار بود که گزارش چندمیلیون واژه‌ای چیلکات در سال ۲۰۱۴ منتشر شود، اما مذاکرات پشت صحنه‌ای که بین دولت‌های انگلیس و آمریکا در جریان بود مانع از آن شد.
یک عضو ارشد ائتلاف ضد جنگ در این باره به ما گفت: یکی از اهداف تشکیل ائتلاف ما تلاش برای محاکمه جنایتکاران جنگی است.
کریس ناینهم افزود: ما فشار بسیاری بر دولت بریتانیا وارد کردیم تا تونی بلر که با همدستی بوش آغاز گر جنگ‌های دو دهه اخیر بودند محاکمه و مجازات شوند.
چرایی تهاجم به عراق با بررسی قاضی چیلکات با همین هدف انجام شد. اما گزارش او پس از هفت سال، آکنده از ابهام و سخنان دو پهلو بود و نتوانست اهداف درخواست کنندگان را تامین کند. البته در خلال آن محرز شد که تونی بلر یک دروغگوست و برای همراهی با بوش و ورود به جنگ به مردم انگلیس دروغ گفته است. وی تاکید کرد: ما به فعالیت‌های خود به پشتوانه مردم در پاسخگو کردن جنایتکاران ادامه خواهیم داد و عقب نخواهیم نشست.
جان چیلکات پس از هفت سال از آغاز تحقیقات درباره جنگ عراق در ششم ژوئیه ۲۰۱۶ (۱۶ تیر ۱۳۹۵) گزارش خود را منتشر کرد. در آن گزارش آمده بود: صدام حسین خطری برای منافع انگلیس نداشت. اطلاعات مربوط به جنگ‌افزار‌های کشتار جمعی عراق بیش از حد اغراق شده بود. جایگزین‌های مسالمت‌آمیز به جای جنگ به اندازهٔ کافی امتحان نشدند. انگلیس و آمریکا جایگاه شورای امنیت را زیر سؤال بردند و آن را نادیده گرفتند. فرایند تشخیص مبنای قانونی «بسیار غیرقابل قبول» بود؛ و اینکه ورود بریتانیا به جنگ مارس ۲۰۰۳ با عراق اصلا لازم نبود.
از آنجا که گزارش بررسی چرایی تهاجم انگلیس به عراق، به بازداشت و محاکمه جنایتکاران جنگی منجر نشد، انگیزه چندانی برای آغاز بررسی عملکرد دولت انگلیس در چرایی حمله و نتیجه حضور در افغانستان، ایجاد نکرده است.