امروز، دوشنبه بیست و دوم شهریور سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، برابر با ششم صفر سال ۱۴۴۳ هجری قمری و مطابق با سیزدهم سپتامبر سال ۲۰۲۱ میلادی است.
شهادت شیخ محمد خیابانی، روحانی مبارز
۱۰۱ سال پیش در چنین روزی بیست و دوم شهریور سال ۱۲۹۹ هجری شمسی روحانی مبارز و مجاهد مشروطه خواه "شیخ محمد خیابانی" به شهادت رسید. روحانی مجاهد، شیخ محمد خیابانی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۷ ق) در خامنه در نزدیکی تبریز متولد شد. وی پس از فراگیری علوم مقدماتی، از محضر حضرات آیات سید ابوالحسن انگجی و میرزا عبدالعلی، فقه و اصول و هیئت و نجوم را آموخت و پس از مدتی به تدریس پرداخت. زندگی شیخ محمد خیابانی پس از پیروزی مشروطه در سال ۱۲۸۵ ش، با تأسیس انجمن ایالتی در تبریز، وارد مرحله تازه‌ای گردید و در جریان محاصره تبریز، در دفاع از شهر نقش مهمی ایفا کرد. در زمان خیابانی اوضاع جهان اسلام و به ویژه ایران، به خاطر دخالت‌های بیگانگان از جمله روسیه، انگلیس و آلمان، بسیار آشفته و تأسف‌انگیز بود. پس از خلع محمدعلی شاه از سلطنت، خیابانی در سی سالگی به عنوان نماینده مردم تبریز راهی مجلس شورای ملی گردید. او با اولتیماتوم روسیه در مجلس دوم مخالفت کرد و همچنین با قرارداد استعماری وثوق‌الدوله با دولت انگلستان (قرارداد ۱۹۱۹) نیز به مبارزه برخاست. شیخ محمد خیابانی، از آنجا که حکومت مرکزی را ضعیف و وابسته می‌دید، ایجاد یک تحول اساسی در سیستم حکومت ایران و احیای آزادی را گام نخست برای خانه تکانی ایران و بیرون راندن اشغالگران خارجی می‌دانست. ولی برداشتن گام اول را از طریق مذاکره سیاسی امکانپذیر نمی‌شمرد و تنها راه را در قیام و مقاومت دلیرانه در برابر استبداد و دخالت خارجی می‌دانست. از این رو، بعد از قبول قرارداد ۱۹۱۹ م از سوی دولت ایران، در تبریز دست به قیام زد. قیام پیروزمندانه مردم تبریز به رهبری شیخ محمد خیابانی، بیش از پنج ماه ادامه داشت، اما به دلیل خیانت کسانی که قول همکاری داده بودند، این قیام به شکست منجر شد و شیخ نیز به شهادت رسید.
تولد قطب الدین محمود شیرازی، فیلسوف، منجم و پزشک ایرانی
۸۰۹ سال پیش درچنین روزی، ششم صفر سال ۶۳۴ هجری قمری «قطب الدین محمود شیرازی»، فیلسوف، منجم و پزشک مشهور، در شیراز ـ از شهر‌های ایران ـ متولد شد. وی ابتدا به تحصیل طب پرداخت و بعد از مرگ پدرش به جای وی در یکی از بیمارستان‌های شیراز به طبابت مشغول شد. او درمدت ۱۰ سال طبابت در این بیمارستان، کتب مختلف ابن سینا و دیگر کتب علمی و فلسفی را به دقت مطالعه کرد. او پس از تاسیس رصد خانه مراغه - در شمال غربی ایران - سالیان زیادی در محضر خواجه نصیرالدین طوسی به سر برد و از دانش آن استاد برجسته بهره‌مند شد و علم نجوم را آموخت. قطب الدین در مدت عمر خود، سفر‌های بسیار کرد و در شهر‌ها و کشور‌های مختلف با علمای متعدد و برجسته‌ای مباحثه کرد و بر تجربیات و اندوخته‌های علمی خود افزود. ازجمله آثار قطب الدین شیرازی می‌توان به کتاب‌های «جامع الاصول» و «نهایة الادراک فی درایة الافلاک» اشاره کرد. وی در سال ۷۱۰ هجری قمری، درگذشت.
پایان جنگ‌های ۲۴ ساله ایران و روم
۱۳۹۴ سال پیش در چنین روزی در سیزدهم سپتامبر سال ۶۲۷ میلادی جنگ‌های ۲۴ ساله بین امپراتوری ایران و روم پایان یافت.
خسرو پرویز پادشاه ساسانی در چند لشکرکشی متوالی، بین النهرین، سوریه، فلسطین، مصر و آسیای صغیر را تسخیر کرد و فتوحات خود را تا استانبول فعلی گسترش داد. در سال ۵۹۱ م، طی قراردادی بین خسرو پرویز و امپراتوری روم، صلح برقرار شد، اما خلع و قتل امپراتور حامی خسرو، دست او را در یورش به قلمرو روم باز کرد. بدین ترتیب از پنجم ژانویه سال ۶۰۳ م جنگ‌های ۲۴ ساله میان دو کشور آغاز شد. سپاه ایران در سرزمین روم فتوحات قابل توجهی کردند تا آنجا که بیزانس یا روم شرقی، تقریباً تمامی متصرفات خود را از دست داد. بدین ترتیب قلمرو خسرو پرویز به حدود قلمرو هخامنشیان رسید، اما جنگ، طولانی شد و لجاجت خسرو برای ادامه آن، بیزانس را آماده تلافی کرد و از سال ۶۲۷ حملات تعرضی بیزانس آغاز شد. در این جنگ، آذربایجان ویران و غارت گردید و سپاه بیزانس بین النهرین را گرفت. خسرو پرویز به تیسفون گریخت، اما پیشنهاد صلح را رد کرد. در این میان خسروپرویز (که به علت پاره کردن نامه پیامبر اکرم (ص) مورد نفرین آن حضرت قرار گرفته و از هم گسستن حکومتش توسط آن حضرت خبر داده شده بود) پی درپی از روم شکست خورد. پس از مدتی با شورش مردم و ارتش ایران، خسروپرویز از قدرت خلع و محبوس و سپس کشته شد.
آغاز نبرد منصوریه
۷۷۱ سال پیش در چنین روزی، سیزدهم سپتامبر سال ۱۲۵۰ میلادی نبرد منصوریه در جریان سلسله جنگ‌های صلیبی میان مسیحیان و مسلمانان آغاز شد. این جنگ تاریخی در مکانی به همین نام در مصر، توسط سن لوئی پادشاه فرانسه که قصد تسخیر مصر را داشت، شروع شد. در نبرد منصوریه صلیبی‌ها در مقابل سپاهیان مسلمان مصری به فرماندهی صلاح الدین ایوبی، به شکستی سخت تن دادند. در پایان این جنگ، سن لوئی به اسارت مسلمانان درآمد و در کاخ لوکن که امروزه به موزه تبدیل شده است، زندانی شد.
اختراع آسانسور
۲۴۱ سال پیش در چنین روزی، سیزدهم سپتامبر سال ۱۷۸۰ میلادی آسانسور اختراع شد. مبتکر اولین دستگاه بالا برنده، یک آمریکایی به نام جان بیکبارت بود. آسانسور برای اولین بار در این روز در شهر شیکاگو آمریکا آزمایش شد. در این آزمایش، افراد در داخل جعبه‌ای بزرگ قرار گرفتند و تا ارتفاع صد فوتی بالا رفتند و پایین آمدند. اولین آسانسور برقی در سال ۱۸۸۹ میلادی و اولین آسانسور اتوماتیک در سال ۱۹۱۵ میلادی ساخته شد.
تولد نویسنده باغ شکنجه‌ها
۱۳۶ سال پیش در چنین روزی، سیزدهم سپتامبر سال ۱۸۸۵ میلادی «آکی لینو ریبیرو» (Aquilino Ribeiro)، نویسنده آزادیخواه پرتغالی، متولد شد. وی پس از اتمام تحصیلاتش وارد مبارزات سیاسی شد و مدت‌ها در زندان به سر برد. اولین و مهمترین اثر او «باغ شکنجه ها» نام دارد. ریبیرو درسال ۱۹۶۱ میلادی موفق به دریافت جایزه نوبل در رشته ادبیات شد. وی دو سال بعد، در سال ۱۹۶۳ میلادی درگذشت.
امضای توافق اسلو
۲۸ سال پیش، در روز سیزدهم سپتامبر سال ۱۹۹۳ میلادی توافقنامه سازش موسوم به «غزه - اریحا» (توافق اسلو) میان یاسر عرفات رهبر سابق سازمان آزادیبخش فلسطین و اسحاق رابین نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی در واشنگتن امضا شد.
در این توافقنامه که دو سال پس از آغاز گفتگو‌های به اصطلاح صلح اعراب و رژیم صهیونیستی منعقد شد، سازمان آزادیبخش فلسطین و رژیم صهیونیستی یکدیگر را به رسمیت شناختند. همچنین این رژیم پس از گرفتن امتیازات متعدد از یاسر عرفات، موافقت کرد تا از ۹۰ درصد از اراضی کرانه باختری رود اردن، عقب نشینی کند و تا سال ۱۹۹۹، پیمان‌های نهایی ایجاد یک دولت فلسطینی در محدوده نوار غزه تا شهر اریحا در کرانه غربی رود اردن، امضا شود. بنا بر قرارداد غزه - اریحا، باید شهرک سازی صهیونیست‌ها در سرزمین‌های اشغالی خاتمه می‌یافت، زندانیان فلسطینی آزاد می‌شدند و مذاکره درمورد بازگشت آوارگان فلسطینی و تعیین خطوط مرزی آغاز می‌شد. علیرغم خوش بینی رهبران سازمان آزادیبخش فلسطین، رژیم صهیونیستی تقریبا به هیچ یک از تعهدات خود در قرارداد غزه - اریحا پای بند نماند و درمقابل، نه تنها یاسر عرفات را به دادن امتیازات متعدد وادار کرد، بلکه با انعقاد این قرارداد با وی، جبهه اعراب را در مذاکرات سازش با تل آویو متفرق کرد.
