ولایت ننگرهار در شرق افغانستان که سلسله کوههای زیادی آن را احاطه کرده، در هفته‌های اخیر شاهد درگیری میان نیرو‌های دولتی و طالبان است.
ولایت ننگرهار به دلیل داشتن آب و هوای مناسب، آثار تاریخی و مناظر طبیعی دارای موقعیت استراتژیک است. این ولایت را می‌توان جزو اقلیم مدیترانه‌ای دانست، زیرا سطح بارش باران در فصل زمستان در ننگرهار بسیار زیاد است و در بعضی از گزارش‌ها تا ۳۹۰ میلی‌لیتر نیز اشاره شده است.
افزایش درگیری‌های دولت مرکزی و طالبان در شهرستان‌ها و ولایت‌های مختلف افغانستان در چند روز اخیر، اوضاع امنیتی در این کشور را بحرانی کرده است. گزارش‌های امنیتی حاکی از این است که بسیاری از وُلُسوالی‌های (شهرستان‌های) افغانستان تحت کنترل طالبان قرار گرفته و ارتش افغانستان نیز در تلاش برای بازپس گرفتن این مناطق است.
در همین حال، وزارت دفاع افغانستان روز گذشته (پنجشنبه) از تلفات سنگین طالبان در عملیات نظامیان افغان خبر داد و اعلام کرد: بر اثر عملیات نظامیان افغان در استان‌های ننگرهار، لغمان، غزنی، پکتیکا، قندهار، زابل، هرات، جوزجان، سمنگان، فاریاب، سرپل، هلمند، نیمروز، قندوز، بغلان و کاپیسا ۳۰۳ نفر از اعضای طالبان کشته و ۱۲۵ نفر از آن‌ها زخمی شدند.
برای بررسی آخرین تحولات امنیتی «ننگرهار»، ابتدا با موقعیت جغرافیایی و تاریخی این ولایت آشنا می‌شویم.
از نخلستان تا معادن غنی
ولایت ننگرهار در ۱۵۰ کیلومتری شرق کابل و در نزدیکی گردنه‌ی خیبر قرار گرفته و دارای مساحتی به اندازه حدود ۸ هزار کیلومتر مربع است. مرکز این ولایت شهر جلال آباد است. ننگرهار از شمال با ولایت‌های کنر و لغمان، از شرق و جنوب با کشور پاکستان، از جنوب غرب با ولایت پکتیا و از غرب با ولایت‌های کابل و لوگر مرز مشترک دارد.
سپین‌غر یکى از مشهورترین کوه اقتصادى ولایت ننگرهار به طول ۱۸۰ کیلومتر است که در جنوب ولایت ننگرهار قرار گرفته است. این سلسله کوه از ٨٤ کیلومترى شرق شهر پیشاور آغاز و به سوى غرب تا نزدیکی ولایت لوگر امتداد یافته است.
سلسله کوههای سپین‌غر به دلیل ارتفاع زیادی که از سطح دریا دارد در بیشتر از فصول سال دارای برف است و همین موضوع نیز باعث شده است که این رشته کوه دارای جنگل‌های سرسبز و خرم است. این سلسله کوه دارای دره‌های زیادی از جمله باندر، مامند دره، کوت دره، دره جو، توره بوره است.
تورغر کوه دوم بزرگ ننگرهار است که در قسمت جنوبی این ولایت قرار گرفته است که از درونته آغاز و تا شرق کابل امتداد می‌یابد. طول تورغر نیز در حدود ١٥٠ کیلومتر و ارتفاع بلندترین قله بلند آن به ٤١٦٧ متر می‌رسد.
ولایت ننگرهار دارای رود‌های زیادی نیست و شاید رود سرخرود مشهورترین رود این ولایت باشد که در بعضی از فواصل سال به دلیل بارش زیاد باران دارای آب‌های سیلابی نیز است. رود سرخرود از کوههای سپین‌غر سرچشمه می‌گیرد که در نهایت به رودخانه کابل می‌ریزد.
ولایت ننگرهار به دلیل داشتن آب و هوای مساعد در چهار فصل سال و همچنین نزدیکی با بندر تجاری کراچی پاکستان، زمینه مناسب را برای انجام فعالیت‌های اقتصادی در چهار فصل سال در این ولایت مهیا می‌کند و همین مورد باعث شده است که این ولایت جزو ولایت‌های تراز اول افغانستان محسوب شود.
ننگرهار یکی از ولایت‌هایی است که بستر مناسب برای کشت و پرورش نخلستان‌های خرماست و امسال در ۶٧ جریب زمین، ۱۵۰ تُن خرما تولید کرده است. هفت کیلو خرما در وقت برداشت ۵۰۰ افغانی در بازار‌های داخلی به فروش می‌رسد که حدود ١١ میلیون افغانی عاید کشاورزان می‌کند.
ولایت ننگرهار دارای معادن و مواد معدنی متعددی است که از جمله مسکویت در جلال آباد، تالک و مگنیزیت، نفرایت در اچین و غوندی ماماخیل، مگنیزیت در اچین، زغال سنگ در سفید کوه، نفرایت در درکی و گچ در وزیر تتنگ موقعیت دارد.
اَچین: ولسوالی اچین یکى از مناطق دور افتاده ننگرهار است که در جنوب شرق شهر جلال آباد قرار گرفته است.
بتی‌کوت: ولسوالى بتى‌کوت در ٣٠ کیلومترى شرق شهر جلال آباد قرار گرفته است و از جمله ولسوالی‌های زیبا و سرسبز نَنگَرهار شناخته می‌شود.
بهسود: اکثریت اهالی این ولسوالی در مرکز ننگرهار مشغول کار‌های تجاری هستند. ولسوالی بهسود، زادگاه ملنگ جان، شاعر ملی و نامدار افغانستان است.
پَچیرواَگام: این ولسوالى در ٣٥ کیلومترى حومه جنوبى شهر جلال آباد موقعیت دارد و با ولسوالى چپرهار همسایه است. زمین‌هاى این ولسوالى حاصلخیز است و بیشتر مردم آن مشغول کار زراعت هستند.
جَلال‌آباد: مرکز ولایت ننگرهار و مهمترین شهر بین کابل تا پیشاور است. بر اساس اسناد «هوسان تسنگ» در قرن هفتم نام قدیمی این شهر «آدینه پور» بوده است. شهر جلال‌آباد، یکی از شهر‌های پرجمعیت افغانستان و مرکز تجارت و بازرگانی میان افغانستان و پاکستان است.
حصارک: ولسوالى حصارک در ١٢٠ کیلومترى جنوب غرب شهر جلال آباد موقعیت دارد. بیشتر اهالی این ولسوالى مشغول کار زراعت و تجارت آزاد هستند.
چَپَرهار: ولسوالى چپرهار در ۱۵ کیلومتری جنوب شهر جلال آباد موقعیت دارد که با ولسوالى بهسود و شهر جلال آباد مرز مشترک دارد و از پرنفوس‌ترین ولسوالی‌های ننگرهار محسوب می‌شود.
خوگیانی: ولسوالى خوگیانى در ٢٠ کیلومترى جنوب غرب شهر جلال آباد موقعیت دارد. از آنجایی که کوه سپین‌غر در یک طرف خوگیانی قرار گرفته است، باعث وجود آب وهوای سرد در این ولسوالی شده است.
دُر بابا: یکى از ولسوالى هاى مرزی ننگرهار است که بیشتر آن را کوه‌ها و تپه‌ها احاطه کرده است. این ولسوالى در ١٠٠ کیلومترى جنوب شرق شهر جلال آباد موقعیت دارد که زمین زراعتى آن کم است.
دره‌نور: یکى از ولسوالى هاى کوهستانى ننگرهار است که در ٤٧ کیلومترى شهر جلال آباد قرار گرفته است.
ده‌بالا: ولسوالى ده‌بالا (هسکه مینه) در جنوب شهر جلال آباد موقعیت دارد. این ولسوالی دارای کوه‌ها و تپه‌های زیادی است.
رودات: ولسوالى رودات در ١٨ کیلومترى شرق شهر جلال آباد قرار گرفته است.
سُرخ‌رود: ولسوالى سُرخ‌رود (سره رود) در ده کیلومترى غرب شهر جلال آباد موقعیت دارد و بیشتر اهالی این ولسوالی به زبان دری صحبت می‌کنند.
شیرزاد: ولسوالى شیرزاد در ۶۰ کیلومتری غرب شهر جلال آباد موقعیت دارد. زمین‌هاى وسیع براى کشت در آن موجود است و اقتصاد اهالی آن نیز خوب است. این ولسوالى با ولسوالى‌هاى حصارک و خوگیانى همسایه است.
شینوار: این ولسوالی در بزرگراه اصلی جلال آباد به گذرگاه مرزی تورخم قرار دارد. اغلب جمعیت شینوار از پشتون‌ها هستند.
کامه: ولسوالى کامه نسبت به ولسوالى هاى دیگر ولایت نَنگَرهار داراى زمین‌هاى سبز و حاصلخیز است.
کوت: ولسوالى کوت در ٢٥ کیلومترى شرق شهر جلال آباد موقعیت دارد.
کوزکنر: ولسوالى کوز کنر یکى از مناطق حاصلخیز و زراعتى ننگرهار است که آب زیاد دارد. این ولسوالى در ٢٥ کیلومترى شمال شهر جلال آباد موقعیت دارد و در امتداد آن دریاى کنر نیز جریان دارد و از ولسوالى‌هاى امن ننگرهار محسوب می‌شود.
گوشته: گوشته نیز یکى از ولسوالى هاى مرزی ننگرهار است که در ٤٠ کیلومترى حومه شمال شرقى شهرجلال آباد موقعیت دارد. این ولسوالى با ولسوالى کامه همجوار است و با پاکستان نیز مرز مشترک دارد.
لعل‌پور: ولسوالى مرزی ننگرهار است که در ٥٠ کیلومترى شرق شهر جلال آباد موقعیت دارد. دریاهاى کنر و کابل از این ولسوالى می‌گذرد. مردم آن مشغول زراعت و مالدارى هستند.
مُهمنددره: این ولسوالی در ٤٠ کیلومترى شرق شهر جلال آباد موقعیت دارد. بیشتر اهالی این ولسوالی مشغول زراعت هستند.
نازیان: ولسوالى نازیان در ٥٠ کیلومترى جنوب شرق شهر جلال آباد موقعیت دارد که از جمله ولسوالی‌های کوهستانی ولایت نَنگَرهار است و بیشتر اهالی آن مشغول مالدارى هستند.
آخرین تحولات امنیتی
وزارت دفاع افغانستان روز گذشته (پنجشنبه) از تلفات سنگین طالبان در عملیات نظامیان افغان خبر داد و اعلام کرد: بر اثر عملیات نظامیان افغان در استان‌های ننگرهار، لغمان، غزنی، پکتیکا، قندهار، زابل، هرات، جوزجان، سمنگان، فاریاب، سرپل، هلمند، نیمروز، قندوز، بغلان و کاپیسا ۳۰۳ نفر از اعضای طالبان کشته و ۱۲۵ نفر از آن‌ها زخمی شدند.
از سوی دیگر، کمیسیون حقوق بشر افغانستان چهارشنبه گذشته در گزارشی اعلام کرد: در سه ماه اول سال جاری، ۱۵۸ هزار ۴۰۰ خانواده افغان که شامل ۹۳۸ هزار نفر می‌شوند، براثر جنگ و خشونت از مناطق مسکونی خود آواره شدند. ننگرهار و اروزگان به ترتیب بیشترین و کمترین آوارگان جنگ در سه ماه اول امسال را به خود اختصاص داده‌اند.
نگارش و تنظیم: محسن ایراندوست
