جای خالی صنایع تبدیلی در بازار داغ گیاهان دارویی کرمانشاه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه، از آن منطقه  که عبور می‌کنی عطر خوشی به مشام می‌رسد که ناخود آگاه مسیرت را به سویش  کج می‌کنی بوی خوشی که هم درمان است و هم دارو.
از آن دور زمین‌های سرسبز خوش عطری دیده می‌شود که به دست  باد به این سو و آن سو سر خم می‌کنند کشاورزانی  که با  اشتیاق در حال  چیدن این  محصولات  خوش عطر و بو هستند.
آقای خلیل پور که در میان زمین‌های  خوش عطر وبو در حال صحبت با  کشاورزان است  به سمت ما می‌آید.
او یکی از جوانان خوش فکر و کار آفرین  کرمانشاهی است  که کشاورزی  را از پدرش  یاد گرفته و تحصیلات عالی دانشگاهی در رشته کار آفرینی داشته است  حالا  این دو را به  یکدیگر گره زده و با همت و تلاشش کشت نخستین  گیاهان دارویی را به استان آورده است و در میان  شرکت‌های  مطرح دارویی و بهداشتی  جا باز کرده  و به فکر صادرات این  محصول گران بها هم هست.
او می‌گوید: از سال ۹۱  کشت گیاهان دارویی را  شروع کردیم  و اولین زمین‌های  کشت  گیاهان دارویی در استان  داشتیم، به مرکز تحقیقات  کشاورزی  رفتیم و چند گونه  گیاهان دارویی انتخاب کردیم و برای نخستین بار کشت این گیاهان را آغاز کردیم.
وی به کشت ۲۲ گونه  گیاهان دارویی  در سایت  خود اشاره کرد و   گفت: این سایت  تحقیقاتی یازده و  نیم  هکتار مساحت  دارد  که  گل همیشه بهار،   بابونه المانی، کتان روغنی، زنیان، زیره سبز، گل ماهور، گشنیز  شکلاتی  از جمله آن هاست.
او که در سال ۹۸  به عنوان  کشاورز نمونه  ملی انتخاب شد می‌گوید:کاشت بابونه  آلمانی  سنبل طیب  سرخارگل برای اولین  بار در شهرستان هرسین  انجام شده است  محصول بی نظیری که در کشور مشابه ندارد.
خلیل پور ادامه داد:بابونه المانی در سال‌های  گذشته از  آلمان وارد می‌شد  که به دنبال آن  ارز از کشور خارج می‌شد و با قیمت بالایی به دست  شرکت‌های ایرانی می‌رسد،   اما اکنون با تلاش‌ها و پیگیری‌ها این محصول بومی  استان شده است و  با  قیمت  مناسبتر در هرسین  کشت می‌شود.
وی  گفت: کشاورزی  پیشرفته  به سمت  کشت‌های  با صرفه  اقتصادی بالا  می‌رود کشت  گیاهان  دارویی ارزش افزوده  بالایی دارد  و میزان مصرف آب نیز با روش‌های نوین آبیاری به حداقل رسیده است  یعنی با یک تیر دو نشان زده می‌شود هم  درآمد زایی  کشاورزان بیشتر می‌شود و هم در مصرف آب صرفه  جویی قابل توجهی صورت می‌گیرد.
این کار آفرین  کرمانشاهی افزود: برداشت  بابونه آلمانی در هر هکتار ۸۰ میلیون تومن در آمد زایی دارد  این در حالیست که در ذرت  این  درامد به ۵۰ میلیون تومان می‌رسد.
وی گفت: اکنون ۳۰ تا ۴۰  کشاورز با ما همکاری می‌کنند  و در تلاشیم تا  کشت  گیاهان دارویی در  شهرستان صحنه و در  روستای کرتویج  و شهر‌های دیگر  استان نیز توسعه دهیم.
او برای  جذب  کشاورزان به  این  کشت  جدید  بذر‌ها را به صورت امانی به  آنان می‌دهد  و  پس از برداشت و درآمد زایی هزینه را از کشاورزان دریافت می‌کند.
 به سراغ خانم کرمی کارشناس ارشد  مهندسی  کشاورزی رفتیم او هم  چند سالیست که  پس از  تحقیق کردن با همسر خود کشت  گیاهان دارویی را آغاز کرده است.
او می‌گوید: برای مدتی  در یکی از ادارت  مشغول به فعالیت بودم،   اما با توجه به  حقوق اندک تصمیم گرفتم در کنار همسرم کسب وکاری راه بیاندازم و  پس از پرس و جو کردن  کشت گیاهان دارویی را آغاز کردم در ابتدا با سطح خیلی  کم شروع کردم  و بعد از ۴ سال  سطح زیر کشت را به  ۴ هکتار رساندم.
به گفته  خانم کرمی  سال گذشته  بابونه المانی، گل همیشه بهار، سیاه دانه، کتان روغنی  در زمین اش کشت شده است.
او می‌گوید: در  این کشت از هیچ گونه سم و  مواد شیمایی برای از بین بردن  علف‌های  هرز استفاده نمی‌شود و محصولات  ارگانیک هستند و از این رو  عملیات وجین آن‌ها سخت است که  برای وجین آن‌ها در  یک ماه   صد کارگر نیاز است که همین امر  هزینه‌های این کشت را افزایش می‌دهد.
وی  به نداشتن دستگاه بوجاری در استان  اشاره کرد و  گفت:،   چون گیاهان دارویی مانند سیاه دانه یا کتان روغنی با  کاه زیادی برداشت می‌شود   به دلیل  نداشتن دستگاه بوجاری  باید هزینه‌های زیادی  پرداخت  کنیم به استان‌های دیگری مانند اصفهان  برویم  که در آن جا هم  چند روز معطل می‌شویم.
خانم کرمی نبود خرید تضمینی را یکی دیگر از چالش‌های کشت گیاهان دارویی دانست  و گفت: اینکه هیچ خرید تضمینی برای  گیاهان دارویی وجود ندارد  و باید خودمان بازار یابی  کنیم  کار را کمی دشوار می‌کند، بسیاری از خریداران پرداخت نقدی ندارند  و پول را پس از فروش  محصول  به صورت  چک پرداخت می‌کنند این باعث می‌شود  که سرمایه در گردش نداشته باشیم.
ماجرای سفرخوش عطر بوی ما به همین جا ختم نمی‌شود  صحبت کردن با  اهالی این منطقه آنقدر شیرین است که ترجیح دادیم با یکی دیگر از آن‌ها  که به کشت  گیاهان دارویی  مشغول است باب گفتگو را باز کنیم.
در همین ابتدای گفتگو بگویم که خانم  جمشیدی  بانوی ۵۵ ساله  به دلیل موفقیت  خود در کشت گیاهان دارویی اکنون به  عنوان راهبر شغلی  کمیته امداد انتخاب شده است و حالا برای فروش محصولات  بیش از ۶۰ کشاورز بازار یابی می‌کند و به آنان  مشاوره‌های لازم برای کشت این  محصول را می‌دهد.
او از علاقه اش به کشاورزی می‌گوید که سال هاست  در این شغل فعالیت دارد، اما پس از یک دوره  توقف  اکنون  فعالیت  کشاورزی خود را با  محصولات کشاورزی شروع کرده و از ۴ سال  پیش در این حرفه  مشغول است.
امسال سیاه دانه و گشنیز  و زیر سبز  کشت  کرده است  و بازاریابی  محصولات را نیز خودش انجام می‌دهد.
او می‌گوید:  در سال‌های  گذشته  گندم جو  نخود  کشت می‌کردیم،   اما مدتی فاصله گرفتیم  و تصمیم  گرفتیم  کشاورزی با  کشت  گیاهان دارویی را انجام دهیم.
 وی با اشاره به  کشت موفق در گیاهان دارویی گفت: امسال این  کشت را به  ۸۰  هکتار رساندیم   و در نظر داریم  که این  کشت را به  سمت گیاهانی  که قیمتی‌تر هستند و برای اولین بار در استان کشت می‌شوند ببریم پیشنهاد‌هایی هم از شرکت‌های  دارویی داشتیم
 تاریخچه کشت  گیاهان دارویی در کرمانشاه
بیش از ۲۰ گونه مختلف از جمله سیاه دانه، زیره سبز، موسیر، اسطوخودوس، نعناع فلفلی،   آویشن شیرازی و باغی ماریتیغال کتان روغنی، کاملینا، کدو پوست کاغذی، به لیمو، زنیان، گل همیشه بهار، در استان کرمانشاه کشت  می‌شود.
در کل استان با توجه به شرایط آب و هوایی گیاهان دارویی  از جمله در شهرستان‌های اسلام آباد،   دالاهو و کرمانشاه و هرسین قصرشیرین کنگاو کشت شده است.
  برای ادامه تحقیقات در مورد  کشت گیاهان دارویی به سراغ  کارشناس جهاد کشاورزی استان رفتیم.
اقای فیض احمدی می‌گوید: گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره منابع طبیعی استان است که در صورت شناخت علمی،   کشت،   توسعه و بهره‌برداری صحیح می‌توانند نقش مهمی در سلامت جامعه،   اشتغالزایی و صادرات غیر نفتی داشته باشند.
وی افزود: از سال ۱۳۹۰ بصورت علمی و بر اساس شرایط اقلیمی توسعه کشت گیاهان دارویی در مناطق مختلف استان کرمانشاه آغاز شده است استان کرمانشاه به دلیل دارا بودن شرایط آب و هوایی مناسب و دارا بودن چهار اقلیم گرم و خشک،   سرد و مرطوب سرد و خشک، معتدل کوهستانی میتواند در دامنه وسیعی اقدام به کاشت وتوسعه گیاهان دارویی در شرایط کشت رطوبتی دیم و آبی کند
وی گفت: دارا بودن حداقل متوسط بارندگی ۴۵۰ میلی متر، نیاز آبی کم و کم آب بربودن و عملکرد بالا سبب شده گیاهان دارویی بخصوص در شرایط دیم در مقایسه با سایر محصولات زراعی و باغی  مورد توجه کشاورزان استان قرار بگیرد  با توجه به خشکسالی‌های اخیر و کم آب بر بودن گیاهان دارویی و سازگاری آن‌ها با اقلیم خشک می‌توانند جایگزین برخی محصولات کشاورزی شود با نیاز آبی بالا شود.
وی گفت: در صورتی که محصول برداشت شده فرآوری و بصورت اسانس عطریات شکلات و شیرینی ادویه‌ای لوازم آرایشی و بهداشتی و تولید دارو و صنایع دارویی باشد میتواند بعنوان صادرات غیر نفتی در ارز آوری استان نقش بسزایی داشته باشد.
تولید سالانه ۷ هزار تن  گیاهان دارویی در استان کرمانشاه
مدیر باغبانی  جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  نیز در گفتگویی تعداد افرادی که در زمینه کاشت گیاهان دارویی شاغل هستند  بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ عنوان کرد و افزود:سطح زیر کشت گیاهان دارویی  در استان استان ۳۳۰۰ هکتار است که ۷ هزار تن انواع  محصولات  را تولید می‌کند.
احمدی گفت: بعد از گشنیز با ۳ هزار هکتار، بالاترین سطح زیر کشت گیاهان دارویی با سطح ۱۴۰ هکتار مربوط به سیاه دانه است.
احمدی اهمیت کشت گیاهان دارویی را در  صنایع داروسازی و لوازم آرایشی و بهداشتی و انواع دمنوش‌ها را بر شمرد و گفت: هم اکنون  در مراحل اولیه احداث دو واحد فرآوری سورتینگ گیاهان دارویی و یک واحد تولید بسته بندی در استان کرمانشاه قرار داریم.
وی از توسعه کشت  گیاهان دارویی خبر داد و گفت: پیش بینی می‌شود در صورت تامین اعتبار و ارایه تسهیلات کم بهره و ارزان قیمت به کشاورزان به منظور کشت گیاهان دارویی و ترغیب آن‌ها و تهیه ادوات مناسب کاشت و برداشت از جمله ماشین بوجاری بتوان بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هکتار توسعه کشت گیاهان دارویی در استان داشته باشیم.
جالب است بدانید  در تولید  عطر‌ها  شیرینی‌ها لوازم ارایشی و بهداشتی از عصاره گشنیز استفاده می‌شود از هر یک تن گشنیز ۱۵ لیتر اسانس تهیه می‌شود که هر لیتر آن ۲ و نیم  میلیون‌تومان به فروش می‌رسد این یعنی فروش چند برابری و در آمد زایی بیشتر کشاورزان و اشتغالزایی نیرو‌های کار جدید در استان.
اما چرا به جای اینکه  پول حاصل از فرآوری  این گیاهان قیمتی به   جیب کشاورزان کرمانشاهی برود باید محصولات به صورت خام به فروش برسد؟
به سراغ مدیر صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی استان رفتیم تا این علت را از او جویا شویم.

کریمی  گفت: استان کرمانشاه در حوزه بسته بندی و ذخیره سازی محصولات  کشاورزی خوب عملکرده و با افزایش ۷۰۴ هزار تنی  ظرفیت صنایع تبدیلی  در سه سال  گذشته  پیشرفت خوبی داشته است، اما در حوزه فرآوری هنوز جای کار زیادی وجود دارد.
وی افزود: یکی از این  محصولات که می‌تواند  در اشتغال  استان اثر گذار باشد  تولید  گیاهان دارویی است البته در تولید  چند محصول  رو به جلو بوده ایم، اما باید راه اندازی این واحد‌ها با سرعت بیشتری انجام شود.
وی  گفت:  یکی از محصولاتی  که موفق به صادرات آن به  کشور آلمان شده ایم استخراج ریشه شیرین بیان است، ریشه شیرین بیان در کشور‌های اروپایی به عنوان  مواداولیه  بسیاری از فرآورده‌های دارویی و  شیمیایی استفاده می‌شود.
وی گفت: در این زمینه با سرمایه  گذارانی گفتگو کرده ایم  که بتوانیم واحد فرآوری این  محصول  را در استان راه اندازی کنیم.
وی افزود: واحد دیگری نیز در  کنگاور  ایجاد شده  که  گشنیز‌ها را در بسته بندی‌های مناسب به  کشور پاکستان صادر می‌کند، اما این کافی نیست و باید بتوانیم با  راه اندازی واحد‌های صنایع تبدیلی  با فرآوری این  محصول و تولید اسانس  گشنیز  در آمد زایی این  محصول را بیشتر کنیم.
اما کجای کار لنگ می‌زند که  راه اندازی واحد‌های صنایع دستی  را با کندی مواجه کرده است؟
حالا  که هم مواد  اولیه وجود دارد هم اقبال  کشاورزان  به کشت گیاهان دارویی زیاد است و هم  بازار‌های خارجی برای فروش این  محصول گران بها وجود دارد چرا استان کرمانشاه  نمی‌تواند بهره وری لازم از این  محوصل را داشته باشد
کریمی با اشاره به ۲۷۰ طرح  آماده صنایع تبدیلی در استان گفت: برای راه اندازی این صنایع تبدیلی نیازمند هزار میلیارد تومان اعتبار هستیم.
وی  نکته مهم در فرآیند راه اندازی واحد‌های صنعتی  پرداخت تسهیلات عنوان کرد و افزود:باید نقدینگی به این واحد‌ها تزریق شود چرا که این واحد‌ها برای ادامه فعالیت نیازمند سرمایه در گردش هستند و این نیاز باید با پرداخت تسهیلات مرتفع شود.
کریمی گفت: از طرفی سود تسهیلات برای واحد‌های تولیدی باید زیر ده درصد باشد چرا که آن‌ها توان پرداخت وام با سود‌هایی بیش از ده درصد را ندارند.
وی به تدوین برنامه  ۴ ساله  صنایع تبدلی  استان کرمانشاه  اشاره کرد و گفت: برای  کشت گیاهان دارویی و  توسعه صنایع تبدلی مرتبط با آن  کارگروهی  تشکیل شده است  که ماهی دو بار  جلسه در این زمینه برگزار می‌شود.
وی افزود: جلساتی  با  مرکز تحقیقات  کشاورزی استان داشته ایم که  ارقام جدید با بهره وری بالاتر در اختیار کشاورزان قرار دهیم
به گفته او  در زمینه راه اندازی  واحد‌های فرآوری  گیاهان دارویی ۴ سرمایه گذار پای  کار است  که البته  راه اندازی  این واحد‌ها نیازمند تسهیلات  ارزان قیمت است چرا که با افزایش هزینه‌ها تنها  ساخت یک سوله مواد غذایی  ۴ میلیارد  تومان هزینه در بر دارد.
عطر خوش این  کشت  تازه در استان، می‌تواند  آوازه کرمانشاه را تا آنسوی مرز‌ها برساند، اما نیازمند همت مسئولان برای تسهیل روند ساخت  واحد‌های صنایع تبدیلی با  پرداخت تسهیلات ارزان قیمت است.
اگر مسئولان و  کشاورزان آستین‌های همت را  بالا بزنند و  با  پشتکار به میدان بیایند  کرمانشاه می‌تواند با زمین‌های منحصر به فردش  در تولید و فرآوری گیاهان دارویی گوی سبقت را از استان‌های دیگر برباید.       

گزارشگر: زهره زندیه