کپو بافی خوزستان ؛ دستانی که رج به رج هنر می بافند

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان؛ یکی از کهن‌ترین صنایع دستی جهان ، تولید ظروف و اشیا حصیری با استفاده از شاخ و برگ گیاهان و درختان بوده است .
نمونه‌های باستانی  کپو یافت شده در بین النهرین و آفریقا، گواه این قدمت است تا آن اندازه که حتی آن را ، منشا نساجی و کوزه گری نیز می‌دانند.

واژه کپو، در گویش بختیاری اطراف دزفول، به معنی سر یا کله می‌باشد و به ظرف حصیری کروی درب دار از جنس برگ درخت خرما، اطلاق می‌شود.

هنری از جنس طبیعت 

با توجه به شرایط اقلیمی خوزستان پرورش نخل و محصولات ثانویه‌ی آن مانند برگ نخل همواره وجود داشته است.
همچنین گیاه خودروی کرتک که در کنار جوی‌های آب دشت‌های خوزستان به وفور می‌روید .

کپو از طریق پیچیدن و دوخت زدن برگ‌های نخل به دور دسته‌ای از گیاه کرتک با استفاده از سوزن تولید می‌شود.

پامنار خاستگاه کپو خوزستان 

مرکز اصلی کپو بافی در استان خوزستان روستا‌های اطراف دزفول به ویژه دهستان شهیون و روستای پامنار  است .

  همچنین این صنعت دستی در شهرستان‌های بهبهان ، رامهرمز ، شوشتر و اندیمشک نیز رواج دارد .

 در سال­‌های اخیر برخی هنرمندان این منطقه برای اضافه کردن رنگ به آثارشان از کاموا‌های رنگی نیز در مراحل بافت استفاده می ­کنند.

از نظر جنس مواد اولیه محصول کپو به ۳ نوع کپوی ساده ، کپوی نخی و کپوی تمام نخ تقسیم می‌شود.

 کپو نیز به دو روش  ساده و آجری بافت می‌شود.

سوزن ، قیچی ، چاقو و داس ابزار‌هایی است که کپو باف از آن استفاده می کند .

سبد نگه داری نان ، دم کن ، انواع ظروف پذیرایی ، زیر کتری ، قندان ، گلدان ، جعبه دستمال کاغذی ، انواع سبد‌های کوچک و بزرگ درب دار نمونه‌های رایج محصول کپوی خوزستان است.

شهرت ملی و بین المللی کپوی خوزستان 

زنان عشایر بختیاری شمال خوزستان در دست بافت‌های خود نقش مایه‌هایی به کار می‌برند  ؛ طرح هایی که  یا به صورت ذهنی متصور می شوند  یا  از نقش مایه‌های سایر نقوش بومی الهام گرفته می شود.

این عشایر پس از اسکان یافتن در استان خوزستان به دلیل دسترسی به برگ درخت خرما همان نقش مایه‌ها را در کپو به کار می‌گرفتند، این نقش‌ها دارای شهرت ملی و بین المللی است.

لوزی، نیم لوزی، سه پر، چهار پر، پنج پر، هشت و هفت، پرچم، لاله، پروانه، ستاره، چلیپا، بته جقه، پلکانی و ترکیبی رایج‌ترین نقش مایه‌های کپو بافی خوزستان هستند.

تا کنون دو استاندارد ملی ایران برای هنر کپو بافی از سوی معاونت صنایع دستی و هنر‌های سنتی استان خوزستان با نظارت سازمان ملی استاندارد، تصویب شده است.

تلاش‌ها برای تنوع بخشی و به روز رسانی محصولات کپو باعث شد نقاط ضعف و قوت ۴۰۰ محصول کپو بررسی شود و بیست محصول جدید با حفظ اصالت‌های بومی طراحی شود که نمونه‌های آن توسط استادان کپو باف نمونه سازی شده است.

تاکنون محصولات کپو خوزستان ۱۰ نشان مرغوبیت کالا دریافت نموده اند این نشان مختص صنایع دستی است که نوآوری، کاربرد، قابلیت عرضه و فروش در بازار‌های جهانی، رعایت قوانین زیست محیطی و کیفیت در آن لحاظ شده باشد.