توسعه کشت پاییزه چغندر قند ضمن اشتغالزایی و تولید می تواند با افزایش در آمد کشاورزان به کاهش فشار بر منابع آبی ناشی از کشت محصول شالی در گلستان کمک کند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گلستان؛ استان گلستان با داشتن ۶۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی در شمال کشور است که سالانه بیش از ۵ و نیم میلیون تن محصول تولید می‌کند.
با توجه به تغییر اقلیم و کاهش متوسط بارندگی استان در دو دهه اخیر که در ۹ ماه اخیر ۴۰ درصد از متوسط بارندگی دوره بلند مدت کمتر شده از سویی و استفاده بیش از ۹۰ درصد منابع آب زیر زمینی استان در سال‌های اخیر به علت کشت بیش از ۹۰ هزار هکتار شالی از سوی دیگر همچنین اجرای قانون ارث و کوچک شدن اراضی کشاورزی از ۶۰ سال پیش و افزایش هزینه‌های تولید باعث شده کشت وکار کشاورزی به شغلی با سود کم تبدیل شود.
بر اساس گزارش اداره کل هواشناسی گلستان در ۹ ماهه گذشته سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ میانگین بارندگی استان به ۲۳۹.۵ میلیمتر کاهش یافته که ۴۰ درصد از متوسط دوره بلند مدت و ۳۵ درصد از مدت مشابه پارسال کمتر است.
حسن خسروی مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی استان می‌گوید: قانون ارث برای تقسیم اراضی کوچک ۴ هکتاری که در دهه ۱۳۴۰ به کشاورزان داده شد اجرا می‌شودو از ۶۰ سال گذشته تا کنون در سه نسل یعنی سه مرحله این اراضی تقسیم شده اند.
مجموعه این عوامل باعث شده خانواده‌های روستایی که جز زمینی کوچک سرمایه‌ای ندارند به سمت کشت شالی بروندکه بتوانند درآمد بیشتری را بدست آورند و الگوی کشت استان را رعایت نکنند.
آقای مزرعی که از دو سال پیش به کشت محصول چغندر قند در علی آباد کتول رو آورده می‌گوید: کشت این محصول به علت
قراردادی بودن و داشتن خرید تضمینی و تامین نهاده‌ها از سوی کارخانه ،دیگر مشکلات کشت‌های معمول را ندارد.
علی موسی خانی، رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی به عنوان مسول اصلی توسعه کشت چغندر قند در گلستان می‌گوید:کشت اسن محصول جدید از سال ۱۳۹۵ در گلستان آغاز شد و به علت داشتن مزایای زیاد هم برای کشاورز و هم برای کارخانه دار امسال به ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار افزایش یافته است و پیش بینی می‌شود ۲۱۰هزار تُن محصول تولید شود.
دبیر خانه کشاورز گلستان می‌گوید: کشت قرار دادی چغندر قند به علت قرار داد کارخانه‌های قند جوین و شیروان با کشاورزان برای تامین بذر و کود و خرید تضمینی محصول مورد استقبال کشاورزان گلستان قرار گرفته است.
علی قلی ایمانی می‌افزاید: این محصول به بیست هزار متر مکعب آب نیاز دارد که با هدف بهره برداری از نزولات جوی زمستانه و بهاره گلستان در پاییز کشت می‌شود تا آب مورد نیاز آن از طریق بارندگی‌های فصلی تامین شود اما با توجه به خشکسالی های اخیر در گلستان هم چهار مرحله آب نیاز دارد و در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ برای کشت آن زمین ها آبیاری اولیه شد که حدود پنج هزار متر مکعب در هر هکتار آب مصرف می کند.
رئیس اداره پنبه و دانه های روغنی جهاد کشاورزی استان می گوید:مصرف آب چغندر قندر در گلستان بین شش تا هشت هزار متر مکعب است .
علی موسی خانی می افزاید :میزان آب لازم برای زراعت چغندر قند 6 تا 8 هزار متر مکعب است و در استان گلستان بیشتر آب چغندر قندر از آب باران تامین می شود و اراضی گلستان حداکثر به دو تا سه مرحله آبیاری نیاز دارد و پیک مصرف آب و زمان کم آبی در گلستان از آغاز تابستان شروع می شود که دیگر چغندر قند برداشت شده است و نیاز به آب ندارد و این در حالیست که چغندر قند در خراسان شمالی و رضوی به علت کشت در فصل بهار حداقل به ۴ مرحله آبیاری نیاز دارد .
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی گلستان کشت چغندر قند را دارای مزایای فیزولوژیک برای تقویت اراضی کشاورزی می داند.
کیانوش حق نمامی‌گوید: تناوب کشت چغندر قند با محصولات دیگری مانند گندم و کلزا باعث می‌شود بسیاری از علف‌های هرز از بین برود همچنین باعث افزایش مواد مغذی خاک می‌شود و بازگشت ۲۰ تن برگ‌های آن به خاک مزرعه کود زیستی مناسبی برای محصولات بعدی است.
علی موسی خانی، رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی استان با اشاره به عملکرد این محصول می‌گوید:عملکرد مطلوب و اقتصادی چغندر قند هشتاد تن در هر هکتار است و تولید بین ۵۰ تا ۶۰ تن در هکتار ، کشت چغندر قند در گلستان را اقتصادی کند.
مجموعه عوامل فیزیولوژی در کنار خرید تضمینی محصول چغندر قند باعث شده در ۵ سال گذشته کشت آن از صفر به ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار افزایش یابد و کشاورزان گلستانی با رغبت بیشتری این محصول را بکارند.
علی قلی ایمانی دبیر خانه کشاورز می‌گوید: کشاورز برای کشت چغندر قند قرار دادی نیاز نیست که پول بذر و نهاده‌ها را از ابتدا پرداخت کند و این کارخانه است که تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت را با بازدید کارشناسان خود نظارت و حتی اجرا می‌کند و در زمان برداشت محصول پول آن را از کشاورز کم می‌کند.
محمد رضا عباسی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی می‌گوید: دولت برای کشت چغندر کود یا بذری نمی‌دهد، زیرا این نوع کشت بر اساس قرارداد بخش خصوصی یعنی کارخانه‌های قند با کشاورزان انجام می‌شود، اما این محصول در الگوی کشت استان گلستان قرار گرفته و قرار است تا سال آینده به ۷ هزار هکتار و تا سال ۱۴۰۴ به ۱۰ هزار هکتار افزایش یابد.
کیانوش حق نما، مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی می‌گوید:آفات چغندر قندر گلستان از سایر استانها کمتر است و بیماری هماتوت چغندر قند در گلستان وجود ندارد و تنها به علت وجود رطوبت هوا آفت شته سیاه در چغندر و علف هرز در گلستان زیاد است که آن هم با یک یا دو مرحله سمپاشی ازبین می‌رود.
رئیس اداره پنبه ودانه‌های روغنی گلستان می‌گوید: عیار قندر چغندر گلستان بالاست و باعث شده کارخانه‌های قند از توسعه کشت این محصول در استان ما استقبال کنند.
علی موسی خانی می‌گوید: هر کیلو گرم چغندر قند با عیار ۱۵ سنجیده می‌شودو بسته به میزان عیار قند بیشتر یا کمتر تعیین می‌شود.
وی می افزاید: امسال ۷۴۵کشاورز با دو کارخانه قند جوین و شیروان قرارداد کشت بسته اند و چغندر قند عیار ۱۵ را به قیمت هرکیلوگرم ۱۲هزار و ۴۰۰تومان از کشاورزان خرید می‌کنند و بر اساس عیار قند قیمت افزایش یا کاهش می‌یابد.
افزایش سطح زیر کشت چغندر قند کارشناسان جهاد کشاورزی را به فکر احداث یک کارخانه قند در گلستان انداخته.
مختار مهاجر، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: برای احداث کارخانه قند مذاکراتی با سرمایه گذاران انجام شده و کارخانه قند جوین پذیرفته که در گلستان کارخانه قند احداث کندو در حال پیگیری است.
کاشت و برداشت چغندر قند به ماشین آلات مخصوص نیاز دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان می‌گوید: کشت چغندر قند در گلستان به ۴۰ دستگاه ماشین برداشت نیاز دارد که تا کنون ۱۲ دستگاه را از طریق پرداخت تسهیلات تامین کرده ایم و پرداخت تسهیلات ۷ دستگاه دیگر در حال انجام مراحل بانکی است.
محمد رضا عباسی می‌افزاید: علاوه بر تسهیلات بانکی برای خرید هر دستگاه کارنده به شرکت‌های خدامات کشاورزی یا کشاورزان مبلغ ۱۰ میلیون تومان و برای خرید دستگاه برداشت مبلغ ۳۰ میلیون تومان بلاعوض پرداخت می‌شود.
کشت جغندر قند مزایای دیگری هم دارد.
غلامعلی هلاکو کارشناس امور دام مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: هر هکتار چغندر قند ۲۰تن علوفه تولید می‌کند که در صورت سیلو و حتی برگ های تازه آن غذای مناسبی برای دامهای سبک و سنگین پرواری است و نباید برای دامهای آبستن و دامهای حساس مصرف شود.
وی می افزاید: تفاله چغندر قند همچنین نقش زیادی در تامین پروتئین مورد نیاز دام دارد که توسعه کشت این محصول می‌تواند با تامین علوفه در جیره غذای دام به صنعت دامداری گلستان کمک کند.
نتیجه:توسعه کشت ها نوین متناسب با تغییر اقلیم استان ،هم می تواند از کشت محصولات پر آب بر مانند شالی جلوگیری کند و هم فشار به منابع آبی استان را کم کند بخصوص اگر کشت ها به صورت قراردادی باشد .
از طرفی کشت چغندر قند که کاملا به صورت قراردادی در گلستان انجام می شود به علت تامین نهاده ها و خرید تضمینی، اشتغال پایدار در استان ایجاد می کند و احداث کارخانه های قند در استان هم اشتغالزایی و تولید را افزایش می دهد.
از طرفی علوفه های برگ تازه و سیلو شده و تفاله های چغندر قند هم می تواند تولیدات دامی گلستان را افزایش دهد.
البته تحقیق و پژوهش برای تولید ارقام مناسب با اقلیم گلستان می تواند ضمن افزایش تولید و بهره وری از ایجاد مشکلات احتمالی بعدی پیش گیری کند.