به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: بحث فرزند آوری یکی از مولفه‌های مهم علم جمعیت است. صاحبنظران دلایل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را عامل تغییرات در میزان باروری میدانند. اینکه افراد چه نگاهی به فرزندآوری دارند و در مقابل این مسئله چه انتخاب‌هایی می‌کنند؛ آگاهی مهمترین موضوعی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در این زمینه ایفا میکند.
از سوی دیگر مسئولان و کارشناسان امر برای حل معضل فرزند آوری، بر ضرورت "فرهنگ‌سازی" تأکید می‌کنند؛ اما آنچه مسلم است هنوز سازوکار‌های فرهنگ‌سازی و لوازم و بایسته‌های آن، چنان‌که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است که با توجه به شرایط امروز، ضرورت آن بیش از پیش احساس می‌شود.
مهمترین مرحله فرهنگ سازی، شناخت دقیق مشکل است ضمن اینکه بی رغبتی به فرزندآوری بیش از آنکه ریشه در عوامل اقتصادی داشته باشد، محصول تغییر هنجار‌های اجتماعی، افزایش نگرش فردگرایانه، تمایل روزافزون زنان برای ابراز وجود از طریق روی آوردن به انواع شغل‌ها، احساس امنیت نسبت به آینده و بی‌نیازی از حامی فرداست.
*مستندات:پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند جامعۀ ایران در ۵۰ سال اخیر با تغییر در ارزش‌های فرزندآوری روبه‌رو بوده است. آنچه مهم است آگاهی مشترک افراد نسبت به فرزندآوری به‌منزلۀ امری چالش‌زا که در برهه‌ای از زندگی با آن روبه‌رو میشوند؛ است. بررسی پژوهش‌های انجام شده داخلی نشان می‌دهد که؛ بیشتر پژوهش‌های داخلی انجام‌شده دربارۀ باروری مطالعاتی کمی‌اند که عوامل مؤثر بر باروری و میزان باروری در مناطق مختلف را بررسی کرده‌اند؛ در حالی که به نظر می‌رسد تمایل ایرانیان به فرزندان کم، محصول تغییرات در انگاره‌های ذهنی آن‌ها دربارۀ فرزندآوری است که جهت اصلاح این وضعیت نیاز به فرهنگ سازی در این زمینه احساس می‌شود.
با توجه به اهمیت موضوع فرزندآوری، نتایج یک پژوهش دانشگاهی که در سال ۹۶ به بررسی دلایل تمایل و عدم تمایل به فرزند آوری که به صورت مقطعی بر روی کلیه ایرانیان ساکن شهر‌ها و روستا‌های کشور انجام شده است؛ نشان می‌دهد که:
مهمترین دلایل عدم تمایل به فرزندآوری
آنچه مسلم است امروزه بر نقش فرهنگ و ســاختار‌های فرهنگی بر تحولات جمعیتی و ضــرورت توجه به این مقوله در سیاستگذاری و برنامه‌های کلان اجتماعی، تأکید می‌شود. کشور ما در دو دهۀ اخیر با اثرپذیری از اعمال برخی سیاست‌ها و بروز برخی تغییرات در سبک‌های زیستی، تحولات جمعیتی غیرمنتظره‌ای را تجربه کرده است که مهمترین راهکار علاج وضعیت کنونی " فرهنگ‌سازی و ارائه الگو‌های فرهنگی" است. تحولات اخیر جمعیتی کشـور بیشتر از هر عاملی، ریشـه و خاسـتگاه فرهنگی دارد که به تبع آن در دیگر حوزه‌ها بازتاب یافته و از آن‌ها نیز تأثیر پذیرفته است. بدیهی است که برون رفت از این وضعیت نیز مستلزم ایجاد تحولات فرهنگی و ساختاری به صورت توأمان در جامعه است که همت مسئولان را می‌طلبد.
*جمع بندی
آنچه مسلم است در سال‌های اخیر دولتمردان آنگونه که باید نتوانسته اند نیاز‌های افراد جامعه را مرتفع کنند که این امر به نوعی موجب تزلزل در سرمایه اجتماعی و از میان رفتن اعتماد مردم شده است. به نظر می‌رسد مرتفع کردن مشکلات اقتصادی و اشتغال به عنوان مهمترین دلیـل عـدم تمایـل بـه فرزندآوری، حتی بدون تصویب سیاست‌های تشویقی، منجر به ازدیاد فرزندآوری شـود. بنابراین بـرای افـزایش فرزندآوری، لزوم ترویج و تبلیغ لذت پدر و مادر شدن و از میان برداشتن بینش منفی مردم نسبت به داشتن فرزند بیشتر از طرق مختلف و ممکن باید اصلاح شود؛ بنابراین برای افزایش تعداد فرزندان بایستی زیرساخت هـا‌ی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگـی جامعـه توسـعه پیـداکنـد. ازاین رو شایسته است که کاهش تدریجی جمعیت و نرخ باروی با استناد به یافته‌های علمی و ادلۀ کارشناسانه بررسی و تحلیل شود. همچنین نقش تحولات فرهنگی و تغییر الگو‌های زیستی جامعه در بروز این وضعیت مورد بررسی قرار گرفته و مسئولان و مدیران نظام با اتخاذ برنامه‌های مناسب، برای اصلاح روند موجود ترغیب شوند.
پژوهشگر: نرگس شامحمدی