گیاه سِزبانیا ؛ کیمیای خاک + فیلم

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ؛ سزبانیا ، یک گیاه علوفه ای است که به دلیل توانایی تثبیت اَزُتِ اتمُسِفر ، از طریق گِره هایی که در ریشه گیاه وجود دارد به  بهبود و حاصلخیزی خاک کمک می کند .

این گیاه  به دلیل رشد سریع و قدرت سایه اندازی  ، توانایی زیادی برای رقابت با علفهای هرز و همچنین کنترل آنها دارد .

مصارف متعددی برای این گیاه برشمرده شده است: علوفه ، کود سبز ، بادشکن ، چوب ، هیزم ، مالچ و گیاه پوششی .

اما این گیاه عمدتاً به دلیل توانایی تثبیت نیتروژن کشت می گردد.

به همین دلیل ، گیاه سزبانیا در مرکز بین المللی مطالعات گندم و ذرت (CIMMYT )  به عنوان کود سبز در تناوب کشت با گندم قرار گرفته است.

سال ۹۷ بود که بذر  این گیاه از این مرکز بین المللی (CIMMYT )که در مکزیک واقع شده است به منظور بررسی سازگاری این گیاه با منطقه و همچنین ازدیاد بذر به مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول  ارسال شد و محققین این مرکز مطالعه بر این گیاه را آغاز کردند .

بهبود عملکرد خاک با کشت گیاه سزبانیا 

دکتر بهرام زارعی ، پژوهشگر و محقق مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول ، با بیان این که یکی از معایب خاک های ایران ، پایین بودن میزان کربن آلی خاک است گفت : به خاطر کشت های متوالی و روش های نادرست کشت ، میزان حاصل خیزی زمین های کشاورزی به مرور کاهش پیدا کرده است و مواد آلی خاک تحلیل رفته است .

این پژوهشگر تصریح کرد : به همین منظور در فرودین ۱۳۹۹ حدود ۲ هزار  متر مربع سزبانیا در مرکز تحقیقات صفی آباد کشت شد .

وی افزود: در این مدت  تولید بذر و همچنین بررسی کیفیت علوفه نیز مورد پایش قرار گرفت و  حدود ۱۵۰ کیلوگرم سزبانیا در اواخر مهرماه برداشت شد .

زارعی ، میزان تثبیت ازت سالانه گیاه سزبانیا را  ۱۰۰ - ۸۰ کیلوگرم در هکتار  اعلام کرد و گفت :  با اثبات اثر بخشی این گیاه در تقویت خاک و کمک به بهبود حاصل خیزی آن ، کشت سزبانیا در فاصله بین برداشت گندم و کشت گیاهان تابستانه ( زمانی که در زمین کشت وجود ندارد ) پیشنهاد شد .

وی افزود :در تابستان ۱۳۹۹ از بذر های  تولید شده درمرکز  حدود ۵ کیلوگرم بذر در اختیار پِلتفُرم آموزشی -ترویجی دشت آزادگان قرار گرفت که علوفه آن مورد استقبال گاومیش داران منطقه قرار گرفت و همچنین ۵ کیلوگرم بذر در اختیار مرکز توسعه ذرت قرار گرفت. 

پژوهشگر مرکز تحقیقات صفی آباد اظهار داشت  : در فروردین سال ۱۴۰۰ نیز کشت این گیاه در سطح ۲هزار متر مربع در پِلتفُرم تحقیقاتی کشاورزی حفاظتی نیز در ۳ سناریو در سطحی معادل ۸.۱ هکتار کشت شد و جهت تولید کود بیولوژیک ، کشت علوفه و تکثیر بذر در تناوب قرار گرفت.

تولید علوفه ای با پروتئین بالا

زارعی با بیان این که با کشت این گیاه علاوه بر حاصلخیزی خاک ، علوفه خوبی هم برای دام ها به دست می آید  گفت : برگ‌ها و شاخه‌های باریک سزبانیا دارای پروئین بالایی است و حدود  ۲۵ -۲۰ درصد پروتئین خام  دارد که از گیاه یونجه مغذی تر است .

به گفته وی همچنین این گیاه قابلیت هضم مناسبی برای نشخوارکنندگان از قبیل گاو و بز را دارد،  البته باید توجه داشت که سهم سزبانیا در تغذیه نشخوارکنندگان حدود ۲۰ - ۱۰  درصد باشد.

 پر سُود اما  کم توقع 

وی با اشاره به اینکه از این گیاه در کشور چین برای احیای خاک‌های شور استفاده می شود گفت : سزبانیا گیاه کم توقعی است و شوری، قلیایی و اسیدی بودن خاک و همچنین محتوای پایین فسفر در خاک را  تحمل میکند ،  آب کمی مصرف می کند و نیاز به کود و سم ندارد .

زارعی  میانگین جهانی تولید این  گیاه را ۱۲- ۴ تن ماده خشک در هکتار اعلام کرد و گفت : این میزان از ۵-۳ چین به دست می آید و در شرایط رشد مطلوب انتظار تا ۲۰ تن ماده خشک در هکتار را نیز داریم .

وی خاطر نشان کرد به دلیل رشد سریع و قدرت سایه اندازی این گیاه از آن برای حفاظت از نهال تازه کاشته شده می توان از آن استفاده کرد .

زارعی کشت این گیاه را برای مبارزه با علف های هرز مناسب دانست و گفت : کشاورزانی که به شیوه حفاظتی کشت می کنند با معظل علف های هرز روبه رو هستند و قرار گرفتن این گیاه در تناوب کشت  به حل این معضل کمک می کند .

بیشتر بخوانید :آبیاری نوین روشی مناسب برای تولید محصولی با کیفیت + فیلم

لازم به ذکر است سزبانیا دارای حدود ۶۰ گونه یکساله ، چندساله ، بوته ای، درختچه ای و درختی میباشد و در محدوده وسیعی از خاک‌ها ی شنی و حتی خاک های  رُسی سنگین کشت می شود .

 شرایط رشد مطلوب این گیاه در شرایط ۲۰۰۰-۵۰۰ میلیمتر بارندگی سالانه  است.

مصارف پزشکی متعددی برای گیاه سزبانیا در هندوستان و آفریقا گزارش شده است برگ‌ها و گل‌های این گیاه به عنوان ضماد‌های پزشکی  به طور سنتی به عنوان مسهل، تسکین دهنده درد و التیام دهنده تورم استفاده می شوند.

چوب سزبانیا وزن سبکی دارد در هندوستان و آفریقا به عنوان هیزم استفاده می شود دلیل رشد خیلی سریع سزبانیا، میتوان از آن در تهیه خمیر چوب در صنایع کاغذسازی استفاده کرد.

نویسنده : زهرا کیانی