حافظ و شیراز در یاد مردم کره خاکی، چنان با هم عجین شده اند که هر کدام، نام دیگری را خاطرنشان می کند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، نام شیراز با نام حضرت حافظ و سعدی آنچنان در هم تنیده شده است که جدا کردن این شهر از آن‌ها غیر ممکن به نظر می‌رسد.
خواجه شمس الدین محمدبن بهاءالدّین محمد حافظ شیرازی (زاده ح. ۷۲۷ (قمری) – درگذشته ۷۹۲ (قمری))، معروف به لسان الغیب، ترجمان الاسرار، لسان‌العرفا و ناظم‌الاولیا شاعر بزرگ سده هشتم ایران (برابر قرن چهاردهم میلادی)، از بزرگترین شاعران غزل سرا و نغزگوی ادبیات فارسی ایران و جهان به شمار می‌رود.
شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است آفرین بر نفس دلکش و لطف سخنش
از مهم‌ترین تأثیرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود. بیشتر غزل سروده، همان غزلی که خودش می‌گوید بیت الاغزل معرفت است. گرایش حافظ به شیوه سخن‌پردازی خواجوی کرمانی و شباهت شیوه سخنش با او مشهور است.
حافظ را چیره دست‌ترین غزل سرای زبان فارسی دانسته اند. موضوع غزل وصف معشوق، می، و مغازله است و غزل سرایی را باید هنری دانست ادبی، که درخور سرود و غنا و ترانه پردازی است.
با آن که حافظ غزل عارفانه مولانا و غزل عاشقانه سعدی را پیوند زده، نوآوری اصلی او در تک بیت‌های درخشان، مستقل، و خوش مضمون فراوانی است که سروده است. استقلالی که حافظ از این راه به غزل داده به میزان زیادی از ساختار سوره‌های قرآن تأثیر گرفته است، که آن را انقلابی در آفرینش این گونه شعر دانسته اند.
حافظ شیرازی توانسته است در دل هر اهل پارس جایی داشته باشد و چنان در دل مردم ایران زمین رخنه کرده است که در طاقچه خانه هر ایرانی در کنار قرآن کریم، یک جلد دیوان حافظ قرار دارد.
به شعر حافظ شیراز می‌رقصند و می‌نازند سیه چشمان کشمیری و ترکان سمرقندی
شعر حافظ به ایران منحصر نشده و در مدتی کوتاه به فراسوی مرز‌ها راه یافته است. در قرون هجدهم و نوزدهم، اشعار او به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و نام او به گونه‌ای به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت. شمار نسخه‌های خطی و شرح‌هایی که بر دیوان حافظ نگاشته و ترجمه‌هایی که انجام شده بسیار است.
دیوان حافظ که مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، تاکنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به چاپ رسیده است. شاید تعداد نسخه‌های خطّی ساده یا تذهیب شده آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشور‌های غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد. نکته خاصی که در دیوان حافظ وجود دارد، کثرت نسخه‌هایی با مفردات و واژه‌های گوناگون است که این خصیصه باعث بروز تصحیحات متعدد و گاه متناقض هم در بین مصححان می‌شود.
نمی‌دهند اجازت به سیر و سفر نسیم خاک مصلی و آب رکن‌آباد
پدرش بهاءالدین، بازرگان و مادرش اهل کازرون بود. پس از مرگ پدر، شمس الدین کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت. در همین دوران به کسب علم و دانش علاقه‌مند شد و به درس و مدرسه پرداخت. بعد از تحصیل علوم، زندگی او تغییر کرد و مجالس درس علمای بزرگ شیراز را درس کرد. او به تحقیق و مطالعه کتاب‌های بزرگان آن روزگار از قبیل کشاف زمخشری، مطالع الانظار قاضی بیضاوی و مفتاح العلوم سکاکی و امثال آن‌ها پرداخت. همچنین در مجالس درس قوام الدین ابوالبقاء عبدالله بن محمود بن حسن اصفهانی شیرازی نیز حضور داشت.
حافظ بیشتر عمر خود را در شیراز گذراند و بر خلاف سعدی به جز یک سفر کوتاه به یزد و یک مسافرت نیمه تمام به بندر هرمز همواره در شیراز بود. آرامگاه حافظ در شهر شیراز و در منطقه حافظیّه در فضایی آکنده از عطر و زیبایی گل‌های جان پرور، درآمیخته با شور اشعار خواجه، واقع شده است. امروزه این مکان یکی از جاذبه‌های مهمّ گردشگری به شمار می‌رود و بسیاری از مشتاقان شعر و اندیشه حافظ را از اطراف جهان به این مکان می‌کشاند.
در میان همه نامگذاری‌های ثبت شده در گاه شمار ایران، بسیاری تنها نامی در همان تقویم دارند، اما روز حافظ یادروزی متفاوت، مورد احترام مردم و روزی ملی در تاریخ ماست.