معرفی مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی ایران

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: ضرورت دسترسی آسان و سریع به اطلاعات همواره دغدغه همه مدیران، سیاستگذاران، محققان و دست ‏اندرکاران بخش‏‌های مختلف حوزه کشاورزی بوده است.

در سال‏‌های اخیر فضای مجازی نقش مهمی در تسهیل این امر در امور کشور داشته است. نبود و نقایص سامانه‏‌های تخصصی در بخش کشاورزی، مسئولان مربوطه را بر آن داشت که به ایجاد پایگاه اطلاعات جامع کشاورزی بر پایه فناوری اطلاعات (IT) اقدام نمایند. در این راستا موسسه پژوهش‏‌های برنامه ‏ریزی، اقتصادکشاورزی و توسعه روستایی براساس ماموریت سازمانی در حوزه‌های برنامه ‏ریزی و اقتصاد کشاورزی مسئولیت اجرای این طرح را به عهده گرفت.

سامانه هوشمند اطلاعات کشاورزی یک بانک اطلاعاتی است که با هدف جمع آوری، ساماندهی و تامین نیاز‌های اطلاعاتی سیاستگذاران، برنامه ریزان، مدیران، پژوهشگران و کلیه فعالان مرتبط بخش کشاورزی ایجاد شده است.

با توجه به اینکه اطلاعات بخش در مراکز مختلف تولید و عرضه می‌شوند، مدیریت سامانه با استناد به منابع معتبر، اطلاعات ذی ربط را جمع ‏آوری و با ذکر مأخذ و منابع در سامانه ذخیره، ساماندهی و عرضه می ‏نماید تا مراجعه کنندگان، اطلاعات را به صورت متمرکز، تلفیقی و مکمل یکدیگر به دست آورند. نکته بسیار مهم در ارتباط با این بانک اطلاعاتی، بهنگام بودن آن است، که با ساماندهی و مدیریت داده‏ها توسط موسسه پژوهش‌های برنامه ‏ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی در قالب برنامه مشخص زمانبندی شده، منابع اطلاعاتی پایش و اطلاعات جدید به سامانه اضافه می‌شود.

در همین راستا و برای تحلیل و بررسی بیشتر این مرکز، مصاحبه‌ای با آقای دکتر مهرزاد خرد، مجری راه اندازی سیستم یکپارچه اطلاعاتی کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی انجام شده که مهمترین بخش‌های آن در این پژوهش ارائه می‌شود.

* سامانه هوشمند اطلاعات کشاورزی
سامانه هوشمند اطلاعات کشاورزی یک بانک اطلاعاتی شامل داده‌های آماری و اطلاعات تخصصی علمی است که با هدف دسترسی سریع و آسان سیاستگذاران، برنامه ریزان، مدیران، پژوهشگران و کلیه فعالان مرتبط بخش کشاورزی به آمار و اطلاعات معتبر و بهنگام بخش کشاورزی طراحی، پیاده سازی و راه اندازی شده است.

نحوه ذخیره اطلاعات در سامانه به گونه‌ای است که با هر جستجویی، پاسخ‌های موجود به تفکیک در چهار نوع، داده (فایل‏‌های اکسل)، نقشه (فایل‏‌های تصویری)، مقاله (فایل‌های pdf) و بسته اطلاعاتی (فایل‏‌های pdf) در اختیار جستجوگر قرار می‏ گیرد. با استفاده از برخی از تکنیک‌های هوش مصنوعی ترتیب ارائه پاسخ‌ها مدیریت شده و رکورد‌ها در بهترین و مناسب‌ترین ترتیبات ارائه می‌شوند. شایان ذکر است که با انتخاب هر یک از رکورد‌های پاسخ، رکورد‌هایی که حاوی اطلاعات مرتبط می‏باشند نیز در مناسب‏‌ترین شکل به کاربر پیشنهاد می‌شود.

در این سامانه برای سهولت کار جستجوگران، روش‌های مختلفی جهت دسترسی به اطلاعات پیش ‏بینی شده است. این روش‌ها شامل؛ جستجوی عادی، جستجوی پیشرفته، کلیک بر روی منو‌ها و زیر منوها، بخش الف تا ی، دکمه اسلایدر اصلی صفحه و لینک‌های انتهای صفحه اصلی می‏باشند. با توجه به ضرورت و حساسیت در صحت اطلاعات سامانه، علاوه بر پایش چند لایه اطلاعات ورودی این امکان نیز فراهم شده است که کاربر در صورت مشاهده هرگونه مشکلی در رکورد‌های اطلاعاتی، آن را به مدیریت سامانه گزارش کند. سامانه هوشمند اطلاعات کشاورزی در حال تکامل و به مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی ایران تبدیل شده است.

*معرفی مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی ایران
مدیریت هوشمند کشاورزی با تمرکز بر پیوند داده با فناوری نوآورانه در نظام کشاورزی، یکی از راهبرد‌های اصلی در سیاستگذاری کلان توسعه این بخش تلقی می‏شود. در راستای تحقق برنامه‌های وزیر جهاد کشاورزی برای اجرای سیستم یکپارچه اطلاعات کشاورزی ایران و با عنایت به دیدگاه نوین بین المللی در توسعه و تحول بخش کشاورزی و ضرورت سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت صحیح پدیده‏های نوظهور برای دستیابی به امنیت غذایی و کشاورزی پایدار، از خرداد ماه سال ۹۹ طراحی سیستم یکپارچه سازی اطلاعات کشاورزی ایران توسط وزارت جهاد کشاورزی در حال پیاده‏ سازی است.

سه راهبرد هدف گذاری شده برای یکپارچه سازی هوشمند سیستم‌های اطلاعاتی بخش کشاورزی شامل توسعه دولت الکترونیک، حکمرانی هوشمند و افزایش بهره‏ وری است. این رویکردها، ضمن تسهیل جریان اطلاعات و در اختیار قراردادن داده‏‌های صحیح و بهنگام برای تصمیم ‏گیری و برنامه‏ ریزی، منجر به هماهنگی بهتر اجزا در سازگاری با چالش‏‌های اقلیمی و افزایش تاب‏آوری بخش کشاورزی می‏ شود.

با حمایت ‏های وزیر جهاد کشاورزی، «مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی ایران «مهکا» تاسیس شد. این مرکز با سه بخش تالار پایش، دفتر تحلیل‏گران داده و قسمت اداری طراحی شده است.

* عملکرد مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی ایران
این مرکز با سه رویکرد علمی و فنی جمع آوری و سنجش داده‌ها در بخش کشاورزی، تحلیل داده‌های جمع آوری شده و در نهایت نگه داری و اشتراک گذاری اطلاعات تحقق پیدا کرد.

این مرکز تمامی سامانه‌هایی را که در بخش‌های مختلف تولید، بازار، زیرساخت، خدمات، تحقیقات و منابع پایه که در ۴۰ سال گذشته در وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شده بودند را تجمیع کرده و اطلاعات را در یک جا متمرکز می‌کند تا قدرت تصمیم سازی مدیران را افزایش دهد و با پنل‌های مدیریتی و ابزار‌های هوشمند که طراحی شده است، گام بسیار ارزشمندی برداشته می‌شود تا کشاورزان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی را در تصمیم گیری درست یاری کند. این مرکز به گونه‌ای طراحی و ایجاد شده که نقش اصلی تولید "داده" در بخش کشاورزی و بهره مندی از اطلاعات را بهره برداران ایفا کنند. برای جمع آوری داده‌های درست، بانک اطلاعات کشاورزی ایران را راه اندازی کردیم و با استفاده از ظرفیت‌های موجود در وزارتخانه و صرف کمترین هزینه، امروز بیش از ۱۳ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی دارای نقشه با مختصات UTM (جانمایی پلاک ثبتی) هستند و اطلاعات توصیفی مربوط به هر واحد تولیدی اعم از واحد تولید زراعی، باغی، دام، طیور، آبزیان، صنایع کشاورزی و مراکز ارائه دهنده خدمات کشاورزی بر روی سامانه موجود است.

* اقدامات و برنامه‏‌های مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی
اقدامات و برنامه‏‌های متنوعی در مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی ایران شامل:
۱- ایجاد و توسعه مبادی جمع آوری، ذخیره سازی و مدیریت داده با استقرار Data Warehouse در قالب بانک جامع اطلاعات کشاورزی ایران (Iran Comprehensive Agricultural Data Base or ICADB)
۲- پایش و تحلیل داده مرتبط با بخش کشاورزی با به کارگیری ابزار‌های هوش تجاری و هوش مصنوعی در قالب سیستم تصمیم یار مکانی (Spatial Decision Support System or SDSS)
۳- توسعه دولت الکترونیک با تسهیل نقش رگولاتوری وزارت متبوع در به اشتراک گذاری اطلاعات برخط
۴- استقرار نظام استاندارد سازی موجودیت‏‌های اطلاعاتی بخش کشاورزی‏

۵- مدیریت مخاطرات کشاورزی (آفات، بیماری‏ها و مخاطرات اقلیمی) و کاهش خسارات این بخش با طراحی و استقرار شبکه ملی داده‌های محیطی وزارت کشاورزی با ایجاد سکوی ارتباط تعاملی با تولیدکنندگان
۶- ایجاد و توسعه زیرساخت‏‌های به کارگیری فناوری فضایی و سنجش از دور
۷- شناسایی بهره ‏برداران موثر در بخش کشاورزی با جانمایی و رقومی سازی بیش از ۱۳ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی و تکمیل بانک اطلاعات مکانی و توصیفی واحد‌های بهره برداری
۸- ایجاد و توسعه بستر‌ها و زیرساخت‏‌های ارتباطی و سکو‌های اطلاعاتی مورد نیاز با استقرار شاخص‏‌های کلیدی عملکردی (Key Performance Indicator or KPI) به تفکیک هر یک از فعالیت‏‌های بخش کشاورزی
۹- تسهیل دسترسی به بازار و توسعه تجارت الکترونیک با اولویت هوشمند سازی صنعت طیور و مدیریت برخط تامین، توزیع و حمل و نقل نهاده‏های دامی و کشاورزی و در نتیجه جلوگیری از اتلاف منابع و ارتقای بهره وری
۱۰- ایجاد بستر مناسب برای تولید محتوا و ارائه خدمات آموزشی در قالب Mobile Applications به ذی‏نفعان بخش کشاورزی.

* جمع بندی
این سامانه به زودی مرجع استعلام وزارت جهاد کشاورزی خواهد بود و با حمایت‌های دولت این سامانه تا یک ماه آینده تکمیل خواهد شد. گام بعدی آن‌ها توسعه اینترنت اشیا است که عملیات اجرایی آن از زنجیره‌ها شروع شده و در ابتدا وارد زنجیره طیور شده اند و با نصب حسگر‌های محیطی در واحد‌های تولیدی و با هوشمندسازی خودرو‌هایی که حامل جوجه یک روزه، مرغ زنده، فرآورده‌های خام دامی و نهاده‌های دامی و کشاورزی هستند، بهترین بهره وری و امکان را در اختیار بهره برداران قرار خواهند داد.

 
پژوهشگر: علی قنبری شیرسوار